អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ(Am-nesty International) បានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍ប្រចំាឆ្នាំរបស់ខ្លួនចេញផ្សាយកាលពីម្សិលមិញថា ចំនួននៃការតវ៉ាពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដីធ្លីបានកើនឡើងក្នុងឆ្នាំ២០១១ដោយសារការបង្ខំឲ្យតាំងទីលំនៅថ្មីដោយបង្ខំ ការកម្រិតសេរីភាពក្នុងការជួបជំុគ្នា ដើម្បីបញ្ចេញយោបល់ និងការរារាំងអ្នកតវ៉ាដោយសន្តិវិធីនៅតែបន្តធ្វើឲ្យខូចដល់កំណត់ត្រាផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជា។
ដោយគូសបញ្ជាក់ពីផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរមកលើប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ និងជនងាយរងគ្រោះ ដោយសារដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចនោះ របាយការណ៍ក៏បានចង្អុលបង្ហាញថា ការជ្រៀតជ្រែករបស់រដ្ឋាភិបាលដល់សាលាក្តីខ្មែរក្រហម និងការកើនឡើងនៃការចាប់ខ្លួនអ្នកតវ៉ា ក្នុងវិវាទដីធ្លី ដែលត្រូវគេរឹបអូសនិងការបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋចេញដោយបង្ខំ គឺជាមូលហេតុនាំឲ្យមានការព្រួយបារម្ភ។
របាយការណ៍បានលើកឡើងថា “ ការបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋដោយបង្ខំ ពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដីធ្លី និងការរឹបអូសដីធ្លីនៅតែបន្តកើតមានជាទ្រង់ទ្រាយធំ ដែលបានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរាប់ពាន់នាក់រងផលប៉ះពាល់។ ការកើនឡើងនៃចំនួនដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីផលប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាល បានធ្វើឲ្យស្ថានភាពខាងលើកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរឡើង”។
របាយការណ៍បានបន្តថា “ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន ត្រូវចាប់ខ្លួនដោយសារខំការពារសិទ្ធិកាន់កាប់លំនៅដ្ឋាន និងតវ៉ាប្រឆាំងនឹងការដណ្តើមយកដីធ្លី និងការបណ្តេញចេញដោយបង្ខំ ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋរាប់សិបនាក់ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធធនាគារ កាលពីឆ្នាំមុនៗ។ ភាគច្រើននៃអ្នកទាំងនោះត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ពីបទជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយបទល្មើស ដែលគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ ជាបទល្មើសដែលគេប្រឌិតឡើង ឬបទល្មើសក្លែងក្លាយដូចជាបទល្មើសបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន ការញុះញង់ ចោរកម្ម និងការវាយប្រហារ”។
យោងតាមរបាយការណ៍នេះបានឲ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន៤២០.០០០នាក់បានទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារដីសម្បទានតាំងពីឆ្នាំ២០០៣មក។ក្នុងរបាយកាណ៍របស់ខ្លួន អង្គការលើកលែងទោសអន្ដរជាតិបានរៀបរាប់លម្អិតអំពីចំនួននៃការវាយធ្វើបាប និងការចាប់ខ្លួនសកម្មជនជាច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទដីធ្លីកាលពីឆ្នាំមុន រួមមានករណីវាយលោក សួងសោភ័ណ មេដឹកនាំចលនាយុវជនគណបក្ស សម រង្សុី និងការចាប់ខ្លួនសកម្មជនសហគមន៍បឹងកក់ អ្នកស្រី ហេង មំុ និងអ្នកស្រី ទេព វន្នីកាលពីឆ្នាំមុន ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសកម្មជនព្រះសង្ឃ លន់ សាវ៉ាត់ និងការផ្តន្ទាទោសលោក សំ ចាន់គា មន្ត្រីអង្កេតផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអង្កការអាដហុកពីបទបរិហារកេរ្តិ៍។
នៅពេលសួរថា តើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បើប្រៀបទៅនឹងឆ្នាំមុនៗយ៉ាងដូចម្តេចនោះ លោក រូភើត អែបបើត(Rupert Abbott) អ្នកស្រាវជ្រាវរបស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិនៅកម្ពុជាបានផ្តល់នូវការសន្និដ្ឋានមួយ។ លោក បានមានប្រសាសន៍ថា “ មានមូលហេតុជាច្រើនត្រូវព្រួយបារម្ភ និងត្រូវមានសង្ឃឹមដែរ។ ឧទាហរណ៍ចំពោះបញ្ហាជម្លោះដីធ្លី និងការបណ្តេញប្រជាពលរដ្ឋចេញពីលំនៅដ្ឋានដោយបង្ខំ នៅតែជាបញ្ហាដ៏ធ្ងន់ធ្ងរដែលនាំឲ្យមានការរំលោភសិទិ្ធមនុស្ស”។
“ទោះជាយ៉ាងណាបណ្តាសហគមន៍នៅតែខំតស៊ូ ដែលនៅក្នុងបរិបទនេះនិងបរិបទផ្សេងទៀតយើងអាចមើលឃើញថាសង្គមស៊ីវិលក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កំពុងតែពង្រីកឥទ្ធិពលខ្លាំងឡើងៗ ហើយនេះគឺជាការវិវឌ្ឍមួយដ៏ប្រសើរសម្រាប់បុព្វហេតុសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា”។ លោករូភើតអែបបើតបានមានប្រសាសន៍
ដែរថា ការសម្រេចថ្មីៗនេះរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែន ចំពោះការផ្អាកការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ការដាក់បម្រាមមិនឲ្យបញ្ជូនស្រ្តីជំនួយការមេផ្ទះទៅកាន់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ីនិងការពន្យារការអនុម័តច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសស្តីពីការគ្រប់គ្រងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលគឺជាការបោះជំហានទៅមុខមួយដ៏ល្អប្រសើរ។ លោកបន្តថា ទោះជាយ៉ាងណា “យើងចង់ឃើញការអនុវត្តបទបញ្ជា និងសេចក្តីប្រកាសទាំងនោះឲ្យបានច្បាស់លាស់។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានមានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះរបាយការណ៍របស់អង្គការ សិទ្ធិមនុស្សដូចជារបាយការណ៍របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិជាដើម ប៉ុន្តែលោកបានគូសបញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋមិនបានមើលឃើញនូវអ្វី ដែលរដ្ឋាភិបាលបានធ្វើ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមរបស់ប្រទេសជាតិ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ គេគោរពណាស់ ចំពោះកេរ្តិ៍ឈ្នោះរបស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ ប៉ុន្តែវាគឺមិនមែនមានន័យថា របាយការណ៍របស់ខ្លួនត្រឹមត្រូវ១០០ភាគរយនោះទេ។ អ្នកទាំងនេះ មិនធ្លាប់មានបទពិសោធនៅក្នុងការដឹកនាំប្រទេសនោះទេពួកគេចេះបានត្រឹមតែសរសេរនិងបញ្ចេញទស្សនតាមកាសែតប៉ុណ្ណោះ” លោកផៃស៊ីផាន លើកឡើងថា “ យើងដឹងថា មានរឿងជាច្រើនបានកើតឡើងនៅទូទាំងប្រទេស ពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ប៉ុន្តែសាធារណជនមិនបានដឹងថារដ្ឋាភិបាលបានដោះស្រាយបញ្ហានេះបានច្រើនប៉ុណ្ណានោះទេ”។
ដូចគ្នានេះដែរ របាយការណ៍របស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១២ មិនបានបង្ហាញពីភាពល្អប្រសើរនោះទេ ហើយអំពើហិង្សាពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដីធ្លីនិងការតវ៉ាក៏បានកើនឡើងផងដែរនៅក្នុងឆ្នាំនេះ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន កងកម្លាំងសន្តិសុខ របស់រដ្ឋាភិបាលបានបាញ់សម្លាប់ក្មេងស្រីអាយុ១៤ឆ្នាំម្នាក់ ដែលរស់នៅក្នុងភូមិមួយ ក្នុងខេត្តក្រចេះ ក្នុងករណីជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងជម្លោះដីធ្លីដ៏រាំុរ៉ៃជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូមួយ។ ស្ត្រីអ្នកតវ៉ាបីនាក់នៅខេត្តស្វាយរៀង ក៏ត្រូវបានបាញ់ឲ្យរងរបួសផងដែរក្នុងឆ្នាំនេះ ដែលគេសង្ស័យថា ជាទង្វើរបស់លោកឈូក បណ្ឌិត អភិបាលក្រុងបាវិតបន្ទាប់ពីមានបាតុកម្មហិង្សាមួយបានកើតឡើង នៅតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសនោះ។
លោកអែបបើតបានមានប្រសាសន៍ថា“ នៅពេលយើងឃើញ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនិងអ្នកតវ៉ា កំពុងរងរបួស និងត្រូវបានគេសម្លាប់ យើងអាចសន្និដ្ឋានថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺកំពុងតែយ៉ាប់យុឺន។ ប្រសិនបើអំពើហិង្សានៅតែបន្ត វានឹងបង្កឲ្យមានការរងរបួសដ៏អាក្រក់ជាងនេះទៀត ហើយរដ្ឋាភិបាលទំនងជាប្រកាន់ជំហររបស់ខ្លួន ហើយធ្វើឲ្យអ្នកផ្សេងទទួលរងការឈឺចាប់៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហម សុផាណ្ណា
និង ស៊ាស៊ុយឈាង