កាលពីម្សិលមិញ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានវាយបកចំពោះការអះអាងថា ប្រទេសចិនមានឥទ្ធិពលលើសកម្មភាពរបស់កម្ពុជា ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន ដោយទទូចថា ការធ្វើទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ៊ូជីនថាវកាលពីចុងសប្តាហ៍មុននោះមិនទាក់ទងនឹងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន នៅសប្តាហ៍នេះទេ។
មានប្រសាសន៍នៅឯពិធីបិទកិច្ចប្រជុំកំពូលនៅឯអគារខុទ្ទកាល័យរបស់លោកក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ លោក ហ៊ុន សែន បានប្រើសន្និសីទកាសែតបែបសំណួរនិងចម្លើយជាមួយបណ្ដាញព័ត៌មានពិភពលោក និងអ្នកយកព័ត៌មានក្នុងស្រុក ដើម្បីរិះគន់អ្នកវិភាគនយោបាយក្នុងស្រុកម្នាក់ព្រមទាំងលោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងផងដែរ។
ខណៈដែលលើកសរសើរចំពោះការវិនិយោគផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរបស់ចិន នៅក្នុងបណ្ដាប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន និងតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងការស្រោចស្រង់វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសាកលលោកឆ្នាំ២០០៨ ដែលប្រទេសចិន “ បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការជួយសង្គ្រោះពិភពលោក” និងបានស្នើឲ្យបណ្ដាញព័ត៌មាន កុំផ្ដេកផ្ដួលតាម “ អ្នកវិភាគឡប់ៗ” ដែលគិតថា លោកកំពុងត្រូវបានប្រទេសចិនប្រើ។
លោកបានឆ្លើយតបទៅនឹងការអះអាងថា ជំហររបស់កម្ពុជាចំពោះជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលជាកម្មវត្ថុចម្បងមួយក្នុងចំណោមកម្មវត្ថុចម្បងៗ ដែលត្រូវ ពិភាក្សានៅឯកិច្ចប្រជុំកំពូលនេះ បានស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់ចិន។
លោកបានថ្លែងថា “ ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ថាមេដឹកនាំរបស់ចិនមិនបានតាំងខ្លួនជាអ្នកគាបសង្កត់ឬការបញ្ចុះបញ្ចូល ឬការអូសទាញនោះទេនៅក្នុងបញ្ហានេះ ឯកម្ពុជាក៏មិនមែនជាទំនិញ សម្រាប់ការទិញរបស់នរណាទាំងអស់ក្នុងឋានៈជារដ្ឋអធិបតេយ្យ និងជាសមាជិក ដែលមានការទទួលខុសត្រូវក្នុងក្របខណ្ឌអាស៊ាន”។
លោក ហ៊ូ ជីនថាវ បានមកបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃសុក្រ និងជាការធ្វើទស្សនកិច្ចលើកដំបូងរបស់មេដឹកនាំចិនរូបនេះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០មក ដែលមានការដាក់តាំងបង្ហាញរូបថតដ៏ធំរបស់លោក និងភរិយា គឺលោកស្រី លីវ យ៉ុងឈីង នៅអែបព្រះឆាយាល័ក្ខណ៍របស់ព្រះមហាក្សត្រកម្ពុជា។ លោកបានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ បន្ទាប់ពីសន្យាបង្កើនទំនាក់ទំនង និងបង្កើនពាណិជ្ជកម្មជាមួយកម្ពុជា មុនការមកដល់របស់មេដឹកនាំប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន មួយថ្ងៃ ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
“វាទាក់ទងទៅនឹងអាស៊ាន។ វាមិនមែនមានផែនការគាបសង្កត់នោះទេ។ ការវិភាគឡប់ៗខ្លះ បានលើកឡើងថា ការធ្វើទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ៊ូ ជីនថាវ គឺជាការធ្វើទស្សនកិច្ច ដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូល និងដើម្បីគាបសង្កត់”។
ប៉ុន្ដែលោកបានលើកឡើងថា ការធ្វើទស្សនកិច្ចនេះ “ គឺជាការធ្វើដំណើរដោយមានការរៀបចំរវាងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនតែប៉ុណ្ណោះ។ គ្មានការពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រជុំអាស៊ានទេ។បើគាត់មិនមកពេលហ្នឹង គាត់នឹងមកពេលក្រោយ”។
លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍បែបដៀមដាមម្ដងហើយម្ដងទៀត ចំពោះលោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ ដែលបានលើកឡើងថា កម្ពុជាកំពុងត្រូវចិនគាបសង្កត់ ដោយហៅលោកថាជា “អាល្ងង់ទូ”។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ ដោយមិននិយាយចំឈ្មោះលោក ឡៅ ម៉ុងហៃថា“ បណ្ឌិតក្បាលទំពែក”។ លោកបន្ថែមថា “ សុំអភ័យទោស ខ្ញុំនិយាយពាក្យរៀងធ្ងន់ៗបន្ដិច ព្រោះខ្ញុំទ្រាំមួយខែហើយ”។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ បានថ្លែងថា លោកមានការព្រួយបារម្ភថា លោក ហ៊ុន សែន និយាយសំដៅដល់រូបលោកនោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ការឆ្លើយតបរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅនឹងសេចក្ដីអត្ថាធិប្បាយរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ ខ្ញុំមិនមានមោទនភាពទេ ប៉ុន្ដែនៅពេលការអត្ថាធិប្បាយមួយបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ពីមេដឹកនាំរបស់យើង ឲ្យយកចិត្តទុកដាក់នោះវាជារឿងមួយផ្សេងទៀត”។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានរិះគន់លោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងផងដែរ ដែលកាលពីសប្តាហ៍មុនបានសរសេរលិខិតមួយច្បាប់ជូនលោក ហ៊ូ ជីនថាវ ដោយលើកឡើងថា ការពិភាក្សាអំពីបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង គួរតែពិភាក្សាតែទ្វេភាគីរវាងបណ្ដាប្រទេស ដែលទាមទារសិទ្ធិគ្រប់គ្រង ដោយមិនត្រូវរាប់បញ្ចូលសមាជិកអាស៊ានទេ ពីដំណើរការនេះ។ កន្លងមក គណបក្ស សម រង្ស៊ី បានរិះគន់បំណុលជំពាក់កាន់តែកើនឡើងជាមួយប្រទេសចិន និងការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចយ៉ាងច្រើន ដល់ក្រុមហ៊ុនចិន។
លោក ហ៊ុន សែន បានហៅលិខិតនេះថា “ នេះជានយោបាយឱកាសនិយមរបស់មេដឹកនាំបក្សមួយ ហើយប្រសិនបើគេបានដឹកនាំប្រទេស តើវានឹងនាំឆ្ពោះទៅស្អី? វានឹងនាំកម្ពុជាចេញផុតពីអាស៊ានតែម្តង”។
អំឡុងការធ្វើទស្សនកិច្ចរបស់លោក ហ៊ូ ជីនថាវ លោកបានសន្យាពង្រីកការធ្វើពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីទ្វេជាមួយកម្ពុជា ដែលមានទឹកប្រាក់ដល់ទៅ៥.០០០លានដុល្លារ នៅប្រាំឆ្នាំបន្ទាប់ និងបានសន្យាផ្ដល់ជំនួយឥតសំណង និងកម្ចីជាង៧០លានដុល្លារ ថែមទៀត។ យោងតាមតួលេខរបស់រដ្ឋាភិបាល បំណុលសរុបរបស់កម្ពុជាជំពាក់ប្រទេសចិនមានជាង២.០០០លានដុល្លារ។ កម្ចីពីចិនឲ្យកម្ពុជាមានអត្រាការប្រាក់អនុគ្រោះតិចជាងបណ្ដាប្រទេសផ្ដល់ជំនួយផ្សេងទៀត ក៏ប៉ុន្ដែមិនមានភ្ជាប់ជាមួយលក្ខខណ្ឌទេ។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា “ ចិន ជាប្រទេសធំមួយ ប៉ុន្ដែជាប្រទេសតែងតែគោរពនូវការសម្រេចរបស់ជាតិនីមួយៗ។ ខុសពីប្រទេសដទៃ។ ប្រទេសខ្លះ កម្ពុជាមិនធ្វើតាម គេកាត់ជំនួយ”។ លោកក៏បានអះអាងដែរថា ដោយសារជំនួយមានលក្ខខណ្ឌ នៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ នៅពេលដែលកងទ័ពវៀតណាម
កំពុងឈរជើងនៅក្នុងកម្ពុជាមាន ពេលនៅប្រទេសកម្ពុជាមានឯករាជ្យច្រើនជាងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ នៅពេលដែលប្រទេសនេះផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងទៅលើជំនួយពីអ្នកផ្ដល់ជំនួយអន្ដរជាតិ។
លោក ហ៊ុន សែន បានផ្ដល់ជាឧទាហរណ៍អំពីទីភ្នាក់ងារផ្ដល់ជំនួយអន្ដរជាតិមួយយ ដែលបានប្រាប់គាត់ថា ឲ្យគាត់លក់គយកម្ពុជា។ លោកបានថ្លែងថា “ពួកគេនិយាយថា លោកអាចទទួលជំនួយ។ ពេលនោះ បើខ្្ញុំយល់ព្រមលក់គយ។ [ប៉ុន្ដែ] ការលក់គយ ស្មើនឹងលក់អធិបតេយ្យភាពជាតិ”។
អង្គការមូលនិធិរូបិយ៍ប័ណ្ណអន្ដរជាតិ (IMF) មានពាក់ព័ន្ធក្នុងការចង់ធ្វើអធិការកិច្ចឯករាជ្យលើអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា កាលពីចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ ។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៩ រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ចប់កិច្ចសន្យាមួយជាមួយSocieteGeneraledeSurveillanceofGeneva ដែលបាននិងកំពុងតែធ្វើអធិការកិច្ចក្នុងគម្រោងដែលគាំទ្រដោយ IMF ។
( រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ផន បុប្ផា) ប្រែសម្រួលដោយ ចេវ ប៊ុននី