យោងតាមរបាយការណ៍ដែលធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) បានចេញផ្សាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានបង្ហាញថា ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុននៃបណ្តាក្រុមហ៊ុនដែលប្រកបអាជីវកម្មផ្នែកនាំចេញនាំចូលនៅប្រទេសកម្ពុជា ជឿថា ថ្លៃដើមខ្ពស់ដែលបណ្តាលមកពីការិយាធិប តេយ្យដែលជាបន្ទុកដ៏ធ្ងន់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទន់ខ្សោយ កំពុងកាត់បន្ថយឧត្តមភាពរបស់ខ្លួន បើប្រៀបធៀបជាមួយសមត្ថភាពរបស់ក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗទៀតដែលដឹកទំនិញនៅក្នុងតំបន់។
របាយការណ៍ “ ពាណិជ្ជកម្មនិងទំនាក់ទំនងក្នុងមហាអនុតំបន់មេគង្គ” មានខ្លឹមសារថា “ ក្រុមហ៊ុននានាធ្វើការកត់សម្គាល់ថា នីតិវិធីគយគឺជាបញ្ហាមួយដែលបង្អាក់ដំណើរការបញ្ជូនទិញវត្ថុធាតុដើមសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឲ្យទាន់ពេលវេលា ហើយជាបញ្ហាដែលបង្កផលប៉ះពាល់ដល់គុណភាពសរុប នៃផលិតផលសម្រេច”។
លទ្ធផលនៃការស្ទង់មតិពីក្រុមហ៊ុនធ្វើអាជីវកម្មផ្នែកនាំចេញចំនួន៣៩ ដែលមកពីវិស័យកាត់ដេរ ម្ហូបអាហារ និងឈើសម្រាប់សង់ បានបង្ហាញនៅក្នុងរបាយការណ៍ដដែលនេះថា សហគ្រិនតាមក្រុមហ៊ុននានា ក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា យល់ឃើញថា បរិមាណការងារផ្នែកឯកសារ និងពិនិត្យឯកសារ ដែលចាំបាច់ត្រូវធ្វើ នៅមុនពេលទំនិញត្រូវបាននាំចេញ នៅតែមានច្រើនពេកនៅឡើយ។ ម្ចាស់សហគ្រាសទាំងនេះក៏បានបង្ហាញអារម្មណ៍មិនសប្បាយចិត្តផងដែរ ចំពោះថ្លៃដើមនានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងក្រុមហ៊ុនដឹកជញ្ជូន ព្រមទាំងមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនទំនិញមិនមានភាពជឿនលឿន ដែលមាននៅឡើយ។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីដដែលនេះ បានបង្ហាញឲ្យដឹងទៀតថា ថ្លៃចំណាយជាច្រើនដែលបញ្ចេញលើផ្នែកដឹកជញ្ជូន មានទំហំធំជាងថ្លៃចំណាយផ្នែកនេះនៅបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងតំបន់ រហូតដល់ទៅជាងពីរដងឯណោះ។ ថ្លៃដើមដឹកជញ្ជូននៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមានចាប់ពី១០ទៅ១៥ដុល្លារ ក្នុងមួយតោន សម្រាប់រយៈចម្ងាយ១០០គីឡូម៉ែត្រ ដែលនេះជាតម្លៃសេវាដឹកជញ្ជូនខ្ពស់ជាងនៅថៃ និងប្រទេសជិតខាង ពោលគឺប្រទេសថៃដែលមាន៤ដុល្លារក្នុងមួយតោន និងវៀតណាមដែលមាន៧,៥ដុល្លារក្នុងមួយតោន។
របាយការណ៍ដែលដៃគូអភិវឌ្ឍន៍មួយនេះបានចេញផ្សាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ក៏មានខ្លឹមសារបន្តទៀតថា “ លក្ខខណ្ឌរឹតបន្តឹងលើបណ្តាក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាដឹកជញ្ជូន ដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងដោយជនបរទេស និងកំពុងតែធ្វើប្រតិបត្តិការ នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានបង្កើតឲ្យមានបរិយាកាសក្នុងស្រុក ដែលមានការការពារច្រើនល្មម សម្រាប់បណ្តាក្រុមហ៊ុនដែលផ្តល់សេវាដឹកជញ្ជូន ក្នុងការអនុវត្តអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន”។
របាយការណ៍ដដែលនេះក៏បានបង្ហាញបន្ថែមទៀតថា អត្រាពន្ធដែលត្រូវបានកំណត់ទៅលើទំនិញនាំចូលមកលក់នៅលើទីផ្សារនៃប្រទេសនេះ ដែលបច្ចុប្បន្នជាប្រធានសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឬហៅកាត់ថា សមាគមអាស៊ាន ជាទូទៅមានកម្រិតខ្ពស់ខ្លាំងពេក។ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីក៏បានលើកឡើង នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនផងដែរថា “ ប្រសិនបើថ្លៃដើមលើការនាំចូលកើនឡើងខ្ពស់ពេក ដែលកាត់បន្ថយសមត្ថភាពនៅក្នុងការប្រកួតប្រជែង និងការនាំចេញ ហើយវត្ថុធាតុដើមផលិតកម្មត្រូវដាក់កម្រិតទៅលើវត្ថុធាតុដើមមាននៅកម្ពុជា នោះផលិតផលជាក់លាក់អាចនឹងឈប់ដំណើរការទៅមុខព្រមគ្នា”។
ទោះបីជាមានក្តីកង្វល់ទាំងនេះក៏ដោយ តម្លៃនៃទំនិញនាំចេញពីកម្ពុជា បានកើនឡើង១១,៨ភាគរយ ដល់២,៩ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងរយៈពេលប្រាំពីរខែដំបូងនៃឆ្នាំនេះ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នា កាលពីឆ្នាំ២០១១។ ទោះជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ជាង៨០ភាគរយនៃតម្លៃនាំចេញទាំងនេះ កើតចេញពីសម្លៀកបំពាក់៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា