រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសកម្ពុជា លោក ហោ ណាំហុង កាលពីថ្ងៃសុក្របានវាយបកវិញ ដោយឆ្លើយដាក់ប្រទេសវៀតណាម និង ប្រទេសហ្វីលីពីន ចំពោះបរាជ័យរបស់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ក្នុងការខកខានមិនបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ស្តីអំពីជម្លោះក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
អស់រយៈពេលជាងមួយសប្តាហ៍មកហើយ ចាប់តាំងពីមានកិច្ចពិភាក្សានៅរាជធានីភ្នំពេញអំពីជម្លោះដែនទឹករវាងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានមួយចំនួនជាមួយប្រទេសចិនដែលបណ្តាលឲ្យការចរចាទទួលបរាជ័យទាំងស្រុងនោះ លោក ហោ ណាំហុង ក្រោយមកក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ស្តីអំពីបញ្ហានេះ ដែលលោក បានលើកឡើងថា ប្រទេសទាំងអស់បានយល់ស្របរួចហើយ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចំណុចគួរកត់សម្គាល់គឺការមិនដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍អំពីជម្លោះនៅជុំវិញតំបន់កោះ Scarborough Shoal រវាងការទាមទាររបស់ប្រទេសហ្វីលីពីន និងប្រទេសចិន បានធ្វើឲ្យតឹងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗក្នុងពេលថ្មីៗនេះនិងការទាមទាររបស់ប្រទេសវៀតណាមថាជាតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ និងជាតំបន់ឆ្នេរទឹករាក់របស់ខ្លួន។
លោក ហោ ណាំហុង បានថ្លែងទៅកាន់អ្នកយកព័ត៌មាននៅក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយនៅឯខុទ្ទកាល័យរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថា “ មានរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានពីររូប ដែលខ្ញុំមិនចង់បញ្ចេញឈ្មោះបានបដិសេធមិនទទួល និងបានទទូចថា បញ្ហាជម្លោះទ្វេភាគីរបស់ខ្លួនគួរត្រូវដាក់បញ្ចូលក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះមិនដាក់បញ្ចូលបញ្ហារបស់ខ្លួនទេ នោះពួកគេមិនយល់ព្រមទៅនឹងមតិរួមនោះឡើយ។តើនេះជាកំហុសអ្នកណា?”។
លោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស បានមានប្រសាសន៍ថា “ ក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាន…នៅពេលមានបញ្ហាជម្លោះកាន់តែខ្លាំងឡើងៗរវាងគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ប្រធានអាស៊ានមិនគួរចាក់សាំងបន្ថែមលើភ្លើងនោះទេ។ប្រធានអាស៊ានត្រូវតែព្យាយាមបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹង។នេះគឺជាជំហរជាគោលការណ៍របស់កម្ពុជា”។
ទោះបីលោក ហោ ណាំហុងបានព្យាយាមមិនបញ្ចេញឈ្មោះប្រទេសទាំងនោះ ដែលប្រទេសកម្ពុជាជឿថា មានកំហុសចំពោះបរាជ័យនៃការចរចានោះ តែចុងក្រោយលោកបានបញ្ជាក់តាមរយៈអារម្មណ៍ពិតរបស់លោក នៅពេលអ្នកកាសែតម្នាក់ បានចោទសួរថា ហេតុអ្វីបានជាប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី ដើរតួជាអាជ្ញាកណ្ដាល ដើម្បីស្រោចស្រង់កិច្ចប្រជុំ នៅពេលដែលខ្លួនមិនមែនជាប្រធានអាស៊ាននោះ។
លោក ហោ ណាំហុង ថ្លែងថា “ ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ីបានទទួលយកការផ្ដួចផ្ដើមគំនិត ដើម្បីពិភាក្សាជាមួយប្រទេសហ្វីលីពីន និងប្រទេសវៀតណាម ដោយសារប្រទេសទាំងនេះជាប្រភពនៃឧបសគ្គ។កម្ពុជាបានប្រឹងប្រែងអស់ពីលទ្ធភាពរបស់ខ្លួនរួចហើយ ហើយមិនអាចធ្វើអ្វីថែមទៀតទេ”។
កាលពីថ្ងៃពុធ និងថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសឥណ្ឌូណេស៊ី លោកម៉ាទីណាតាឡេហ្គាវ៉ា បានធ្វើដំណើរទៅទីក្រុងម៉ានីល ក្រុងហាណូយ និងរាជធានីភ្នំពេញ ដើម្បីព្យាយាមជាលើកទី២ ក្នុងការស្រោចស្រង់នូវទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ចេញកាលពីថ្ងៃសុក្រ បានរាប់បញ្ចូលនូវចំណុចទាំងប្រាំមួយ ដែលរួមបញ្ចូលទាំង “សេចក្ដីសន្និដ្ឋានដំបូងបង្អស់” នៃក្រមប្រតិបត្តិមួយសម្រាប់ដោះស្រាយជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងដោយគោរពតាមសន្ធិសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីអំពីច្បាប់សមុទ្រ និងកិច្ចព្រមព្រៀងមួយក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធី។
មន្ត្រីនៅឯក្រសួងការបរទេសប្រទេសហ្វីលីពីនមិនបានឆ្លើយតបភ្លាមៗទៅនឹងសំណួរ ទាក់ទងនឹងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម ដែលចេញកាលពីថ្ងៃសុក្រនោះទេ។ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចេញ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ក្រសួងការបរទេសហ្វីលីពីន បានលើកឡើងថា ការបង្កឲ្យមានអារម្មណ៍តឹងតែងណាមួយនៅអំឡុងពេលកិច្ចប្រជុំអាស៊ាននោះគឺ”មិនអាចដាក់បន្ទុកមកលើប្រទេសហ្វីលីពីនបានទេ” ប៉ុន្តែ “វាជាការបរាជ័យរបស់ប្រធានច្រើនជាង ដែលមិនអាចទទួលបានមតិរួមមួយ”។
ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះដែរ បានលើកឡើងថា “ក្នុងគម្រោងការរបស់អាស៊ានប្រទេសហ្វីលីពីនត្រូវការដំណោះស្រាយមួយសម្រាប់ផលប្រយោជន៍ដល់ជាតិជាចម្បង”។
ក្រសួងការបរទេសសិង្ហបុរី បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ កាលពីថ្ងៃសុក្រ ដោយបានសរសើរការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនេះ ទោះបីខ្លួនបានសង្កេតឃើញថា មានតែចំណុច មួយចំនួននៃគម្រោងកាលពីសប្តាហ៍មុនត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក៏ដោយ។
សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះបន្តថា “សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះ គឺជាលទ្ធផលនៃកិច្ចប្រឹងប្រែងឥតឈប់ឈរពីប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី។ ជាដំណើរការ ដើម្បីជួសជុលនូវការខូចខាត ដែលបណ្ដាលមកពីបរាជ័យនៃកិច្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានលើកទី៤៥ ដែលមិនអាចចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួម និងដើម្បីស្តារមុខមាត់អាស៊ាន ដែលជាគ្រឹះនៃការកសាងតំបន់”។
អ្នកវិភាគផ្នែកនយោបាយបានបន្តលើកឡើងថា មូលហេតុខ្លះនៃបរាជ័យក្នុងការស្វែងរកមតិរួម កាលពីសប្តាហ៍មុន គឺដោយសារការយល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយប្រទេសចិន ដែលធ្វើឲ្យបាត់អព្យាក្រឹត្យភាពរបស់ខ្លួន។ តាមពិតខណៈដែលប្រទេសទាំងពីរ គឺប្រទេសហ្វីលីពីន និងប្រទេស វៀតណាម ជឿថា អាស៊ានអាចជួយដោះស្រាយជម្លោះជាមួយប្រទេសចិនបាន តាមរយៈប្រទេស
នៅក្នុងប្លុក តែលោក ហោ ណាំហុង កាលពីថ្ងៃសុក្រ បានបន្តលើកឡើងថា ជម្លោះនោះ“ជាបញ្ហាទ្វេភាគី” រវាងបណ្តាប្រទេស ដែលពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងក្រុងប៉េកាំង។
លោកបានថ្លែងបន្តថា “ បើទោះបីជាប្រជុំកោះ Scarborough Shoal ជាបញ្ហាទ្វេភាគី និងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ មិនត្រូវបានគេដាក់បញ្ចូលក៏ដោយ វានៅតែមិនមែនជាដោះស្រាយចំពោះបញ្ហានេះដែរ…ផ្ទុយទៅវិញវាអាចបង្កឲ្យមានការពិបាកថែមទៀត សម្រាប់ការចរចារនៅពេលអនាគត”។
កចិ្ចប្រជុំថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ានលើកក្រោយនឹងធ្វើឡើងនៅខែវិច្ឆិកា ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលនៅពេលនោះ ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អ៊ូបាម៉ា (Barack Obama) សង្ឃឹមថា នឹងមកចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលស្តីពីអាស៊ីបូព៌ាផងដែរ។
លោក ហោ ណាំហុង បានថ្លែងថាប្រទេសណាមួយ មានសេចក្តីប្រាថ្នាចង់ដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះក្នុងដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង តាមរយៈតំបន់នៅឯកិច្ចប្រជុំនោះនឹងអាចមានការខកចិត្តម្តងទៀត។
លោកបានថ្លែងបន្តទៀតថា “បើមិនមានមតិរួមមួយ ស្តីពីបញ្ហានោះទេ បញ្ហានោះមិនអាចដាក់បញ្ចូលឲ្យក្លាយជាឧបសគ្គ ចំពោះសហគមអាស៊ាននោះឡើយ។វាគួរទុកដោយឡែក សម្រាប់ការពិភាក្សានៅលើកក្រោយទៀត។ កម្ពុជាមិនចង់ឲ្យយកបញ្ហាទ្វេភាគី មកដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍រួមទេ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ឃិន ណៃ