ការធ្វើឲ្យមានទីវាលស្មៅខៀវស្រងាត់ច្រើន ការកាត់បន្ថយការបំពុលបរិយាកាសពង្រឹងការគ្រប់គ្រង និងកែឆ្នៃកាកសំណល់និងការទទួលទានអាហារប្រកបដោយអនាម័យខ្ពស់ គឺជាប្រធានបទសំខាន់ៗ ដែលបានលើកយកមកពិភាក្សាជាមួយលោក កែប ជុតិមា អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងវេទិកានិយាយអំពីការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពកាលពីថ្ងៃសៅរ៍។
ទោះបីជាមានអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលរាប់ពាន់បានចុះបញ្ជីធ្វើសកម្មភាពនៅកម្ពុជាទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព ក៏ដោយ ក៏វេទិកាស្តីពីការអភិវឌ្ឍកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ មានការខុសប្លែកជាងលើកមុនៗ។
ជាជាងវេទិកា ដែលមានការចូលរួម ដោយបុគ្គលិករបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលពាក់អាវធំ ក្រវាត់ក និងមានតំណាងរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានអ្នកចូលរួមក្នុងវេទិកាស្តីពីការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាព កាលពីថ្ងៃសៅរ៍នោះ គឺមានសិស្សានុសិស្សចំនួន៤៥០នាក់ មកពីបណ្តាសាលារៀននៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បានពិភាក្សាគ្នាអំពីវិធីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យទីក្រុងមានសោភ័ណភាពស្រស់ស្អាត ។
លោក កែប ជុតិមា អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ មានប្រសាសន៍ប្រាប់សិស្សានុសិស្ស ដែលចូលរួមវេទិកាស្ដីពីបរិស្ថាន និងមនុស្សដែលរៀបចំដោយសាលាភាសាបារាំង នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ លីសេ រឺណេដេកាត (Lycee Francais Rene Descartes) ជាផ្នែកមួយនៃការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតដោយទីភ្នាក់ងារសម្រាប់បង្រៀនភាសាបារំាងនៅឯបរទេសថា “ថ្ងៃនេះ អ្នកទាំងអស់គ្នានឹងអាចដោះស្រាយបញ្ហាមួយចំនួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញបាន”។
លោកអភិបាលបានមានប្រសាសន៍ក្នុងពេលបើកវេទិកាថា “យើងដឹងហើយថា រដ្ឋាភិបាលមានភារកិច្ចទទួលខុសត្រូវលើអាយុជីវិតរបស់យើងទាំងអស់គ្នា។ ប្រសិនបើគ្មានរដ្ឋាភិបាលល្អទេ យើងប្រាកដជាពិបាករស់នៅហើយ។ ខ្ញុំសប្បាយចិត្តណាស់ ដែលអ្នកទាំងអស់គ្នា ចាប់ផ្ដើមមានការគិតអំពីបញ្ហាទាំងអស់នេះ ទាំងនៅវ័យក្មេងដូច្នេះ”។
ខណៈពេលអ្នកភូមិ ដែលរងភាពអយុត្តិធម៌ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងនោះមានអ្នកតវ៉ាមកពីសហគមន៍បឹងកក់ និងសហគមន៍បុរីកីឡា ទទូចសុំឲ្យលោក កែប ជុតិមា យកចិត្តទុកដាក់លើការទាមទាររបស់ពួកគាត់ ដែលតែងតែបរាជ័យនោះ លោកអភិបាលបានសន្យាថា យ៉ាងហោចណាស់ លោកបានត្រៀមខ្លួនស្ដាប់ការផ្ដល់គំនិតរបស់ពួកគេ។
លោក បានមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំនឹងអាន ព្រមទាំងវិភាគអំពីលទ្ធផលរបស់អ្នកទាំងអស់គ្នា ហើយខ្ញុំសង្ឃឹមថា ខ្ញុំអាចទទួលយកគំនិតអ្នកទាំងអស់គ្នាមកអនុវត្តក្នុងរាជធានី”។
សិស្សានុសិស្សមានអាយុចន្លោះពី១០ឆ្នាំនិង១៥ឆ្នាំ ចំនួន៤៥០នាក់មកពីសាលាភាសាបារាំង រឺណេ ដឺកាត វិទ្យាល័យព្រះសីុសុវតិ្ថ សាលាបថមសិក្សាព្រះនរោត្តម សាលាអន្តរជាតិសុីអាយអេ (Cambodian InternationalAcademy) វិទ្យាល័យបឹងកេងកង ព្រមទាំងសិស្សានុសិស្សខ្វះលទ្ធភាព ដែលជាសិស្សពិការមកពីសាលារបស់អង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនទៀត។ ហើយទោះបីជាពួកគេនៅក្មេងក៏ដោយ ក៏ការផ្ដល់គំនិតរបស់ពួកគេ ជូនលោក ជុតិមា ស្ដីពីវិធីដែលលោកអាចធ្វើឲ្យជីវិតក្នុងរាជធានីភ្នំពេញបានប្រសើរឡើងនោះ មានលក្ខណៈស្រួចស្រាវដែរ។
នៅពេលសួរថា តើពួកគេអាចផ្តល់យោបល់ដល់លោកអភិបាលឲ្យកែប្រែរាជធានីដោយរបៀបណានោះ សិស្សានុសិស្សមកពីសាលាអន្តរជាតិសុីអាយអេ បានឆ្លើយតបស្ទើរតែមិនចង់ ដកដង្ហើមឡើយ។
កុមារឈ្មោះ ផុន កែវស៊ុនលី អាយុ១១ឆ្នាំ បានឆ្លើយថា “ខ្ញុំនឹងប្រាប់គាត់ឲ្យធ្វើផ្លូវចាក់បេតុង”។ កុមារ ឈ្មោះ វីជីង សេរី អាយុ១២ឆ្នាំ បានឆ្លើយថា “ខ្ញុំនឹងប្រាប់គាត់ឲ្យដាំដើមឈើឲ្យបានច្រើន”។ កុមារឈ្មោះ លីហ្សា ខៀវ ក្រិតិកា អាយុ១១ឆ្នាំ បានឆ្លើយថា “ខ្ញុំគិតថា ប្រព័ន្ធលូទឹកស្អុយគួរតែកែលម្អ ពីព្រោះទឹកភ្លៀងលិចផ្លូវច្រើនណាស់”។ កុមារឈ្មោះ ហៃ ដែត រតនៈមុនីនាថ អាយុ១០ឆ្នាំ មកពីសាលាបឋមសិក្សា ព្រះនរោត្តមបានបន្ថែមថា “ បញ្ហាគឺថាពលរដ្ឋចោលសំរាមនៅតាមដងផ្លូវ”។
សិស្ស បេត សុភា អាយុ១៤ឆ្នាំ ដែលមកពីអង្គការភូមិកុមារសិអាមេត្រីភ្នំពេញជាអង្គការផ្ដល់ចំណីអាហារទៅឲ្យក្មេងៗ ដែលមកពីគ្រួសារក្រីក្របាននិយាយថា “ថ្ងៃនេះ ខ្ញុំរៀនអំពី ពេលជិះមូ៉តូត្រូវតែពាក់មួកសុវត្ថិភាពនិងខ្ញុំរៀនអំពីរុក្ខជាតិ ហើយប្រសិនបើយើងញ៉ាំអាហារពេលព្រឹក យើងត្រូវតែលាងដៃឲ្យស្អាតជាមុនសិន”។
សិស្ស គឹម សុច្ចលីដា អាយុ១៤ឆ្នាំមកពីអនុវិទ្យាល័យ បឹងកេងកងបាននិយាយថា “ខ្ញុំរៀនអំពីការញ៉ាំអាហារមានអនាម័យ។ ខ្ញុំចង់ឲ្យលោកអភិបាលរាជធានី[ភ្នំពេញ] យកចិត្តទុកដាក់អំពីបន្លែ ពីព្រោះបន្លែទាំងនោះពោរពេញទៅដោយសារធាតុគីមី ហើយវាបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សុខភាពរបស់យើង និងការបំពុលបរិយាកាស ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គឺមានសភាពធ្ងន់ធ្ងរណាស់”។
បន្ទាប់ពីបើកពិធី ដែលមានការចូលរួមដោយលោក គ្រីស្យង់ កូណង់ (Christian Connan) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំង ប្រចាំាប្រទេសកម្ពុជា មានក្មេងៗរាប់រយនាក់ ចែកជាក្រុមពិភាក្សាជាច្រើនខុសៗគ្នាតាមភាសា ហើយបានបញ្ជូនក្រុមនីមួយៗឲ្យចូលរួមក្នុងសកម្មភាពជាច្រើន ទៅតាមបញ្ជរព័ត៌មានផ្សេងៗ ដែលរៀបចំដោយអង្គការមនុស្សធម៌ នៅតាមទីធ្លាសាលា រៀន។
នៅក្នុងបញ្ជររបស់អង្គការជនពិការអន្ដរជាតិពួកគេរៀនអំពីស្លាកសញ្ញាចរាចរណ៍ហើយនៅក្នុងបញ្ជរផ្សេងៗទៀត ពួកគេរៀនអំពីរបស់របរស្អុយរលួយ ដែលជាទីជម្រករបស់មូសខ្លា ហើយនិងអំពីរបៀបដែលរុក្ខជាតិ បញ្ចេញអុកស៊ីសែន។ ក្មេងៗចូលរួមក្នុងសិក្ខាសាលាមួយដែលនិយាយភាសាចម្រុះមានដូចជា ភាសាខ្មែរ អង់គ្លេស និងភាសាបារាំងបានធ្វើការជាមួយគ្នា ដោយយកក្រដាសកាសែតចាស់ៗ មកកែច្នៃជាក្រដាសប្រើឡើងវិញ ដោយបានធ្វើឲ្យដៃរបស់ពួកគេប្រឡាក់ ហែកក្រដាស និងបានចាក់ទឹកជុំវិញនោះ។
លោក ឡូរ៉ង់ ម៉ូតេ (Laurent Mottet) គ្រូនៅសាលាភាសាបារាំង និងជាអ្នករៀបចំគម្រោងបានថ្លែងថា នៅពេលលោក កែប ជុតិមា បានយល់ស្របតាមសំណើរបស់ក្មេងៗ អ្នករៀបចំវេទិកានឹងចាត់ចែងអ្នកចូលរួមម្នាក់ឲ្យនៅជាមួយគាត់ ដោយនៅក្នុងពិធីនោះពួកគេលើកឡើងអំពីគំនិតសំខាន់ៗ១០ចំណុច កាលពីម្សិលមិញ។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកចូលរួមមួយចំនួនបានដឹងរួចជាស្រចហើយអំពីថាតើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេនឹងទទួលបានលទ្ធផល
យ៉ាងដូចម្ដេចនោះ។
ដោយទទួលបានការរំឭកពីគ្រូម្នាក់អំឡុងកិច្ចពិភាក្សា ដែលសំណូមពររបស់ពួកគេនឹងជូនទៅលោកអភិបាលរាជធានី សិស្សប្រុសម្នាក់បានកាត់ប្រសាសន៍ថា “ ទោះបីជាខ្ញុំផ្ញើលិខិតមួយច្បាប់ទៅឲ្យគាត់ មនុស្សមួយចំនួននឹងមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះលិខិតនេះទេ។ ពួកគេគ្រាន់តែមើលឲ្យតែបានៗប៉ុណ្ណោះ”។
នៅក្នុងកិច្ច្សម្ភាសបន្ទាប់ពីការបើកពិធីលោក កែប ជុតិមា បានពន្យល់ថា ហេតុអ្វីបានជាលោកចាប់អារម្មណ៍ស្តាប់នូវសំណូមពររបស់ក្មេងៗ។ លោក កែប ជុតិមា បានទទួលស្គាល់ថា“រាជធានីភ្នំពេញបានអភិវឌ្ឍយ៉ាងឆាប់រហ័ស ដោយបានចាប់ផ្ដើមពីទីក្រុងគ្មានអ្វីទាំងអស់នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩។ យើងត្រូវតែស្ថាបនា និងអភិវឌ្ឍរាជធានីឡើងវិញ ហើយជាមួយការអភិវឌ្ឍយ៉ាងឆាប់រហ័សបែបនេះ យើងបានជួបប្រទះនឹងបញ្ហាមួយចំនួន ដូចជាបញ្ហាចរាចរណ៍ និងបរិស្ថានជាដើម”។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ខ្ញុំត្រៀមខ្លួនរួចជាស្រេច ដើម្បីស្ដាប់នូវលទ្ធផលរបស់ក្មេងៗ ពីព្រោះពួកគេឆ្លាតវៃណាស់ ហើយពួកគេបានរស់នៅក្នុងបរិស្ថានបែបនេះ។
មិនថាសាលារាជធានីស្តាប់សំណូមពររបស់ក្មេងៗទាំងអស់នេះ នឹងត្រូវយកទៅអនុវត្តយ៉ាងណានោះទេ ក៏អ្នកចូលរួមជាច្រើនបានយល់ស្របក្នុងវេទិការកាលពីម្សិលមិញនេះថា ពិតជាមានសារៈសំខាន់៕ ប្រែសម្រួលដោយ ហម សុផាណ្ណា
និង ស៊ា ស៊ុយឈាង