ស្រុកសំរោង, ខេត្តតាកែវ-កសិករ ហាក់ សឿន និងក្រុមគ្រួសារបានធ្វើស្រែនៅលើផ្ទៃដីតូចមួយកន្លែងនៅក្នុងស្រុកសំរោង ជាច្រើនជំនាន់កន្លងមកហើយ។ ក៏ប៉ុន្តែកាលពីឆ្នាំ២០០៧ កសិករ ហាក់ សឿន បានចាប់ផ្តើមផ្លាស់ប្តូររបៀបធ្វើកសិកម្មរបស់ខ្លួន។
កសិករ ហាក់ សឿន និយាយនៅពេលគាត់កំពុងតែដើរកាត់ចម្ការចេក និងស្វាយតូចមួយដូច្នេះថា “ ខ្ញុំមិនចង់ប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមីទេ ពីព្រោះវាបណ្តាលឲ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពរបស់ខ្ញុំ ព្រមទាំងសុខភាពរបស់អ្នកភូមិថែមទៀតផង ”។
លោក ហាក់ សឿន ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមក្រុមកសិករមួយចំនួនតូច ក៏ប៉ុន្តែ ជាចំនួនក្រុមកសិករដែលកំពុងតែកើនឡើងនៅក្នុងចំណោមប្រជាកសិករកម្ពុជា ដែលកំពុងតែប្តូរទៅធ្វើកសិកម្មសរីរាង្គវិញ ដោយសារតែមានបញ្ហាប្រឈមខាងផ្នែកសុខភាពជាច្រើន ដែលបណ្តាលមកពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំកម្ចាត់សត្វល្អិត។ កសិកររូបនេះ ក៏ជាផ្នែកមួយនៃក្រុមប្រជាកសិករ ដែលមានបំណងឈប់ដាំបន្លែដោយប្រើថ្នាំគីមី ហើយងាកមកដាំបន្លែសរីរាង្គវិញម្តង ដើម្បីលក់ឲ្យអតិថិជន ដែលសុខចិត្តចំណាយប្រាក់ច្រើនបន្តិចទៅលើបន្លែសរីរាង្គ។
កសិករ ហាក់ សឿន ដែលមានអាយុ៤២ឆ្នាំ ឲ្យដឹងដូច្នេះថា “ ខ្ញុំមិនដែលធ្វើស្រែបានផលគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីលក់នោះទេ សូម្បីតែសម្រាប់ហូបនៅក្នុងគ្រួសារក៏មិនគ្រប់ផង” ។ កសិកររូបនេះបានចូលរួមជាមួយគម្រោងកសិកម្មសរីរាង្គ ដែលអនុវត្តដោយអង្គការ សេដាក (CEDAC) នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ហើយបច្ចុប្បន្ន គាត់ដាំបន្លែមួយចំនួនដូចជា ស្ពៃអេពីណារ និងត្រប់វែងជាដើម។
គាត់បានបន្ថែមទៀតថា “ ឥឡូវនេះខ្ញុំដាំបន្លែសរីរាង្គពេញមួយឆ្នាំតែម្តង ហើយខ្ញុំមានចិញ្ចឹមជ្រូកគោនិងមាន់ទៀតផង គ្រួសាររបស់ខ្ញុំមានជីវភាពកាន់តែប្រសើរឡើង”។
លោក ហាក់ សឿន គឺជាកសិករមួយរូបក្នុងចំណោមកសិករខ្នាតតូចចំនួន២០នាក់ទៀត នៅក្នុងភូមិដែលកំពុងតែធ្វើកសិកម្មបែបសរីរាង្គ សម្រាប់បរិភោគនៅក្នុងគ្រួសារ និងសម្រាប់លក់នៅទីផ្សារជិតភូមិព្រមទាំងនៅឯភ្នំពេញទៀតផង។ អង្គការ សេដាក ក៏បានបង្កើតសហគមន៍កសិករបែបនេះ ជាច្រើនទៀត នៅក្នុងខេត្តកំពត កំពង់ស្ពឺ និងខេត្តព្រៃវែង ផងដែរ។ ទោះបីជាក្រុមកសិករដែលបានចូលរួមជាមួយគម្រោងកសិកម្មសរីរាង្គនៅតែមានចំនួនតិច គឺមានកសិករត្រឹមតែប្រមាណ៧០នាក់ក៏ដោយ ក៏អង្គការសេដាក មានផែនការពង្រីកក្រុមកសិករដាំបន្លែសរីរាង្គឲ្យបានចំនួន១.០០០នាក់។
ការធ្វើកសិកម្មសរីរាង្គផ្តល់ប្រយោជន៍ទ្វេដង គឺផលិតផលសរីរាង្គអាចលក់បានតម្លៃខ្ពស់ ហើយការមិនប្រើប្រាស់ថ្នាំកម្ចាត់សត្វល្អិតកាត់បន្ថយការប្រឈមមុខនឹងគ្រោះថ្នាក់ដោយសារថ្នាំពុល។ យោងតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយ ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយឲ្យដឹងកាលពីឆ្នាំមុន ដោយ ទិន្នានុប្បវត្តវិសសាស្រ្ត កម្ពុជា(Journal of Toxicology Cambodian) បានឲ្យដឹងថា កសិករជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា តែងតែប្រឈម
មុខនឹងគ្រោះថ្នាក់ ដែលបណ្តាលមកពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំកម្ចាត់សត្វល្អិត ហើយរោគសញ្ញាពុលថ្នាំធ្ងន់ធ្ងរភាគច្រើនដោយសារតែកង្វះការការពារ។ក្នុងចំណោមកសិករដាំស្ពៃអេពីណារចំនួន៨៩នាក់ ដែលត្រូវបានធ្វើសម្ភាស មានកសិករដល់ទៅចំនួន៨៨ភាគរយធ្លាប់ជួយប្រទះនឹងរោគសញ្ញាពុលថ្នាំធ្ងន់ធ្ងរ ពាក់ព័ន្ធនឹងការបាញ់ថ្នាំដូចជា ព្រិលភ្នែក កន្ត្រាក់សាច់ដុំ ឈឺក្នុងទ្រូង និងឆាប់ហត់ជាដើម ។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះក៏បានបង្ហាញផងដែរថា កសិករនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាភាគច្រើនមិនពាក់ស្រោមដៃ និងម៉ាស់ការពារទេនៅពេលពួកគាត់ប្រើប្រាស់ថ្នាំពុលនោះ។ ក្រុមអ្នកជំនាញបានបន្ថែមថា ថ្នាំកំចាត់សត្វល្អិតជាច្រើនប្រភេទ ដែលកសិករប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពិតជាមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់ ហើយថ្នាំពុលទាំងនោះត្រូវបាននាំចូលពីប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា ប្រទេសវៀតណាម និងចិនជាដើមដោយមានការណែនាំពីរបៀបប្រើប្រាស់សរសេរជាភាសាបរទេស ដែលកសិករមិនអាចយល់បាន។
លោក គ្រីស្ទៀន ហ្វីង ទីប្រឹក្សាខាងការធ្វើកសិកម្មសរីរាង្គនៅឯទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍អាល្លឺម៉ង់ (GIZ) បានមានប្រសាសន៍ថា“ បន្លែទាំងឡាយ ដែលដាំដុះដោយប្រើប្រាស់ថ្នាំកម្ចាត់សត្វល្អិត អាចធ្វើឲ្យពុលបាន ហើយប្រសិនបើប្រើប្រាស់ថ្នាំក្នុងបរិមាណច្រើនពេក វាអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងណាស់។ ប្រសិនបើប្រើប្រាស់ថ្នាំក្នុងបរិមាណតិចវិញ អ្នកមិនអាចដឹងពីផលអាក្រក់របស់វាភ្លាមៗនោះទេ ក៏ប៉ុន្តែវាអាចបង្កផលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពរបស់អ្នក បន្ទាប់ពីអ្នកប្រើប្រាស់វារយៈពេលយូរ។ នៅក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំក្រោយ អ្នកនឹងឃើញផលប៉ះពាល់របស់វាមកលើសុខភាពរបស់អ្នកជាមិនខាន”។
ក្រុមអ្នកជំនាញបានលើកឡើងថា ដើម្បីបង្កើនទីផ្សារបន្លែសរីរាង្គ ប្រជាកសិករត្រូវតែទទួលបានវគ្គបណ្តុះបណ្តាលល្អៗ ព្រមទាំងមានលទ្ធភាពស្វែងរកប្រាក់កម្ចីពីធនាគារ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបាន។ លោក ហ្វីង បានឲ្យដឹងដូច្នេះថា “ ប្រសិនបើប្រជាកសិករចង់ដាំបន្លែដែលមានគុណភាពខ្ពស់ ហើយអាចយកទៅលក់នៅទីក្រុងបាន ក៏ប៉ុន្តែបែរជាខ្វះការរៀបចំឲ្យបានសមស្របនានាបន្ទាប់ពីការប្រមូលផលនោះ ពួកគាត់មុខជាទទួលរងគ្រោះច្រើនជាមិនខាន។ បរិមាណផលិតនឹងធ្លាក់ចុះ”។
ហេតុផលមួយផ្នែកទៀត ដែលធ្វើឲ្យបរិមាណផលិតធ្លាក់ចុះមកដល់កម្រិតយ៉ាងទាប ដោយសារតែកសិករភាគច្រើនខ្វះដើមទុន ដើម្បីរៀបចំការធ្វើកសិកម្មរបស់គាត់ឲ្យបានកាន់តែប្រសើរ។ ជាឧទាហរណ៍ កសិករ ហាក់ សឿន ត្រូវចំណាយប្រាក់ចំនួន២៥០ដុល្លារ ដើម្បីទិញសំណាញ់ពិសេស សម្រាប់ការពារបន្លែរបស់គាត់មិនឲ្យសត្វល្អិតស៊ី ហើយថវិកាទាំងនេះគាត់អាចរកខ្ចីបានពីសហករណ៍កសិកម្មនៅក្នុងភូមិ ដែលអង្គការ សេដាក បានបង្កើតឡើងនៅក្នុងភូមិរបស់គាត់។
លោក ហុីម ខទៀត មន្ត្រីទំនាក់ទំនងអង្គការ សេដាក បានឲ្យដឹងថា ការលំបាកក្នុងការរកប្រាក់កម្ចី ធ្វើឲ្យអង្គការ សេដាកបង្កើតវិធីសាស្ត្រផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីឲ្យប្រជាកសិករអាចទទួលបានប្រាក់កម្ចី។លោកបានលើកឡើងដូច្នេះថា “យើងជួយកសិករកុំឲ្យពឹងផ្អែកលើស្ថាប័នខាងក្រៅ។
ដើម្បីធ្វើដូច្នេះបាន យើងត្រូវបណ្តុះបណ្តាល និងជួយកសិករឲ្យបង្កើតក្រុមសន្សំ ហើយបច្ចុប្បន្ននេះយើងមានក្រុមសន្សំប្រាក់នៅទូទាំងប្រទេស”។ កសិករ ហាក់ សឿន បាននិយាយថា ឥឡូវនេះកសិករអាចវិនិយោគបានហើយ ហើយការចំណាយរបស់គាត់មានចំនួនទាបជាងមុន នៅពេលគាត់ដាំដុះ ដោយមិនប្រើប្រាស់ថ្នាំសំលាប់សត្វល្អិត។ គាត់បានបន្ថែមដូច្នេះថា “ឥឡូវនេះវាងាយស្រួលណាស់។ ខ្ញុំមិនចាំបាច់ចំណាយលុយ លើជី ឬថ្នាំគីមីទៀតទេ”។ នៅឯខេត្តកំពុងស្ពឺឯណោះវិញ ដែលមានចម្ងាយផ្លូវបើករថយន្តតែមួយម៉ាងដល់ លោក នាគ ថារ៉ែន ម្ចាស់ផ្សារលក់បន្លែសរីរាង្គ ណេឆឺរ៉ល ហ្គាឌិន អហ្គានិក សប់ (Natural Garden Organic Shop) នៅតាមបណ្តោយផ្លូវលេខ៦៣ កំពុងតែបង្រៀនក្រុមកសិករឲ្យដាំដុះបន្លែសរីរាង្គ។ ជារៀងរាល់ខែកសិករទាំងនោះ ដាំបន្លែសរីរាង្គយកស្លឹកបានប្រមាណ៤តោន សម្រាប់លក់នៅផ្សារ ឯណេឆឺរ៉ល ហ្គាឌិន អហ្គានិក សប់ ព្រមទាំងលក់ទៅឲ្យសណ្ឋាគារនានានៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
ក៏ប៉ុន្តែការបង្កើតផ្សារលក់បន្លែសរីរាង្គ ដែលមានលក្ខណៈដូចពេលនេះ មិនមែនងាយស្រួលនោះទេ។ លោក ថារ៉ែន បានឲ្យដឹងថា “ ដំណាំសរីរាង្គមិនមែនងាយស្រួលដាំដុះនោះទេ។ អ្នកត្រូវតែគ្រប់់គ្រងអ្វីៗទាំងអស់ ដែលយើងហៅថាការគ្រប់គ្រងទូលំទូលាយ។ យើយត្រូវតែគ្រប់ គ្រងទឹក ដី ជីធ្មជាតិ ការការពារពីសត្វល្អិត កិច្ច ការបន្ទាប់ពីការប្រមូលផល គឺថារាល់អ្វីៗទាំងអស់តែម្តង ”។
សព្វថ្ងៃនេះក្រសួងកសិកម្មរក្ខាប្រម៉ាញ់ និងនេសាទ មិនទាន់បានព្រៀងបទបញ្ញត្តិសម្រាប់គ្រប់គ្រងទីផ្សារលក់ផលិតផលសរីរាង្គនៅឡើយទេ។ ហើយការបង្កើតបទបញ្ញត្តិនេះ នឹងត្រូវចំណាយពេលយ៉ាងយូរ។
លោក ហូ ពុទ្ធា ប្រធាននាយកដ្ឋាននៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រម៉ាញ់ និងនេសាទ បានមានប្រសាសន៍ថា “យើងត្រូវតែបង្កើតវា នៅពេលដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ យើងកំពុងត្រូវការព័ត៌មាន ហើយយើងទុកពេលឲ្យក្រុមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល ធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវ។ បន្ទាប់មក យើងអាចអង្គុយចុះ ហើយពិភាក្សាអំពីការរកឃើញរបស់ពួកគេជាមួយគ្នា”។
សម្រាប់ លោក ហ្វីង នៅឯអង្គការ GIZ វិញ ជំហានយឺតយ៉ាវរបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការបង្កើតបទបញ្ញត្តិសម្រាប់ទីផ្សារលក់ផលិតកសិកម្មសរីរាង្គ កំពុងតែមានបញ្ហា។
លោកបានលើកឡើងដូច្នេះថា “ ខ្ញុំគិតថា វាគឺជាជំហានដ៏ចាំបាច់មួយ [ក្នុងការអនុវត្តតាមសេចក្តីណែនាំ] ដើម្បីធានាចំពោះអតិថិជនថា ផលិតផល ដែលពួកគាត់កំពុងទិញ ពិតជាផលិតផលសរីរាង្គមែន។ មនុស្សគ្រប់រូបអាចអះអាងថា ផលិតផលសរីរាង្គ ឬធម្មជាតិ ក៏ប៉ុន្តែវាគឺជាពាក្យមួយ ដែលគ្មានការការពារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា”ដោយលោកបន្ថែមទៀតថា អង្គការ សេដាក បានអនុវត្តតាមបទ
ដ្ឋានផលិតផលសរីរាង្គនរបស់ខ្លួន៕
ប្រែសម្រួលដោយកុកទៀន