យោងតាមឯកសារនាំចូលផ្លូវការរបស់ចិនដែលត្រូវបានបង្ហាញប្រាប់កាសែតខេមបូឌា ដេលី បានឲ្យដឹងថា ឈើប្រណីតប្រភេទគ្រញូងរាប់ពាន់ម៉ែត្រគូប កំពុងត្រូវបានដឹកជញ្ជូនជាចំហពីកម្ពុជា ទៅកាន់ប្រទេសចិនជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
យោងតាមទិន្នន័យបានឲ្យដឹងថា ឈើគ្រញូង ប្រមាណ៣៦.០០០ម៉ែត្រគូប ត្រូវបានកត់ត្រាថា បាននាំចូលក្នុងប្រទេសចិនពីប្រទេសកម្ពុជា ចាប់ពីតាំងខែមករាឆ្នាំ២០០៧មក នៅពេលពាណិជ្ជកម្មឈើកម្រនេះបានចាប់កើនឡើង ដល់ចុងខែសីហាឆ្នាំនេះ។
ដោយឡែក អគ្គរដ្ឋបាលនៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិន ឬហៅថា ភ្នាក់ងារគយចិន ដាក់ឈ្មោះទំនិញនាំចូលថា“ ឈើគ្រញូង”។
ទិន្នន័យរបស់ភ្នាក់ងារគយចិន ក៏បានបង្ហាញដែរថា រៀងរាល់ឆ្នាំឈើហុបប្រមាណ១០.០០០ម៉ែត្រគូប និងឈើអារប្រហែល១៥.០០០ម៉ែត្រគូប ពីគ្រប់ប្រភេទឈើទាំងអស់ ត្រូវបាននាំចូលពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់បណ្តាកំពង់ផែផ្សេងៗក្នុងប្រទេសចិនចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៥មក។
ច្បាប់ព្រៃឈើឆ្នាំ២០០២របស់ប្រទេសកម្ពុជាចែងថា ការកាប់ឈើប្រភេទកម្រដូចជាឈើគ្រញូង ត្រូវបានហាមប្រាមយ៉ាងតឹងរឹុង។តែជនជាតិខ្មែរយ៉ាងតិច៣០នាក់ត្រូវបានទាហានយាមតាមព្រំដែនថៃបាញ់សម្លាប់មកទល់នឹងពេលនេះ ខណៈដែលកំពុងព្យាយាមកាប់ឈើគ្រញូងខុសច្បាប់នៅក្នុងទឹកដីថៃ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការឈើខុសច្បាប់ដ៏ធំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
អាជ្ញាធរនិយាយថា ទីបំផុតឈើគ្រញូងទាំងនោះត្រូវបាននាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារវៀតណាម និងទីផ្សារចិន។ ទិន្នន័យដដែលនេះបង្ហាញថា កាលពីឆ្នាំមុន ឈើគ្រញូងប្រហែល៩.៨០០គូបចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានភ្នាក់ងារគយចិនកត់ត្រាទុក នៅពេលមានការដឹកជញ្ជូនទ្រង់ទ្រាយធំចំនួនបីលើក ដែលត្រូវបានកត់ត្រាដោយគយក្រុងសៀងហៃ ប៉ុន្តែ ជាមួយនោះក្រុមហ៊ុន “ នាំចូល” បែរជាចុះបញ្ជីនៅក្នុងទីក្រុង ហ្សាឈីង ខេត្តហ្គងទុង ទៅវិញ។ រហូតដល់ចុងខែសីហាឆ្នាំនេះ ឈើគ្រញូងប្រហែល៤.៣០០ម៉ែត្រគូប ត្រូវបាននាំចូលទៅក្នុងប្រទេសចិនពីប្រទេសកម្ពុជា។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧ តម្លៃផ្លូវការនៃការនាំចូលឈើគ្រញូងពីប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានភ្នាក់ងារគយចិនកត់ត្រាទុកថា មានទឹកប្រាក់សរុបរហូតដល់៦១លានដុល្លារ។ ប៉ុន្តែ តម្លៃនិងឈើកម្រ មានតម្លៃជាងនៅពេលនាំចូលដល់ប្រទេសចិន ដែលនៅក្នុងទីផ្សារលក់រាយឈើគ្រញូងមានតម្លៃរាប់មុឺនដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រគូប។
លោក ចេម ហេវីត (James Hewitt) អ្នកពិគ្រោះយោបល់ឯករាជ្យ ផ្នែកព្រៃឈើមានមូលដ្ឋានក្នុងទីក្រុងឡុងដ៍ ដែលបានវិភាគទិន្នន័យទទួលបានពីភ្នាក់ងារគយចិនដើម្បីកំណត់តួលេខនាំចេញបានមានប្រសាសន៍ថា “ ឈើគ្រញូងមានចំនួនច្រើនបំផុត និងតម្លៃនាំចូលឈើ ដែលប្រទេសចិនបានរាយការណ៍នៅពេលមានការនាំចូលពីប្រទេសកម្ពុជា”។
លោក ហេវីត មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសចិន មិនមែនមានតែឈើគ្រញូងនោះទេ។ លោក ហេវីត មានប្រសាសន៍ថា “ តាមតួលេខប្រចាំឆ្នាំ តម្លៃ និងទំហំឈើនាំចូល លើកលែងតែឈើគ្រញូង មានតម្លៃប្រមាណ២លានដុល្លារ និងមានឈើប្រមាណ១.០០០ម៉ែត្រគូប”។
ប្រទេសចិនក៏នាំចូលឈើប្រណីតជាច្រើនពីប្រទេសវៀតណាមផងដែរ ដែលខ្លះប្រហែលជាត្រូវគេកាប់ពីតំបន់ដាច់ស្រយាលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
របាយការណ៍របស់អង្គការ Chatham House មានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងឡូងដ៍ ដែល បានប្រើការវិភាគរបស់លោក ហេវីត ផងដែរ បានលើកឡើងថា ចិនបាននាំចូលឈើគ្រញូងសរុប៥០០.០០០ម៉ែត្រគូបពីគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ក្នុងឆ្នាំ២០១១។ តួលេខនាំចេញផ្លូវការរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា កត់ត្រាទុកតែការនាំចេញឈើកែច្នៃប៉ុណ្ណោះ ដែលធ្វើឲ្យមានការងឿងឆ្ងល់អំពីការនាំចេញឈើគ្រញូងទៅកាន់ប្រទេសចិន ជាពិសេសអំពីការកំណត់តម្លៃពន្ធរាប់លានដុល្លារ។
លោក ធន សារា៉ត់ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋបាលព្រៃឈើ បានពន្យល់កាលពីម្សិលមិញថា “ គោលការណ៍របស់រដ្ឋាភិបាលមិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការនាំឈើចេញទេ ប្រសិនបើឈើមិនត្រូវបានកែច្នៃស្រេច ដូចជាគ្រឿងសង្ហារិមជាដើម”។
លោក សារ៉ាត់ បានមានប្រសាសន៍ថា ទោះជាយ៉ាងណា ការនាំចេញឈើប្រណីតខ្លះ ត្រូវបានអនុញ្ញាត ក្នុងករណីលើកលែងបណ្តោះអាសន្ន សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនរានព្រៃ ដើម្បីធ្វើជាទំនប់វារីអគ្គិសនី។ លោកបានបន្ថែមថា លោកមិនអាចនិយាយបានថា តើចំនួនឈើលើកលែងនេះមានចំនួនប៉ុន្មាន ត្រូវនាំចូលទៅប្រទេសចិននោះ។
ខណៈដែលច្បាប់ព្រៃឈើ ហាមប្រាមការកាប់ឈើគ្រញូងនោះ ច្បាប់នេះក៏នៅមានចន្លោះប្រហោងដែរ ដែលការកាប់ឈើប្រភេទកម្រ អាចត្រូវបានអនុញ្ញាត ក្រោមលក្ខខណ្ឌ ដែលស្នើដោយរដ្ឋបាលព្រៃឈើ។ច្បាប់នេះមិនបានកំណត់លក្ខខណ្ឌទាំងនោះទេ។
លោក តូប៊ី អុីស្តូ (Toby Eastoe)ទីប្រឹក្សាផ្នែកការពារព្រៃឈើ ប្រចាំអង្គការ Fuana និង Flora International ដែលមានមូលដ្ឋាននៅជួរភ្នំក្រវាញ ក្នុងខេត្តកោះកុង បានលើកឡើងក្នុងអុីម៉េលថា ឈើគ្រញូងកម្ពុជា ជាធម្មតា ត្រូវបានគេប្រទះឃើញនៅក្នុងភ្នំ ដែលមានកម្ពស់ពី៤០០ម៉ែត្រទៅ៥០០ម៉ែត្រពីកម្រិតទឹកសមុទ្រ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ ទោះជាយ៉ាងណា ឈើគ្រញូងភាគច្រើនបំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានគេកាប់នាពេលកន្លងមក ហើយពេលនេះគេឃើញមានតែនៅតាមតំបន់ដាច់ស្រយាលប៉ុណ្ណោះ។ ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចខ្លះ ត្រូវបានផ្តល់ជិតទៅនឹងតំបន់ដាច់ស្រយាលទាំងនេះ”។
ក្រុមការពារព្រៃឈើបានអះអាងជាយូរមកហើយថា ការផ្តល់សិទ្ធិកាប់ឈើឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនឯកជនសម្រាប់គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី ក៏ដូចជាការផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ដាំដំណាំកសិឧស្សាហកម្មផងដែរនោះ ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ដើម្បីរកសុីកាប់ឈើដោយស្របច្បាប់។
លោក ម៉ាគឹស ហាតកេ (Marcus Hardtke)អ្នកជំនាញផ្នែកព្រៃឈើឯករាជ្យមួយរូបប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា បរិមាណឈើគ្រញូង ដែលបាននាំចេញទៅកាន់ប្រទេសចិនគឺមិនមែនកាប់ពីតំបន់អាងស្តុកទឹកសម្រាប់សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីតែមួយនោះទេ។
លោក ហាតកេ បានមានប្រសាសន៍បន្តថា“ មិនសូវមានឈើមានតម្លៃច្រើនទេ[នៅក្នុងតំបន់អាងស្តុកទឹកសម្រាប់សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី] ពីព្រោះឈើនោះដុះនៅតំបន់ផ្សេង ហើយវាមិនមែនជាតំបន់មានទំហំធំទេ”។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថាមានការបន្លំឈើខុសច្បាប់ ឲ្យទៅជាស្របច្បាប់តាមរយៈការដ្ឋានសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីដូច្នេះទោះជាយ៉ាងណា គឺ “ ជាការសម្ងាត់បំផុត” ក្នុងចំណោមអ្នកភូមិដែលរស់នៅតាមតំបន់ ក្នុងខេត្តកោះកុង និងខេត្តពោធិ៍សាត់។
លោកថ្លែងទៀតថា “ ឈើប្រណិតទាំងនោះត្រូវបានគេដឹកមកពីគ្រប់ទីកន្លែង ហើយពួកគេដឹកយកមកតំបន់នេះព្រោះគេមានច្បាប់អនុញ្ញាត[ឲ្យកាប់ឈើនៅទៅនោះ]” ។ លោកមានប្រសាសន៍បែបនេះ ដោយសំដៅចំពោះទីកន្លែង ដែលក្រុមហ៊ុនចិនបានសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី នៅទីនោះថា “ អ្នកអាចដឹកតាមរថយន្តធំៗជាច្រើនគ្រឿងចូលក្នុងតំបន់នេះ”។
លោក ហាតកេ មានប្រសាសន៍ថា ឈើគ្រញូងរបស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលគេគិតថាជាប្រភេទឈើជិតផុតពូជកាលពី១០ឆ្នាំមុន ហើយស្ទើរតែត្រូវបានបាត់បង់ទៅហើយនោះ ដោយសារតែតម្រូវការសម្រាប់ផលិតគ្រឿងសង្ហារឹម “ ម៉ូដទំនើបៗ” នៅក្នុងប្រទេសចិនកាលពីប្រាំឬប្រាំមួយឆ្នាំកន្លងមកនេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា “ បើសិនជាលោកនិយាយជាមួយឈ្មួញជួញដូរឈើប្រណិត នោះពួកគេគិតថា កាលពីរឆ្នាំមុន មានច្រើនពេកណាស់”។
ទិន្នន័យរបស់ភ្នាក់ងារគយចិនមិនបានបង្ហាញឈ្មោះក្រុមហ៊ុនដែលនាំឈើគ្រញូងចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅកាន់ប្រទេសចិននោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណាការស្រាវជ្រាវរកឈ្មោះ “ ឈើគ្រញូង” តាមគេហទំព័រពាណិជ្ជកម្មរបស់ចិនឈ្មោះអាលីប៉ាប៉ា (Ali-baba)បានឲ្យដឹងថា បណ្តាញលក់ដូរគ្រញូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា យកទៅប្រទេសចិនក្នុងតម្លៃខ្ពស់បំភុត គឺ៣៥.០០0ដុល្លារក្នុងមួយម៉ែត្រគូប។
ក្រុមហ៊ុនរកស៊ីឈើគ្រញូងមួយទៀតដែលចុះឈ្មោះក្នុងគេហទំព័រនោះដែរដែលមានមូលដ្ឋានក្នុងនៅរាជធានីភ្នំពេញមានឈ្មោះថា ខេមហ្គ្រីនឡែន (Cam Greenland Co. Ltd) បានឲ្យដឹងថា “ ប្រសិនជាលោក អ្នកចង់រកឈើប្រណិត ឬឈើគ្រញូងពីប្រទេសកម្ពុជាយើងអាចរកជូនបាន”។
លោក ហ្រេដដឺរិក ម៉ាមូត( Frederick Mamuth) នាយកក្រុមហ៊ុនខេមហ្គ្រីនឡែន បានអះអាងកាលពីម្សិលមិញថា ឈើប្រណិត ដែលផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនោះមានប្រភពមកពីប្រទេសថៃ មិនមែនមកពីកម្ពុជាទេ។
លោកថ្លែងទៀតថា “ តាមពិតខ្ញុំមានមិត្តភក្តិនៅក្នុងប្រទេសថៃហើយខ្ញុំបានជួយលក់ឈើនេះឲ្យគាត់។ ឈើទាំងនោះមិនមែនមកប្រទេសកម្ពុជាទេ”។
ក្រុមហ៊ុនរកសុីឈើមួយទៀត ដែលបានចុះឈ្មោះក្នុងគេហទំព័រអាលីបាបាដែរមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាម គឺក្រុមហ៊ុនវីគីយ៉ុងអាង (Wee Kiong Ang)ថាជាក្រុមហ៊ុនរកសុីលក់ឈើក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ នៅក្នុងគេហទំព៍រនោះ ដែលមានដាក់ទាំងរូបថតគំនរឈើគ្រញូងមួយផ្ទាំងធំជាគំរូផងដែរ ក្រុមហ៊ុនបាននិយាយថាអ្នកទិញត្រូវតែទិញយ៉ាងហោចណាស់ ត្រូវមានបរិមាណចំនួន៥០ម៉ែត្រគូបឡើងទៅ។
លោក វី បានមានប្រសាសន៍តាមទូរស័ព្ទដោយមិនព្រមប្រាប់ឈ្មោះមិត្តភក្តិរបស់គាត់ ឬអ្នកឧកញ៉ានោះថា “ មិនមែនខ្ញុំទេ។តាមពិតខ្ញុំគ្រាន់តែជាមិត្តភក្តិ ធ្វើការឲ្យឧកញ៉ារកស៊ីឈើម្នាក់។ ខ្ញុំគ្រាន់តែជាភ្នាក់ងារទេ ខ្ញុំមិនមានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងការលក់ឈើនេះទេ”។លោកបន្ថែមថា លោកមិនបានដឹងពីតម្លៃឈើគ្រញូង ដែលលោកបានលក់ទេ ដោយអះអាងថា មិនទាន់មាននរណាម្នាក់បានទិញឈើពីលោកទេ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវ ប៊ុននី និងឃិន ណៃ