មនុស្សរាប់រយនាក់បានស្នើសុំឌីសវីដេអូវីសុីឌី ថតសុន្ទរកថា កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍របស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែនស្ដីពីសិទ្ធិដីធ្លីបន្ទាប់ពីមន្ត្រីម្នាក់ នៅឯស្ថានីយទូរទស្សន៍ស៊ីធីអិនបានផ្សព្វផ្សាយកាលពីម្សិលមិញ ដើម្បីបញ្ជូនឌីសចម្លងនេះទៅឲ្យអ្នកស្នើសុំ។
ការស្នើសុំសុន្ទរកថានេះ ចេញពីអ្នកភូមិ ដែលខ្លះក្នុងចំណោមនោះ បាននិយាយថាពួកគេនឹងប្រើឌីសវីដេអូចម្លងនេះ ជាការធានាដល់ការទាមទារដីរបស់ខ្លួន ប្រសិនបើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានស្ទាក់ស្ទើរមិនចង់អនុវត្តតាមបទបញ្ជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
អំឡុងពេលធ្វើសុន្ទរកថា លោក ហ៊ុន សែនបានគូសបញ្ជាក់អំពីគោលនយោបាយផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីដ៏ល្អិតល្អន់មួយសម្រាប់អ្នកភូមិ រស់នៅក្នុងព្រៃរបស់រដ្ឋ និងដីសម្បទាន ជាទីដែលប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិបឋមអាចត្រូវបានប្រគល់ឲ្យជំនួសប័ណ្ណរឹងថែមទៀត។លោកក៏បានពោលសង្កត់ផងដែរថាការហាមប្រាមរបស់លោកកាលពីថ្ងៃទី៧ខែឧសភាដល់ការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច នឹងនៅតែចូលជាធរមានរហូត។
យោងតាមលោក សោមឆាយាអគ្គនាយករងនៃទូរទស្សន៍សុីធីអិនបានឲ្យដឹងថាប្រជាពលរដ្ឋប្រហែល៣០០នាក់បានស្នើសុំវីសុីឌីថតចម្លង បើគិតត្រឹមរសៀលម្សិលមិញេនះ។ លោកឆាយាមានប្រសាសន៍ថា “យើងបានទទួលសំណើសុំជាច្រើនពីអ្នកភូមិ ជាពិសេស ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលប្រឈមនឹងជម្លោះដីធ្លីដ៏ចម្រូងចម្រាស ដូចជាអ្នកភូមិ ដែលទូរស័ព្ទមកពីខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ជាដើម”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថាឌីសនេះមិនមានការដាក់តម្លៃទេប៉ុន្ដែ លោកកំពុងតែស្នើសុំការបរិច្ចាគដោយស្ម័គ្រចិត្តពីអ្នកដែលស្នើសុំ ដើម្បីចំណាយទៅលើការថតចម្លង។លោកបានបញ្ជាក់ថាលោកបានទទួលការអនុញ្ញាតពីលោក ហ៊ុនសែន ឲ្យចែកចាយសុន្ទរកថានេះ ហើយថាការផ្ដួចផ្ដើមនេះគឺជាគំនិតផ្ទាល់របស់លោក ហើយមិនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយរដ្ឋាភិបាល ឬស្ថានីយទូរទស្សន៍សុីធីអិននោះទេ។
លោក ឆាយាបានថ្លែងថា“នៅពេលខ្ញុំប្រកាសថា វីសុីឌីនិយាយអំពីសុន្ទរកថារបស់សម្ដេច ហ៊ុនសែនអាចស្នើសុំបាននោះខ្ញុំមិនរំពឹងថានឹងទទួលបានសំណើសុំច្រើនដូច្នេះទេ”។លោកបន្ថែមថា“អ្នកភូមិចង់រក្សាបទបញ្ជារបស់សម្ដេច ហ៊ុនសែននិយាយអំពីគោលនយោបាយដីធ្លីដើម្បីឲ្យអាជ្ញាធរមានការទទួលខុសត្រូវ”។
សុន្ទរកថារបស់លោក ហ៊ុនសែនបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានវិវាទដីធ្លីជាច្រើនកើតឡើងនៅទូទាំងប្រទេសបានប្រែក្លាយទៅជាអំពើហិង្សានៅឆ្នាំនេះខណៈដែលគណបក្ស សមរង្ស៊ីដែលជាបក្សប្រឆាំងទទួលបានតួនាទីក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ភាគច្រើននៅតាមតំបន់ ដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងវិវាទដីធ្លី។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានថ្លែងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា “ប្រភេទដីដែលត្រូវបានផ្ដល់កម្មសិទ្ធិដល់ប្រជាពលរដ្ឋមិនឲ្យហួសពីប្រាំមួយខែនោះគឺជាដីសម្បទានព្រៃដំបូង”។លោកបានបញ្ជាឲ្យមន្ត្រីខេត្តធ្វើការវាស់វែងដី និងចាប់ផ្ដើមធ្វើប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដី។
លោក កង ហ៊ាងអភិបាលខេត្តកំពង់ស្ពឺបានមានប្រសាសន៍ថា លោកកំពុងតែអនុវត្តតាមគោលនយោបាយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងបានស្នើសុំវីសុីឌីថតចម្លងនិយាយអំពីសុន្ទរកថារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ ពេលមានវីសុីឌី និយាយអំពីបទបញ្ជារបស់ [សម្តេច] នាយករដ្ឋមន្ត្រី ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋខ្លះបានដឹង ហើយខ្លះមិនបានដឹងនូវអ្វីដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានបញ្ជានោះទេ”។ លោកមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា លោកក៏មានផែនការដាក់បញ្ចាំងសុន្ទរកថានៅតាមតំបន់ជនបទ ដែលមានវិវាទដីធ្លី ដើម្បីបញ្ជាក់ជូនអ្នកភូមិឲ្យបានដឹងច្បាស់អំពីគោលនយោបាយនេះផងដែរ។
នៅទូទាំងប្រទេស អ្នកភូមិ បុគ្គលិកសិទ្ធិមនុស្ស និងសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងបានលើកឡើងនូវក្ដីសង្ឃឹមលាយឡំជាមួយនឹងការមន្ទិលសង្ស័យអំពីការសន្យារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី។
លោក សារិន រី អ្នកភូមិអាយុ៤៦ឆ្នាំដែលមានវិវាទដីធ្លីជាយូរមកហើយ ជាមួយនឹងក្រុមហ៊ុនកសិកម្មក្នុងស្រុកមួយ ឈ្មោះអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ នៅក្នុងស្រុកថ្មពួកខេត្តបន្ទាយមានជ័យបានមានប្រសាសន៍ថា“ដីនេះ ជាដីរបស់ពួកយើងតាំងពីជំនាន់មុនមក។ យើងធ្វើស្រែចម្ការនៅលើដីនេះ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៨០មក ដូច្នេះសម្ដេចពិតជាធ្វើសេចក្ដីសម្រេចបានត្រឹមត្រូវក្នុងការផ្ដល់ដីឲ្យមកពួកយើងវិញ”។
ក៏ដូចជាអ្នកភូមិផ្សេងទៀតដែរ លោក សារិន រី មានផែនការស្នើសុំវីសុីឌីថតចម្លងអំពីសុន្ទរកថានេះដែរ។លោកបានពន្យល់ថា “វីសុីឌីនេះនឹងជាភស្ដុតាងនៅពេលអនាគត ប្រសិនបើអាជ្ញាធរមិនព្រមចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីរបស់ខ្ញុំទេនោះ”។ នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍អ្នកសម្របសម្រួលរបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក នៅក្នុងខេត្តនេះបានហៅសុន្ទរកថានេះថា ជា “សារដ៏រឹងមាំមួយ” សម្រាប់មន្ត្រីមូលដ្ឋាន។លោក ប៊ុណ្ណា មានប្រសាសន៍ថា“វិវាទដីធ្លីកើនឡើងដោយសារតែអាជ្ញាធរខេត្តអនុវត្តមិនល្អក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋដែលរងផលប៉ះពាល់”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “វាជាសារដ៏រឹងមាំមួយចេញដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន ព្រមានដល់អាជ្ញាធរខេត្តរបស់លោកឲ្យវាស់វែង និងចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឲ្យអ្នកភូមិ។ ប្រជាពលរដ្ឋបានទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារការចាប់យកដីពីក្រុមហ៊ុនមានប្រាក់ និងមានអំណាច ដែលទន្ទ្រាន ឬចាប់យក”។ លោក សុន ឆ័យ សមាជិកសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានថ្លែងថា លោកមិនភ្ញាក់ផ្អើលទេ នៅពេលបានឮអំពីប្រជាប្រិយភាពរបស់សុន្ទរកថានេះ ក៏ប៉ុន្ដែ លោកបានលើកឡើងថា ទីបំផុតតើរដ្ឋាភិបាលធ្វើតាមការសន្យារបស់ខ្លួនដែរឬអត់។ លោក សុន ឆ័យ បានមានប្រសាសន៍ថា “កន្លងមក ប្រជាពលរដ្ឋបានថតទុកសុន្ទរកថារបស់លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីប្រើជាភស្ដុតាងនូវអ្វីដែលលោកបានលើកឡើង ឧទាហរណ៍
ដូចជាភស្ដុតាងអំពីការហាមប្រាមរបស់លោកមិនឲ្យមានការកាប់ឈើខុសច្បាប់ ប៉ុន្ដែគ្មាននរណាម្នាក់យកចិត្តទុកដាក់អំពីភស្ដុតាងបែបនេះទេនៅពេលកន្លងមក។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា អ្វីដែលបាននិយាយហើយ ត្រូវតែអនុវត្ត”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Abby Seiff)
ប្រែសម្រួលដោយចេវប៊ុននី