នៅពេលមេធាវីរបស់នួនជាព្យាយាមឲ្យនិយាយម្ដងហើយម្ដងទៀតអំពីតួនាទីមួយចំនួន របស់មន្ដ្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃអំពីតួនាទីនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ពេលនោះ សាក្សីម្នាក់បានប្រាប់សាលាក្ដី កាលពីម្សិលមិញថាលោក ហោណាំហុងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស “ទទួលខុសត្រូវ” មណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែក របស់របប ប៉ុលពត។
ប្រធានបទនិយាយអំពីជីវិតរបស់លោកហោណាំហុង ចាប់តាំងពីលោកបានត្រឡប់ពីប្រទេសបារាំងមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ ត្រូវបានលើកឡើងជាច្រើនលើកច្រើនសា អំឡុងពេលសួរដេញដោលសាក្សីមួយចំនួន នៅជំហានដំបូងនៃការបើកសវនាការសំណុំរឿង០០២ ប៉ុន្ដែមិនមាននរណាម្នាក់ អាចដឹងដូចលោក រ៉ូចឺមតុនទេដែលបានឡើងតំណែងពីនិរសារទៅ ជាប្រធានរដ្ឋបាលរបស់ការិយាល័យ ប-១នៅក្នុងក្រសួងការបរទេសនោះទេ។
មេធាវីរបស់ នួនជា ចង់លើកឡើងអំពីតួនាទីរបស់លោក ហោណាំហុងនិងលោក គាតឈន់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ ដែលពួកគាត់ទាំងពីររូប មិនអនុវត្តការកោះហៅ កាលពីឆ្នាំ២០០៩ របស់សហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត ដើម្បីឲ្យធ្វើជាសាក្សីក្នុងសំណុំរឿងនេះ។ លោកអិនឌ្រូអៀណូហ្សុី (Andrew Ianuzzi) មេធាវីរបស់នួនជាបានចំណាយពេលវេលា ក្នុងសវនាការ កាលពីម្សិលមិញដើម្បីពិនិត្យមើលរឿងនេះឡើងវិញ។
លោកហោណាំហុងនិងបញ្ញវ័ន្ដរាប់រយនាក់ទៀត ព្រមទាំងអ្នកការទូតមួយចំនួន ដែលបានទៅធ្វើការ និងសិក្សានៅឯបរទេស បានវិលត្រឡប់មកកាន់មាតុប្រទេសវិញតាមការអំពាវនាវរបស់ពួកខ្មែរក្រហម ដើម្បីចូលរួមកសាងប្រទេសជាតិឡើងវិញ។ជាលទ្ធផល ពួកគេភាគច្រើនត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួនក្នុងមណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែក ឬក៏ត្រូវបានគេសម្លាប់ចោល។លោកហោណាំហុងបានទទូចម្ដងហើយម្ដងទៀតថា លោកនិងក្រុមគ្រួសាររបស់លោក គឺជាអ្នកទោសធម្មតានៅក្នុងមណ្ឌលកែប្រែ ហើយបានបដិសេធចំពោះការចោទប្រកាន់ថា លោកមានតួនាទីជាមេដឹកនាំមួយរូបនៅទីនោះ។
លោកអៀណូហ្សុីបានសួរលោករ៉ូចឺមតុន ថា “ កាលពីព្រឹក [ថ្ងៃច័ន្ទ] លោក បានលើកឡើងថាលោកហោណាំហុង មានជាប់ពាក់ព័ន្ធនៅមណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែក។ ឥឡូវប្រសិនបើខ្ញុំមិនច្រឡំទេគឺលោកបានចង្អុលបង្ហាញថាលោកហោណាំហុងបានភៀសខ្លួនចេញពីប្រទេសទៅកាន់ប្រទេសបារាំង បន្ទាប់មកបានវិលត្រឡប់មកវិញ ដើម្បីកាន់តំណែងជាន់ខ្ពស់មួយនៅក្នុងប្រទេស។តើនេះជាការត្រឹមត្រូវដែរឬទេ?”។
សាក្សីបានលើកឡើងថា “ បាទត្រឹមត្រូវហើយ”។ សាក្សីនេះបានបន្ថែមថា លោក ហោណាំហុង បានធ្វើការនៅការិយាល័យប-១ ក្នុងរយៈពេលខ្លី កាលពីចុងឆ្នាំ១៩៧៨។ លោកអៀណូហ្សុីបន្ទាប់មកបានសួរថាតើលោក ហោណាំហុងមានបានធ្វើប្រធានឬក៏អនុប្រធានរបស់មណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែកដែរឬទេ។ លោក រ៉ូចឺមតុនបានលើកឡើងថា “ នៅពេលក្រសួងបានទៅទទួលលោក នៅពេលនោះលោកពិតជាមានការទទួលខុសត្រូវនៅក្នុងមណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែក”។
លោកអៀណូហ្សុីត្រូវលោក និលណុនប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះ ឈប់ឲ្យនិយាយបន្ដទៀត ហើយក៏មានការជំទាស់ពីការិយាល័យអយ្យការផងដែរ នៅពេលលោកសួរសាក្សីថាតើលោក ហោណាំហុងមានដែលបង្ហាញខ្លួនចំពោះមុខតុលាការដែរទេពីព្រោះរឿងនេះធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលព្រួយបារម្ភ។
បទពិសោធរបស់លោក ហោណាំហុងនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម គឺជាប្រធានបទមួយដ៏រសើប។លោកធ្លាប់បានប្ដឹងមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង គឺលោក សមរង្ស៊ី ពីបទបរិហារកេរ្ដិ៍ កាលពីឆ្នាំ២០០៨ ទាំងនៅក្នុងប្រទេសបារាំង និងប្រទេសកម្ពុជាបន្ទាប់ពីលោក សមង្ស៊ីបានអះអាងជាសាធារណៈថាលោករដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសធ្លាប់បានដឹកនាំមណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែក។លោកសមរង្ស៊ីត្រូវបានតុលាការនៅក្នុងប្រទេសបារាំងនិងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជារកឃើញថា មានទោស ប៉ុន្ដែ តុលាការកំពូលរបស់ប្រទេសបារាំងក្រោយមកបានកែប្រែសេចក្ដីសម្រេចរបស់តុលាការប្រទេសបារាំង កាលពីខែមេសាឆ្នាំ២០១១។លោកហោណាំហុង ធ្លាប់ឈ្នះក្តី នៅប្រទេសបារាំងកាលពីដើមទសវត្សរ៍ទី៩០ ប្រឆាំងទៅនឹងសម្ដេចឪ នរោត្ដមសីហនុ ចំពោះការចោទប្រកាន់ស្រដៀងគ្នានេះដែរ។
ទូរសារសម្ងាត់របស់ស្ថានទូតអាមេរិក នាឆ្នាំ២០០២ ដែលចេញកាលពីឆ្នាំទៅដោយអង្គការប្រឆាំងការសម្ងាត់ ឈ្មោះថា WikiLeak បានលើកឡើងថា “ លោកហោណាំហុងបានត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមចូលកាន់អំណាច ប៉ុន្តែមិនត្រូវបានសម្លាប់ទេពីព្រោះលោកជាមិត្តរួមថ្នាក់របស់ អៀងសារី…។ លោកបានក្លាយជាប្រធានមណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែក [ស៊ិច] ហើយលោក និងភរិយារបស់លោក បានឃុបឃិតគ្នាក្នុងការសម្លាប់អ្នកទោសអស់ជាច្រើននាក់”។នៅពេលលេចចេញនូវទូរសារសម្ងាត់នេះលោកហោណាំហុងបានរំឭកលោកចេហ្វដាយហ្គល (Jeff Daigle)ភារធារីរបស់ស្ថានទូតអាមេរិក ជំុវិញការចោទប្រកាន់នេះ ដែលលោកបានចាត់ទុកថា “ ជាការចោទដ៏គ្រោះថ្នាក់ និងមិនអាចទទួលយកបាន”។
លោកកុយគួងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសបានលើកឡើងក្នុងសារមួយកាលពីម្សិលមិញថា “ ឯកឧត្តម ហោណាំហុងគឺជាអ្នកទោសម្នាក់ ក្នុងចំណោមអ្នកទោសជាច្រើនឃុំខ្លួននៅក្នុងមណ្ឌលកែប្រែបឹងត្របែក”។ លោកបន្ថែមថា “ លោកជាជនរងគ្រោះក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ សាច់ញាតិរបស់លោកជាច្រើនក៏ត្រូវសម្លាប់ក្នុងរបបនោះដែរ”។
មិនមែនតែលោក ហោណាំហុង ទេដែលជាមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាន់ខ្ពស់នៅក្នុងរដ្ឋាភិបាលដែលត្រូវបានសាលាក្តីខ្មែរក្រហមជជីកសួរអំពីអតីតកាលរបស់លោក កាលពីម្សិលមិញ។ លោកអៀណូហ្សុី បានបញ្ជាក់ដែរថាលោក រ៉ូចឺមតុនដឹងពីតួនាទីរបស់លោកគាតឈន់ហៅមុត ដែលលោកបានពណ៌នាថា ជា “ កម្មាភិបាលជាន់ខ្ពស់” ម្នាក់នៅក្នុងការិយាល័យក្រសួងការបរទេសប-១។
លោក រ៉ូចឺមតុនបានពន្យល់ថា “ លោកជាអ្នកទទួលខុសត្រូវក្នុងការសរសេរសុន្ទរកថា។នេះជាចំណែកនៃការទទួលខុសត្រូវរបស់គាត់…។ជាពិសេសគាត់មានទំនាក់ទំនងជាមួយគណៈប្រតិភូចិន និងអង្គទូតខ្លះដែលមានតំណាងប្រចាំប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ”៕
ប្រែសម្រួលដោយស៊ាស៊ុយឈាង
និង ចេវប៊ុននី