ការស្ទង់មតិថ្មីមួយ ទៅលើមតិសាធារណជនដោយវិទ្យាស្ថានអន្តរជាតិរបស់គណបក្សសាធារណរដ្ឋអាមេរិកបានរកឃើញថាពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រហែល៥០ភាគរយជឿថា មានតែមន្ត្រីមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ នៅក្នុងស្ថាប័នរបស់រដ្ឋាភិបាលថ្នាក់មូលដ្ឋាន និងថ្នាក់ជាតិ ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួួយ។
ការស្ទង់មតិនេះត្រូវបានធ្វើឡើងដោយវិទ្យាស្ថានសាធារណរដ្ឋអន្តរជាតិ(IRI) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនជាមួយមនុស្សចំនួន២.០០០នាក់នៅក្នុងខេត្តក្រុងទាំង២៤ របស់ប្រទេសកម្ពុជា រវាងខែវិច្ឆិកា និងខែធ្នូឆ្នាំ២០១១។
ឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរថា “ តើអ្នកគិតថា អំពើពុករលួយ និងការទទួលសំណូកក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលថ្នាក់មូលដ្ឋាននិងថ្នាក់ក្រុង និងរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់ជាតិក្នុងរាជធានីភ្នំពេញរីករាលដាលឬយ៉ាងណានោះ?” មានអ្នកឆ្លើយតបចំនួន៥៤ភាគរយ បានឆ្លើយថា មានមន្ត្រីតែមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ នៅថ្នាក់មូលដ្ឋានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និង៤៨ភាគរយនិយាយថា មានអំពើពុករលួយតិចតួចនៅថ្នាក់ជាតិ។
យោងតាមការស្ទង់មតិរបស់IRIបានឲ្យដឹងថា១៦ភាគរយក្នុងចំណោមអ្នកដែលត្រូវបានសម្ភាស បានលើកឡើងថា សឹងតែគ្មានមន្ត្រីប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន និង១៦ភាគរយបានឆ្លើយថាសឹងតែគ្មានអំពើពុករលួយនៅថ្នាក់ជាតិឡើយ។
ពេលសួរសំណួរទៀតថា តើពួកគេធ្លាប់បានឃើញសកម្មភាពពុករលួយ ឬការទទួលសំណូករបស់មន្ត្រីណាម្នាក់ក្នុងរយៈពេល៦ខែមុននេះឬយ៉ាងណានោះមាន៨៥ភាគរយចំណោមអ្នកដែលត្រូវបានស្ទង់មតិឆ្លើយថាគ្មានទេ និងសួរសំណួរដដែលនេះ អំពីមន្ត្រីនគរបាល មាន៧១ភាគរយឆ្លើយថាគ្មានទេ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី នៅពេលមានចម្លើយផ្សេងៗគ្នាទៅនឹងសំណួរអំពីអំពើពុករលួយដោយសារតែការយល់ដឹងផ្សេងៗគ្នា អ្នកចេះដឹងភាគច្រើន បានមើលឃើញអំពើពុករលួយជាងអ្នកដែលចេះតិចតួច។ លោកស្រីមួរសុខហួរសមាជិកសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថាលទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិនេះ មិនអាចទទួលយកបានឡើយ។លោក ស្រី សុខហួរ បានថ្លែងថា “កន្លងមកការស្ទង់មតិរបស់ IRI មិនត្រឹម
ត្រូវសោះឡើយ”។លោកស្រីបានថ្លែងថា“យើងបានប្រាប់ពួកគេថា វានឹងប៉ះពាល់ដល់ភាពត្រឹមត្រូវ”។ លោកស្រីបានពន្យល់ថាគណបក្សរបស់លោកស្រី បានព្រមានIRIថា អ្នកឆ្លើយតបទៅនឹងសំណួរស្ទង់មតិនេះជារឿយៗមិននិយាយត្រង់ៗអំពីប្រធានបទដ៏រសើបនេះទេ។ លោកស្រីបានសួរថា“គ្រប់កន្លែងដែលអ្នកចុះទៅ ប្រធានភូមិនៅទីនោះតាមស្តាប់អ្នករហូត តើអ្នកអាចប្រើ ព័ត៌មានដូច្នេះដែរទេ?”។
លោកស្រីពង់ឈីវហ្គិចប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូបានថ្លែងថាដោយមិនគិតអំពីអ្វីដែល IRI បានរកឃើញនៅក្នុងការស្ទង់មតិរបស់ខ្លួននោះ អំពើពុករលួយនៅតែជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកស្រីឈីវហ្គិច បានថ្លែងថា “វាស្តែងឲ្យឃើញថាអ្នកមិនចេះអក្សរ ដែលងាយរងគ្រោះមិនហ៊ាននិយាយការពិតនៅចំពោះមុខមន្ត្រីមូលដ្ឋានឡើយ”។
ការស្ទង់មតិនេះ ក៏បានរាប់បញ្ចូលសំណួរអំពីការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត បទល្មើស និងសាលាក្តីកាត់ទោសខ្មែរក្រហមផងដែរប៉ុន្តែលើកឡើងតែម្យ៉ាងប៉ុណ្ណោះ ដែលមិនមែនជាសំណួរសំដៅដល់បញ្ហាដីធ្លី មាន២១ភាគរយនៃអ្នកដែលបានគិតថាប្រទេសនេះដើរតាមផ្លូវខុស លើកឡើងអំពីការចាប់យកដី ជាហេតុផលមួយក្នុងចំណោមហេតុផលសំខាន់ៗ ដែលគេត្រូវឆ្លើយ។ សំណួរ បាទ ឬ ទេ សម្រាប់ការស្ទង់មតិរបស់ IRI សួរថាតើប្រទេសកម្ពុជាដើរតាមលើផ្លូវត្រូវ ឬខុស។
អ្នកឆ្លើយតប៨១ភាគរយជឿថាប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែដើរលើផ្លូវត្រូវ ខណៈដែល១៩ភាគរយបាននិយាយថាប្រទេសនេះដើរលើផ្លូវខុស។ បើទោះជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន បានលើកឡើងអំពីការស្ទង់មតិរបស់ IRI នៅក្នុងសុន្ទរកថាមួយ កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ដោយលើកឡើងថា អ្នកឆ្លើយតប៨៧ភាគរយមានជំនឿលើលោកថាជាមេដឹកនាំល្អម្នាក់ហើយ៦៧ភាគរយបានគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។គ្មានស្ថិតិបែបនេះនៅក្នុងទស្សនមតិ ឆ្លើយក្នុងការស្ទង់មតិ ដែលផ្សព្វផ្សាយដោយ IRI កាលពីម្សិលមិញឡើយ។
IRI បានចេញរបាយការណ៍ស្ទង់មតិជាសាធារណៈនិងឯកជនដ៏ទូលំទូលាយបន្ថែមទៀត អំពីការស្ទង់មតិរបស់ខ្លួន ដោយផ្តល់ជាទស្សនៈបែបឯកជនចំពោះតែបណ្តាគណបក្សនយោបាយ ជាមួយនឹងអ្នកតំណាងនៅក្នុងរដ្ឋសភា។ ទស្សនមតិនេះ មិនបានលើកឡើងអំពីលោកហ៊ុនសែននិងប្រជាប្រិយភាពរបស់គណបក្សគ្រប់គ្រងអំណាចឡើយដោយលើកជាសំណួរទូទៅអំពីស្ថានភាពទូទៅរបស់ប្រទេសនេះ។
លោក ម៉ាត់ ឡាគីន (Matt Lakin) ប្រធានកម្មវិធីរបស់IRI ប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា លើកឡើងថា វាគឺជាគោលការណ៍របស់ខ្លួនក្នុងការលាក់ព័ត៌មានបែបនេះពីសាធារណជន។ លោកថ្លែងថា “នេះគឺជាគោលការណ៍របស់ IRI នៅពេលយើងសួរអំពីមេដឹកនាំឬគណបក្សនយោបាយធំណាមួយ យើងមិនផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានជាសាធារណៈឡើយ។ គោលបំណងរបស់យើង គឺចង់ឲ្យគណបក្សយល់ដឹងឲ្យបានច្រើនអំពីទស្សនមតិរបស់អ្នកបោះឆ្នោតនិងសាធារណជនទូទៅ”៕
ប្រែសម្រួលដោយចេវប៊ុននី