លោក ឈុត វុទ្ធី សកម្មជនការពារព្រៃឈើអាយុ៤៦ឆ្នាំ ត្រូវបានកងរាជអាវុធហត្ថបាញ់សម្លាប់ពេលមានជម្លោះ ពាក្យសម្ដីមួយនៅក្នុងខេត្តកោះកុង កាលពីម្សិលមិញ។
មន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថម្នាក់ ឈ្មោះ អុិនរតនាអាយុ៣២ឆ្នាំក៏ត្រូវបានបាញ់ស្លាប់នៅក្នុងជម្លោះនេះផងដែរដែលបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីកងរាជអាវុធហត្ថ និងទាហានបានឃាត់ខ្លួនអ្នកបរិស្ថានរូបនេះ និងអ្នកយកព័ត៌មានពីររូប មកពីកាសែត ខេមបូឌា ដេលីហើយបានរឹបអូសមា៉ាស៊ីនថត របស់ពួកគេ។
លោកវុទ្ធីបានថតសកម្មភាពកាប់ឈើ ដែលគេសង្ស័យថា ខុសច្បាប់នៅក្បែរព្រំប្រទល់ រវាងខេត្តពោធិ៍សាត់ និងខេត្តកោះកុង ក្នុងស្រុកមណ្ឌលសីមា។ បន្ទាប់ពីប្រគល់មា៉ស៊ីនថតរួចមក លោក វុទ្ធី បានព្យាយាមបើករថយន្ដចេញពីកន្លែងកាប់ឈើម្តងហើយម្តងទៀត ដោយប្រាប់អាជ្ញាធរថាពួកគេគ្មានសិទ្ធិឃាត់ខ្លួនក្រុមរបស់លោកទេ។
គេនៅមិនច្បាស់នៅឡើយទេ មកទល់យប់ម្សិលមិញនេះ អំពីអ្នកត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះការបាញ់ប្រហារនេះ។ នគរបាលនិងសាក្សីបានផ្ដល់ព័ត៌មានខុសៗគ្នា ខណៈដែលក្រុមមន្ត្រីបញ្ជាក់ថា ការស៊ើបអង្កេតកំពុងតែធ្វើឡើងនៅឡើយ។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវសុភ័គអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានមានប្រសាសន៍ថា “ តើនរណាបាញ់មុន? អ្នកណាបាញ់តបវិញ? កងរាជអាវុធហត្ថបានប្រាប់ខ្ញុំថាលោកឈុត វុទ្ធីបានបាញ់មន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថមុន។
នោះជាព័ត៌មានផ្លូវការ ដែលខ្ញុំទទួលបាន”។លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវ សុភ័គ បានថ្លែងថា ការស៊ើបអង្កេតកំពុងតែដំណើរការនៅឡើយ ហើយព័ត៌មានរបស់លោកគ្រាន់តែបានមកពី “ ភាគីម្ខាងប៉ុណ្ណោះ”។
លោកបានបន្ដថា “នឹងមានការចាត់វិធានការ ព្រមទាំងបើកការស៊ើបអង្កេតរកអ្នក ពាក់ព័ន្ធ ហើយយើងនឹងបញ្ជូនរឿងនេះទៅតុលាការរកយុត្ដិធម៌។ ប្រហែលជាខ្ញុំខុស ឬប្រហែលជាខ្ញុំត្រូវ ក៏ប៉ុន្ដែខ្ញុំពិតជាសោកស្ដាយ
ចំពោះការបាត់បង់ជីវិតមនុស្សពីរនាក់។ ខ្ញុំសូមចូលរួមសម្តែងមរណៈទុក្ខជាមួយគ្រួសារនៃសពរបស់ជនរួមជាតិរបស់ខ្ញុំ។ រឿងនេះមិនគួរកើតឡើងទេហើយខ្ញុំសូមឲ្យវិញ្ញាក្ខន្ធអ្នកទាំងពីរ បានទៅកាន់សុគតិភពចុះ”។
លោកស៊ិនសេន ស្នងការរងនគរបាលខេត្តកោះកុង បានផ្ដល់សេចក្ដីរាយការណ៍ផ្សេង ដោយលើកឡើងថាលោកបានទទួលរបាយការណ៍ថាលោក រតនាបាញ់លោក វុទ្ធីក្នុងពេលប៉ះសម្ដីគ្នាកាន់តែខ្លាំងឡើង ហើយបន្ទាប់មកសម្លាប់ខ្លួន។
អ្នកភូមិម្នាក់ ដែលសុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះដោយសារព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួនបានរាយការណ៍ផ្សេង។ អ្នកភូមិ ដែលបាននិយាយថា ខ្លួនបានឃើញការបាញ់ប្រហារនោះ បានឲ្យដឹងថា លោក វុទ្ធី កំពុងតែថតសកម្មភាពកាប់ឈើពីក្នុងរថយន្ដរបស់លោកនៅជិតក្រុមហ៊ុនចិន ដែលទើបបង្កើតថ្មីៗនេះដោយធ្វើឲ្យមន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថមូលដ្ឋានខឹង។ នៅពេលទាមទារយកអង្គចងចាំ (ម៉េម៉ូរី)ម៉ាស៊ីនថតរបស់គាត់ លោក រតនាបានយកកាំភ្លើងភ្ជង់គំរាមលោក វុទ្ធី។ អ្នកបរិស្ថានរូបនេះក្រោយមកបានដណ្ដើមយកកាំភ្លើង រួចបាញ់ទៅលើមន្ត្រីរូបនេះ។ បន្ទាប់មកកងរាជអាវុធហត្ថរូបនេះបានបាញ់តបទៅលោកវុទ្ធីវិញ។
ក្មួយប្រុសលោក វុទ្ធីឈ្មោះជួនភិរម្យជាអ្នកបរិស្ថានដ៏លេចធ្លោម្នាក់ បានវិលត្រឡប់ពីខេត្តកោះកុង មករាជធានីភ្នំពេញវិញ កាលពីយប់មិញ ដោយនាំយកសាកសពឪពុកមារបស់ខ្លួន។
លោក ភិរម្យ បានមានប្រសាសន៍ថា “ គាត់ត្រូវគេបាញ់មួយគ្រាប់ត្រូវជង្គង់ធ្លាយដល់ពោះ ហើយបានស្លាប់នៅក្នុងរថយន្ដរបស់គាត់តែម្តង”។
អ្នកយកព័ត៌មានមកពីកាសែត ខេមបូឌាដេលី ដែលមានវត្តមាននៅកន្លែងកើតហេតុនោះមានឈ្មោះ ផនបុប្ផានិង អូលេស្យាផ្លូគី Olesia Plokhii មិនរងរបួសឡើយ ហើយមកទល់យប់មិញនេះ ត្រូវបានកងរាជអាវុធហត្ថខេត្តកោះកុង ឃាត់ខ្លួនដើម្បីសាកសួរ។
លោកវុទ្ធីអ្នកធ្វើយុទ្ធនាការពារបរិស្ថានដ៏លេចធ្លោម្នាក់ ធ្លាប់ធ្វើការឲ្យអង្គការការពារបរិស្ថានGlobal Witness និងអង្គការអភិរក្សអន្ដរជាតិ ក៏ប៉ុន្ដែក្នុងតួនាទីរបស់លោក ជាស្ថាបនិក របស់អង្គការការពារធនធានធម្មជាតិលោកទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍បំផុត និងរងនូវការខឹងសម្បារ។
ជាអ្នករៀបចំម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នករៀបចំការដើរល្បាតនៅក្នុងព្រៃឡង់ទ្រង់ទ្រាយធំ កាលពីខែវិច្ឆិកា លោក វុទ្ធី បានជម្រុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្វើសកម្មភាព ការពារផលប្រយោជន៍រួម។ លោកបានជម្រុញឲ្យមានការដើរល្បាត ដែលធ្វើឲ្យអ្នកភូមិរាប់រយនាក់ អាចដកហូតបានរណារនិងឃាត់ខ្លួនអ្នកកាប់ឈើ ព្រមទាំងបានដុតឈើខុសច្បាប់រាប់រយម៉ែត្រគូបចោលទៀតផង។
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ លោក វុទ្ធី បានកែប្រែរបៀបប្រឈមមុខថ្មីមួយទៀត ដោយជ្រើសរើសយករបៀបធ្វើការងារខុសពីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀត។ក្នុងបទសម្ភាសនាពេលថ្មីៗនេះ លោកបានលើកឡើងអំពីការល្បាត “ តាមរថយន្ដ និងតាមម៉ូតូ ហើយមានពេលខ្លះល្បាតតាមឧទ្ធម្ភាគចក្រទៀតផង ដោយថែមទាំងបានតាមឃ្លាំមើលយ៉ាងប្រកិត ចំពោះសកម្មភាពរបស់ឈ្មួញ [អ្នកកាប់ឈើ] ដើម្បីឲ្យដឹងច្បាស់ថា សត្រូវរបស់ខ្លួនខ្លាំងប៉ុនណា”។
លោក ម៉ាគឺស ហាតកេ (Marcus Hardtke)អ្នកជំនាញឯករាជ្យ ផ្នែកបរិស្ថាននិងជាមិត្តភក្ដិជិតស្និទរបស់លោក វុទ្ធី បានមានប្រសាសន៍ថា “ គាត់មិនមែនដូចជាអ្នកធ្វើការក្នុងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលធម្មតា ដែលចូលចិត្តអង្គុយតែក្នុងការិយាល័យនោះទេ គាត់ជានិច្ច កាលចូលចិត្តធ្វើធ្វើមួយឲ្យបានជោគជ័យភ្លាមៗជាជាងតាមរបៀបរៀបចំបែបបទ”។
“ក្នុងចំណោមមនុស្សខ្ញុំធ្លាប់ស្គាល់ គាត់ជាមិត្តល្អជាងអ្នក។ គាត់ដឹងពីរបៀបវិភាគចំពោះស្ថានភាពជាក់ស្តែង ជាពិសេសនៅភាគនិរតីប្រទេស ដែលគាត់ស្គាល់គេគ្រប់គ្នាហើយមនុស្សគ្រប់គ្នាស្គាល់គាត់ដែរ។ ជាធម្មតាគាត់តែងតែទទួលបានជោគជ័យ។ប៉ុន្ដែពិតមែនហើយគាត់មានសត្រូវច្រើនណាស់ដោយសារគ្មាននណាម្នាក់ទៅទីនោះ ខ្វល់អំពីច្បាប់ និងអំពីអ្វីដែលកើតឡើង ឬអ្វីដែលគួរនឹងកើតឡើងនោះទេហេតុនេះហើយ វាកាន់តែធ្វើឲ្យមានការលំបាកបន្ថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្ដែគាត់មិនដែលធ្វេសប្រហែសទេ។គាត់ស្វាហាប់ ហើយប្រហែសឡើយ។
លោក ម៉ាគឺស ហាតកេ (Marcus Hardtke)អ្នកជំនាញឯករាជ្យ ផ្នែកបរិស្ថាននិងជាមិត្តភក្ដិជិតស្និទរបស់លោក វុទ្ធី បានមានប្រសាសន៍ថា “ គាត់មិនមែនដូចជាអ្នកធ្វើការក្នុងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលធម្មតា ដែលចូលចិត្តអង្គុយតែក្នុងការិយាល័យនោះទេ គាត់ជានិច្ចកាលចូលចិត្តធ្វើអ្វីមួយឲ្យបានជោគជ័យភ្លាមៗ ជាជាងតាមរបៀបរៀបចំបែបបទ”។
“ក្នុងចំណោមមនុស្សខ្ញុំធ្លាប់ស្គាល់ គាត់ជាមិត្តល្អជាងគេ។ គាត់ដឹងពីរបៀបវិភាគចំពោះស្ថានភាពជាក់ស្តែង ជាពិសេសនៅភាគនិរតីប្រទេស ដែលគាត់ស្គាល់គេគ្រប់គ្នាហើយមនុស្សគ្រប់គ្នាស្គាល់គាត់ដែរ។ ជាធម្មតាគាត់តែងតែទទួលបានជោគជ័យ។ប៉ុន្ដែពិតមែនហើយ គាត់មានសត្រូវច្រើនណាស់ដោយសារគ្មាននណាម្នាក់ទៅទីនោះ ខ្វល់
អំពីច្បាប់ និងអ្វីដែលកើតឡើង ឬអ្វីដែលគួរនឹងកើតឡើងនោះទេហេតុនេះហើយ វាកាន់តែធ្វើឲ្យមានការលំបាកបន្ថែមទៀត។ ក៏ប៉ុន្ដែគាត់មិនដែលធ្វេសប្រហែសទេ។ គាត់ស្វាហាប់ ហើយមិនប្រហែសឡើយ។លោក ហាដកេ បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនធ្លាប់ដឹងពីការគំរាមកំហែងណាមួយមកលើលោក ឈុត វុទ្ធី នោះទេ នាពេលថ្មីៗនេះ “ ពីព្រោះពួកគេទាំងអស់គ្នាដឹងថាការគំរាមកំហែងទាំងនេះ មិនអាចកើតមានចំពោះលោក ឈុត វុទ្ធី ទេ”។ ប៉ុន្ដែលោកបានកត់សម្គាល់ថា អាចមានគ្រោះថ្នាក់ចំពោះការងាររបស់លោក វុទ្ធី ។ កាលពីម្សិលមិញ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើនបានថ្កោលទោសចំពោះហេតុការណ៍
បាញ់សម្លាប់លោក ឈុត វុទ្ធី នោះ ហើយបានជំរុញឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតភ្លាមៗ អំពីស្ថានការណ៍នៅជំុវិញរឿងនេះ។ ក្លឹបអ្នកកាសែតថ្លែងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា“យើងទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរស៊ើបអង្កេត និងចាប់ខ្លួនជនដៃដល់ ព្រមទាំងអ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធនានាឲ្យបាន។ អង្គការអាដហុកបានអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាល “ បង្ហាញពីការតាំងចិត្តរបស់ខ្លួន ដើម្បីការពារសកម្មជនផ្នែកបរិស្ថាន ព្រមទាំងការពារតំបន់ធនធានធម្មជាតិនានា ហើយតាមចាប់ខ្លួនអ្នកទាំងឡាយណាដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះទង្វើខុសច្បាប់ដោយមិនគិតពីបុណ្យសក្ដិ ឬឋានៈឡើយ”។
អង្គការ Global Witness បានថ្លែងនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយថា “ មរណភាពដ៏សោកសង្រេងរបស់លោក ឈុត វុទ្ធី ស្ដែងឲ្យឃើញនូវភស្ដុតាងថ្មីមួយទៀត អំពីគ្រោះថ្នាក់ ដែលអ្នកផ្សេងទៀតអាចជួបប្រទះនៅពេលព្យាយាមការពារដី និងព្រៃឈើរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ព្រមទាំងបង្ហាញឲ្យឃើញពីអំពើពុករលួយ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងតែកើតមានដោយសារតែការគ្រប់គ្រងមិនត្រឹមត្រូវ” គ្រោះថ្នាក់នៅតែមានកម្រិតខ្ពស់ចំពោះសកម្មជនការពារសិទ្ធិដីធ្លី និងអ្នកការពារព្រៃឈើនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ។លោក ឈុតវុទ្ធី មិនមែនជាជនទីមួយនោះទេ ដែលត្រូវបានគេសម្លាប់ ដោយសារតែការងារបែបនេះហើយគួរឲ្យសោកស្ដាយនោះគឺរូបលោកប្រហែលមិនមែនជាមនុស្សចុងក្រោយដែរ។ ប៉ុន្ដែគ្រោះថ្នាក់ទាំងនេះ កើតឡើងចំពោះបរិស្ថាន និងប្រជាជនកម្ពុជាមានកម្រិតកាន់ធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះទៅទៀត ប្រសិនបើការទន្ទ្រានយកដីធ្លី និងព្រៃឈើជាទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលយើងកំពុងតែជួបប្រទះនោះនៅតែបន្ដកើតមាន”។
អ្នកស៊ើបអង្កេតជាច្រើន ក៏បានថ្លែងផងដែរថា ពួកគេមានការព្រួយបារម្ភចំពោះការស្លាប់អាចក្លាយជាឧក្រិដ្ឋកម្មមិនអាចដោះស្រាយបាន ក្នុងចំណោមឧក្រិដ្ឋកម្មមុនៗ
ដោយដៅមកលើអ្នករិៈគន់រដ្ឋាភិបាលចំណែកឯអ្នកស៊ើបអង្កេតផ្សេងទៀតមានការងឿងឆ្ងល់ថា តើអាចប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ការងាររបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដទៃទៀតដែរ ឬយ៉ាងណា។
លោកស្រី មូរ សុខហួរ តំណាងរាស្ដ្រមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា “រឿងនេះបង្ហាញជាសារមួយ។ វាជាសារដ៏ច្បាស់មួយ ផ្ញើចំពោះអ្នកដែលចង់ប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរឿងនេះដើម្បីលុបបំបាត់បទល្មើសកាប់ឈើខុសច្បាប់”។ លោកស្រីបន្ថែមថា សមាជិកសភានឹងបើកការស៊ើបអង្កេតដោយខ្លួនឯង។
យុវជន ជុយ ឧត្តមរស្មី អាយុ១៩ឆ្នាំបាននិយាយនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញបន្ទាប់ពីបានដឹងអំពីការបាញ់សម្លាប់នេះថា រូបគេមានការសោកសង្រេងយ៉ាងខ្លាំង ពេលបានដឹងដំណឹងអំពីការស្លាប់របស់ឪពុកខ្លួន។ រូបគេបាននិយាយថា “ខ្ញុំបានដឹងដំណឹងនេះនៅម៉ោងប្រហែលមួយរសៀល ប៉ុន្ដែខ្ញុំមិនហ៊ានប្រាប់ម្ដាយរបស់ខ្ញុំទេ។ នៅទីបំផុតខ្ញុំបានប្រាប់គាត់ ហើយខ្ញុំមិនអាចទប់ទឹកភ្នែកបានទេ។ ខ្ញុំបានបាត់បង់អ្វីៗទាំងអស់”។ ក្រៅពីកូនប្រុសម្នាក់ លោក ឈុត វុទ្ធី បានបន្សល់ទុកប្រពន្ធ និងកូនស្រីពីរនាក់៕
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវប៊ុននី
និង ហួងកុកទៀន