លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ កាលពីម្សិលមិញថា រដ្ឋាភិបាលបានទទួលស្គាល់ប្រជាពលរដ្ឋជិត១០០.០០០គ្រួសារ ដែលពេលនេះត្រូវបានចាត់ទុកថា មានសិទ្ធិទទួលប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ហើយមានផែនការជាច្រើន ដើម្បីរៀបចំដីធ្លីឲ្យប្រជាជនរាប់មុឺនគ្រួសារទៀត នៅខែខាងមុខនេះ។
លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ដូច្នេះនៅឯពិធីបើកការដ្ឋានសាងសង់កំណាត់ផ្លូវជាតិលេខ៦១ប្រវែង១២៨គីឡូមែ៉ត្រ ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ក្នុងរយៈពេលតែមួយសប្ដាហ៍ប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីលោកបានប្រកាសថា និស្សិតដែលទៅវាស់វែងដីសម្រាប់កម្មវិធីនេះនឹងមិនធ្វើការនៅក្នុងតំបន់ ដែលជម្លោះកំពុងបន្ដកើតឡើងទៀតទេ ហើយថា ពេលវេលាកំណត់សម្រាប់ការវាស់វែងដីធ្លីអាចនឹងពន្យារពេលតទៅទៀត។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា “ យើងស្ថិតនៅលើផ្លូវរបស់យើង ដើម្បីឈានដល់គោលដៅរបស់យើង។ យើងត្រូវការតែ៥.០០០គ្រួសារទេៀត ដើម្បីឲ្យឈានដល់១០០.០០០គ្រួសារ។ ផែនការរបស់យើង គឺត្រូវវាស់វែងដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋជាង៣៥០.០០០គ្រួសារនៅលើដីទំហំ១,២លានហិកតា ដើម្បីផ្ដល់សិទ្ធិដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីធ្វើជាម្ចាស់ដីរបស់ខ្លួន”។ លោកបានពន្យល់ថា ប្រជាពលរដ្ឋសរុប៩៥.០៦៨គ្រួសារ ត្រូវបានបន្ថែមក្នុងបញ្ជីឈ្មោះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានសិទ្ធិទទួលប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី។ ក្នុងចំណោមគ្រួសារទាំងនោះ មាន៧៤.០៤៥គ្រួសារ ដែលព្រំដីរបស់ខ្លួនត្រូវបានកំណត់រួចហើយ។
លោក ហ៊ុន សែន មិនបានលើកឡើងនូវផែនការត្រូវផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ឲ្យគ្រួសារទាំងឡាយនោះនៅពេលអនាគតទេ។ លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា“ ឥឡូវសូមសង់ផ្ទះឲ្យបានធំចុះ និងគ្មាននរណាម្នាក់ហ៊ានបោកប្រាស់បងប្អូនទេ និងសូមដាំដំណាំផង។ តែសូមកុំលក់ដី។ រក្សាវាទុកឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយ”។ លោក ចាន់ សុវ៉េត អនុប្រធានផ្នែកអង្កេត របស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក ថ្លែងថា អង្គការរបស់លោកមិនអាចវាយតម្លៃដោយ ឯករាជ្យ ចំពោះតួលេខ ដែលលោក ហ៊ុន សែន បានផ្ដល់នោះទេ ដោយសារអង្គការរបស់លោកមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលរួមត្រួតពិនិត្យគម្រោងផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិនេះឡើយ។ចាប់តាំងពីខែមិថុនាមក និស្សិតស្ម័គ្រចិត្តជាង១.000នាក់ ដែលសហការជាមួយមន្ត្រី មកពីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ត្រូវបានបញ្ជូនទៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាល ដើម្បីវាស់វែងដី តាមការអះអាងរបស់អ្នកភូមិ នៅក្នុងតំបន់ដីព្រៃរបស់រដ្ឋ ព្រមទាំងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។
ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីគម្រោងផ្ដល់កម្មសិទ្ធិត្រូវបានប្រកាស កាលពីខែមិថុនាមក ប្រជាពលរដ្ឋរាប់រយគ្រួសារសុំកាសែតវីដេអូ ថតសុន្ទរកថា របស់លោក ហ៊ុន សែន ដែលបញ្ជាក់អំពីផែនការរបស់លោក។ អ្នកភូមិជាច្រើនបានត្រឡប់ទៅរស់នៅលើដី ដែលពួកគេធ្លាប់ត្រូវបានបណ្ដេញចេញជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដើម្បីទទួលបានប័ណ្ណពីគម្រោងនេះ។
ក៏ប៉ុន្ដែ បុគ្គលិកសិទ្ធិមនុស្ស បានលើកឡើងថា វិសាលភាពរបស់គម្រោងនេះមិនច្បាស់លាស់ប៉ុន្មានទេ ហើយថា សេចក្ដីប្រកាសរបស់លោក ហ៊ុន សែន ថា ដីមានជម្លោះនឹងមិនត្រូវរាប់បញ្ចូលក្នុងគម្រោងនោះ បានធ្វើឲ្យមនុស្សជាច្រើននៅទូទាំងប្រទេសមានអារម្មណ៍ថា ជាការបោកប្រាស់។ ខណៈដែលចំនួនប្រជាពលរដ្ឋមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងគម្រោងផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីនៅមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយ ក្រុមអ្នករិះគន់ចំពោះគោលការណ៍នេះ លើកឡើងថា អ្នកចង់បានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិភាគច្រើនបំផុត គេមិនទាន់ឲ្យឡើយ។
លោក សៀភារម្យ នាយកលេខាធិការដ្ឋាន ក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាន ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុកថ្លែងថា “ ប្រជាពលរដ្ឋពិតជាសប្បាយរីករាយ ដោយពួកគេគិតថា ដីមានជម្លោះរបស់ពួកគេនឹងត្រូវក្រុមស្ម័គ្រចិត្តជួយដោះស្រាយឲ្យ។ ពេលនេះ ពួកគេខកចិត្តណាស់”។
ជាឧទាហរណ៍នៅក្នុងក្រុងស្ទឹងត្រែង ប្រជាពលរដ្ឋជាង១០០គ្រួសារបានវិលត្រឡប់ទៅរស់នៅលើដី ដែលពួកគេត្រូវបានបណ្ដេញចេញក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ដោយសង្ឃឹមថា នឹងបានជួបក្រុមនិស្សិត ដើម្បីឲ្យជួយកំណត់ព្រំដីរបស់ខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្ដែ ពេលនេះពួកគេកំពុងតែចាប់ផ្ដើមអស់សង្ឃឹម។
អ្នកភូមិម្នាក់ឈ្មោះ អ៊ុង ដានី អាយុ៤៤ឆ្នាំបាននិយាយថា “ យើងបានត្រឡប់ទៅរស់នៅលើដីនេះវិញ ពីព្រោះយើងសង្ឃឹមថា គម្រោងថ្មីរបស់សម្ដេច ហ៊ុន សែន នឹងជួយឲ្យយើងទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិស្របច្បាប់ ដែលយើងធ្លាប់រស់នៅ និងធ្វើស្រែចម្ការយូរហើយ។ កាលពីសប្ដាហ៍មុន សម្ដេច ហ៊ុន សែន បានប្រកាសថា និស្សិតស្ម័គ្រចិត្តរបស់លោកនឹងមិនទទួលបន្ទុកក្នុងការវាស់វែង និងកំណត់ព្រំដីណា ដែលមានជម្លោះនោះទេ។
ដូច្នេះ ខ្ញុំមិនច្បាស់ថា តើយើងនឹងទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិ ឬអត់នោះទេ”។ ចំណែកក្រុមនិស្សិត ក៏មានបញ្ហាអំពីសមត្ថ ភាពរបស់ខ្លួនផងដែរ នៅពេលដែលពួកគេព្យាយាមផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឲ្យអ្នកភូមិ។ លោក សាញ់ វណ្ណា អាយុ២៧ឆ្នាំ ដែលគ្រួសាររបស់លោក និងប្រជាពលរដ្ឋ៣០គ្រួសារ មានជម្លោះដីធ្លីនៅក្នុងស្រុកថ្មពួក ជាមួយក្រុមហ៊ុនមួយក្នុងខេត្តបន្ទាយមានជ័យ បាននិយាយថា និស្សិតស្ម័គ្រចិត្តបានមកប្រមូល ព័ត៌មានពីអ្នកទាមទារ កាលពីក្នុងខែមិថុនា។ ប៉ុន្ដែ បន្ទាប់ពីសុន្ទរកថារបស់លោក ហ៊ុន សែនប្រាប់និស្សិតថា ពួកគេមិនគួរជ្រៀតជ្រែកក្នុងដីមានវិវាទនោះ និស្សិតទាំងនេះប្រាប់អ្នកភូមិ ថា ពួកគេមិនអាចជួយពួកគាត់បានទេ ហើយពួកគាត់គួរតែដោះស្រាយជាមួយក្រុមហ៊ុន។
អ្នកស្រី វណ្ណា និយាយថា “ នៅពេលនិស្សិតទាំងនេះ នៅទីនេះពួកគេបានប្រាប់យើងថា ពួកគេអាចវាស់ដីរបស់យើងបាន ប្រសិនបើយើងព្រមព្រៀងឲ្យដីខ្លះទៅក្រុមហ៊ុន។ យើងអស់សង្ឃឹម ហើយខ្ញុំខកចិត្តណាស់”។ នៅក្នុងសុន្ទរកថារបស់លោក កាលពីម្សិលមិញ លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងម្ដងទៀតថា អ្នកភូមិដែលត្រឡប់មកទាមទារដីនៅទីកន្លែងមានវិវាទពីមុន ពុំមានសិទ្ធិទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិឡើយ។
លោក អំ សំអាត អ្នកគ្រប់គ្រងបច្ចេកទេសរបស់អង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ បានមានប្រសាសន៍ថា ពេលនេះ វាទំនងថា នយោបាយថ្មីនេះមិនអាចដោះស្រាយឲ្យអ្នកមានទំនាស់ដីធ្លីបានទេ។ លោក សំអាត បានមានប្រសាសន៍ថា “ ការអនុវត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលនូវគម្រោងផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី គឺគ្រាន់តែជាយន្ដការទប់ស្កាត់មួយមិនឲ្យមានការផ្ទុះឡើងនូវការតវា៉អំពីដីធ្លីនៅពេលអនាគត។ ចំពោះវិវាទដីធ្លី ដែលមានស្រាប់ ហើយប្រជាពលរដ្ឋបាននិង កំពុងតែធ្វើការតវ៉ាយ៉ាងសកម្ម ដើម្បីទាមទារដីរបស់ខ្លួនមកវិញ គ្មានប្រយោជន៍ឡើយ”។ លោកបន្ថែមថា “ អ្នកមានទំនាស់ដីធ្លីយូរហើយ ឆ្អែតចិត្តនឹងគោលនយោបាយនេះ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវ ប៊ុននី