ដោយលើកឡើងអំពីការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាច្រើនករណី សភាសហភាពអឺរ៉ុបបានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ឈប់ការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ ហើយអំពាវនាវឲ្យគណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុបបើកការស៊ើបអង្កេតអំពីគោលនយោបាយដីសម្បទានដ៏ចម្រូងចម្រាសរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងលើកឡើងអំពីបញ្ហា ដែលអាចមានការដាក់ទណ្ឌកម្ម។
នៅក្នុងសេចក្ដីសម្រេចមួយដែលអនុម័តកាលពីថ្ងៃសុក្រ ក្នុងទីក្រុងព្រុចសែល សភាសហភាពអឺរ៉ុបក៏បានថ្កោលទោសចំពោះអំពើឃាតកម្មធំៗចំនួនពីរ ដែលបានកើតឡើងនាពេលថ្មីៗនេះ និងសំណុំរឿងតុលាការមួយចំនួន ហើយបានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលកែតម្រូវកំហុសឆ្គងនៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួនផងដែរ។
សេចក្ដីសម្រេចនេះ គឺជាការរិះគន់មួយយ៉ាងខ្លាំងរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលជាម្ចាស់ជំនួយដ៏ធំបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ចំពោះរបាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រទេសកម្ពុជានៅប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ។
ថ្វីបើសេចក្ដីសម្រេចមិនបានបង្ខំគណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុបឲ្យចាត់វិធានការក្ដីប៉ុន្ដែ វាក៏បានអំពាវនាវឲ្យគណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុបស៊ើបអង្កេតអំពីការកើនឡើងនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារតែដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច…នឹងធ្វើឲ្យមានការព្យួរជាបណ្ដោះអាសន្ននៃគម្រោង នាំចេញទំនិញគ្រប់ប្រភេទលើកលែងតែអាវុធ ស្ដីអំពីទំនិញផលិតផលកសិកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជា នៅក្នុងករណីដែលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានគេរកឃើញថា កើតមានមែននោះ។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សទាំងក្នុងស្រុក និងអន្ដរជាតិបានលើកឡើងថា ការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចបែបនេះទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនកសិកម្មធំៗមួយចំនួន គឺនាំឲ្យមានបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងបានស្ដីបន្ទោសគោលនយោបាយនេះថា បានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរាប់ម៉ឺននាក់ នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ជួបបញ្ហាខ្វះផ្ទះដំបែង។ ជារឿយៗគ្មានដំណោះស្រាយត្រឹមត្រូវ និងតែងតែធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារបន្ដធ្លាក់ក្នុងភាពក្រីក្រ។ បន្ទាប់ពីរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំនៃការចេញអាជ្ញាប័ណ្ណរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចឥឡូវនេះមានរហូតដល់ទៅពីរលានហិកតាហើយ គឺប្រហែលជា១០ភាគរយនៃដីធ្លី ដែលមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ដោយសារតែមានចំណុចខ្វះខាត និងការអនុវត្តច្បាប់ធូរលុង រដ្ឋាភិបាលបានផ្ដល់ព្រៃសម្បទានជាច្រើន កាត់ចេញពីតំបន់ព្រៃការពារ ដោយមានទំហំលើសពីមួយម៉ឺនហិកតា ដែលច្បាប់បានកំណត់។ ក្នុងរបាយការណ៍ចុងក្រោយរបស់ខ្លួន លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ប្រេសិតសិទ្ធិុមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានរិះគន់ការផ្ដល់សម្បទានផងដែរ ហើយបានគូសបញ្ជាក់ថា ការផ្ដល់សម្បទានទាំងនេះមិនបានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនឡើយ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីខែឧសភា បានចេញបទបញ្ជាជាបន្ទាន់មួយឲ្យផ្អាកការផ្ដល់ដីសម្បទានថ្មីៗទាំងអស់ ហើយឲ្យត្រួតពិនិត្យឡើងវិញតាមផ្លូវច្បាប់លើករណីដែលកើតមានពីការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។ប៉ុន្ដែ ទោះជាយ៉ាងណាក៏មានការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចមួយចំនួនបានកើនឡើងដែរ ចាប់តាំងពីមានបទបញ្ជាឲ្យផ្អាកមក ដោយមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល បានធ្វើការអះអាងថា ការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះ បានធ្វើឡើងមុនសេចក្ដីប្រកាសការផ្អាកផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗមកម្លេះ។
ក្រៅពីដីសម្បទាន សេចក្ដីសម្រេចកាលពីថ្ងៃសុក្រ ចោទប្រកាន់កងកម្លាំងសន្ដិសុខរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ពីបទប្រើកម្លាំងហួសហេតុប្រឆាំងនឹងអ្នកតវ៉ា និងជំទាស់ដាច់អហង្ការចំពោះអំពើឃាតកម្មមកលើលោក ឈុត វុទ្ធី សកម្មជនការពារព្រៃឈើ កាលពីខែមេសា និងអំពើឃាតកម្មមកលើក្មេងស្រីហេងចន្ថាអាយុ១៤ឆ្នាំ កាលពីខែឧសភា អំឡុងការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំមួយ ដោយអ្នកទាំងពីរសុទ្ធតែត្រូវកងសន្ដិសុខសម្លាប់។
សាលាដំបូងខេត្តកោះកុង កាលពីពេលថ្មីៗនេះបានបិទការស៊ើបអង្កេតករណីអំពើឃាតកម្មមកលើលោក ឈុត វុទ្ធី ដោយសារតែជនសង្ស័យ ដែលជាឃាតករសម្លាប់លោកឈុតវុទ្ធីក៏បានស្លាប់នៅពេលនោះដែរ។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលក៏បានច្រានចោលការស៊ើបអង្កេតលើករណីបាញ់សម្លាប់ក្មេងស្រីឈ្មោះហេង ចន្ថា ដែរ ពីព្រោះពួកគេលើកឡើងថាវាគឺជារឿងចៃដន្យ។
សភាសហភាពអឺរ៉ុបក៏បានអំពាវនាវឲ្យមានការដោះលែងលោក ម៉ម សូណង់ដូ ប្រធានវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំ ភ្លាមៗដែរហើយបានថ្កោលទោសចំពោះការចោទប្រកាន់មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង គឺលោក សម រង្ស៊ីថា ជារឿងនយោបាយ។
លោក ម៉ម សូណង់ដូ ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំ កាលពីថ្ងៃទី១ខែតុលា ពីបទញុះញង់ឲ្យមានចលនាអបគមន៍នៅតំបន់ជនបទមួយនៅក្នុងខេត្តក្រចេះ។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានហៅបទចោទនេះថា ជាការគំរាមដល់សំឡេងឯករាជ្យមួយ ក្នុងចំណោមសម្លេងឯករាជ្យជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ម្ចាស់ជំនួយបរទេសរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមួយចំនួន រួមជាមួយអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស បានថ្កោលទោសចំពោះសាលក្រមនេះដែរ។
លោក សម រង្ស៊ី បាននិរទេសខ្លួនទៅរស់នៅប្រទេសបារាំង ដើម្បីគេចពីការផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១១ឆ្នាំ ពីបទដកបង្គោលតម្រុងព្រំដែនបណ្ដោះអាសន្ន នៅតាមព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម និងពីបទផ្សាយផែនទីតាមព្រំដែន ដែលមានជម្លោះនៅតាមអុីនធើណិត។
ដោយការបោះឆ្នោតជាតិនឹងជិតមកដល់នៅខែកក្កដាឆ្នាំក្រោយ សេចក្ដីសម្រេចនេះក៏បានលើកឡើងដែរថា មានកំហុសឆ្គងជាច្រើននៅក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោត ដោយសហភាពអឺរ៉ុបបានគូសបញ្ជាក់ថា ការបោះឆ្នោតជាតិលើកចុងក្រោយក្នុងឆ្នាំ ២០០៨មិនបានធ្វើទៅតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិឡើយហើយបានទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលទទួលយកកំណែទម្រង់បោះឆ្នោតដែលស្នើឡើងដោយលោក សុរិយា ស៊ូបេឌី។
លោកផៃស៊ីផានអ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានហៅការអះអាងរបស់សេចក្ដីសម្រេចនេះថា មិនយុត្តិធម៌ ហើយលោកបានថ្លែងថា ករណីរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច្គឺជារឿងមួយកើតឡើងម្ដងម្កាលប៉ុណ្ណោះមិនមែនតាមទម្លាប់ឡើយ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បានថ្លែងថា “ ប្រសិនបើមានដើមឈើអាក្រក់មួយដើម តើវាមានន័យថា ដើមឈើនៅក្នុងព្រៃទាំងមូលសុទ្ធតែអាក្រក់ឬ? ខ្ញុំមិនគិតដូច្នោះឡើយ”។លោកបានចាត់ទុកការដែលអាចបាត់បង់ពាណិជ្ជកម្មសេរីទៅកាន់តំបន់អឺរ៉ុបមិនសូវជាសំខាន់នោះឡើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “ ប្រសិនបើពួកគេគិតថា មិនអាចធ្វើពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេសកម្ពុជាបាននោះ ពួកគេមិនចាំបាច់ធ្វើជាមួយឡើយ។ តែយើងនៅតែចាត់ទុកសហភាពអឺរ៉ុបជាមិត្តដ៏ល្អ”។
ចំពោះបញ្ហាឃាតកម្ម និងសំណុំរឿងតុលាការប្រឆាំងនឹងសកម្មជន លោក ផៃ ស៊ីផាន បានថ្លែងថា តុលាការក្នុងស្រុកពិតជាបានធ្វើការទៅតាមតួនាទីរបស់ខ្លួន។ លោកបានថ្លែងថា “យើងមានច្បាប់ ហើយតុលាការពិតជាបានធ្វើទៅតាមច្បាប់។ ការបញ្ចេញសម្លេងមិនបានជួយអ្វីឡើយ”។
លោក ផៃ ស៊ីផាន ក៏បានទទូចឲ្យសហភាពអឺរ៉ុបឈប់រិះគន់ប្រទេសកម្ពុជាដែរ ហើយបានទទូចឲ្យជួយបន្ដផ្ដល់ជំនួយដល់ប្រទេសកម្ពុជាបន្ដទៀត។ លោកបានបន្ដថា “សហភាពអឺរ៉ុប គួរតែផ្ដោតលើការពង្រឹងច្បាប់ប្រសើរជាងការលេងនយោបាយ”។ លោកស្រី មូ សុខហួរ សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងបានស្វាគមន៍ចំពោះសេចក្ដី សម្រេចកាលពីថ្ងៃសុក្រ។
លោកស្រី មូ សុហួរ បានលើកឡើងនៅលើគេហទំព័រផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកស្រីកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ថា “សភាសហភាពអឺរ៉ុបបានគិតគូរពីការផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ ដោយសារតែគោលនយោបាយដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា”។
លោកស្រីបានថ្លែងថា នេះជាលើកដំបូងហើយដែលយើងបានឃើញសញ្ញានៃក្ដីសង្ឃឹម ដោយមានការដាក់សំពាធជាច្រើនពីប្រទេសក្នុងតំបន់អឺរ៉ុប រួមមានការនាំយកក្រុមហ៊ុនទាំងនេះទៅកាន់តុលាការ ដោយនេះបង្ហាញឲ្យឃើញសេចក្ដីសង្ឃឹមថា បានយុទ្ធនាការធ្វើពហិកាកុំទិញស្ករឈាមនៅលើពិភពលោក គឺកំពុងតែបង្ហាញថា បានទទួលជោគជ័យហើយ។ ជំហ៊ានលើកក្រោយ គឺការព្យួរយ៉ាងពិតប្រាកដចំពោះគម្រោងនៃការនាំ ចេញទំនិញគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ”។
ដីសម្បទានដែលបានផលិត និងនាំចេញស្កទៅកាន់តំបន់អឺរ៉ុប ដោយរួចពន្ធក្រោមគម្រោងពាណិជ្ជកម្មនៃការនាំចេញទំនិញគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធរបស់សហភាពអឺរ៉ុបត្រូវទទួលរងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងពីអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការផ្សេងៗទៀត។
យោងតាមរបាយការណ៍ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មរបស់សហភាពអឺរ៉ុបបានឲ្យដឹងថា ចម្ការអំពៅរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលទទួលរងការចោទប្រកាន់ថា បានបង្ខំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋរាប់រយគ្រួសារចាកចេញពីដីធ្លីរបស់ខ្លួនបាននាំចេញស្ក ដែលគិតជាទឹកប្រាក់មានចំនួនរហូតដល់១៤,៦លានដុល្លារទៅកាន់ប្រទេសអង់គ្លេស ដោយមានជំនួយពីគម្រោងនៃការនាំចេញទំនិញគ្រប់ប្រភេទលើកលែងតែអាវុធកាលពីឆ្នាំមុន ហើយការនាំចេញកាលពីឆ្នាំមុននេះ មានចំនួនលើសជាងពីរដងនៃឆ្នាំទៅមួយ។
ក្រុមគ្រួសារដែលត្រូវបណ្ដេញចេញបានចោទប្រកាន់កងសន្ដិសុខថា បានដុតផ្ទះដំបែងរបស់ខ្លួន និងបានវាយដំពួកគាត់អំឡុងពេលបណ្ដេញចេញ។ ហើយមានយ៉ាងតិចណាស់ពីរនាក់បាននិយាយថា ពួកគាត់ត្រូវបានគេបាញ់។
ក្រុមគ្រួសារជាច្រើន និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលបានដឹកនាំយុទ្ធនាការមួយ ដើម្បីឲ្យអ្នកប្រើប្រាស់នៅសហភាពអឺរ៉ុបទាំងអស់ធ្វើពហិការ ចំពោះក្រុមហ៊ុនកម្ពុជាដែលបានវិនិយោគលើចម្ការអំពៅ និងបានលក់ផលិតផលរបស់ខ្លួនថា បានចាត់ទុកថា បាននាំចេញទាំងនោះគឺជាការនាំចេញស្កប្រឡាក់ឈាម។
លោក ស៊ីវ័យ យ៉េ (Shiwei Ye) តំណាងរបស់សហព័ន្ធសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ (International Federation for Human Rights)ប្រចាំតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានមានប្រសាសន៍ថាសេចក្ដីសម្រេចរបស់សភាអឺរ៉ុបមិនបានបង្ខំឲ្យគណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុបស៊ើបអង្កេតលើការផ្ដល់សម្បទានឡើយ។ ប៉ុន្ដែ វាអាចជួយក្រើនរំឭកដល់សហភាពអឺរ៉ុបកុំឲ្យប្រើកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនទៅជួយគំាទ្រអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ លោកបានថ្លែងថា “ការយកលេស ដើម្បីឲ្យគេយល់ថា ខ្លួនពិតជាគោរពទៅតាមសិទ្ធិមនុស្សរបស់សហភាពអឺរ៉ុប គឺគ្រាន់តែ ដើម្បីជាឧបករណ៍នយោបាយប៉ុណ្ណោះ”។
លោក ដេវីត ប្រែត (David Pred) បុគ្គលិកអង្គការ Inclusive Development International ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយក្នុងចំណោមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាច្រើន ដែលនៅពីក្រោយធ្វើយុទ្ធនាការឲ្យធ្វើពហិការមិនឲ្យទិញស្កប្រឡាក់ឈាម បានថ្លែងថា ដោយទទួលបានការព្រមព្រៀងពីសមាជិកសភាសហភាពអឺរ៉ុប សេចក្ដីសម្រេចនេះ ក៏បានបង្ហាញពីឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅសហភាពអឺរ៉ុបដែរ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ប្រសិនបើគណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុបមិនបើកការស៊ើបអង្កេតចាប់ពីពេលឥឡូវនោះទេ វានឹងផ្ញើសារទៅក្រុមហ៊ុនដែលចាប់យកដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ហើយដុតផ្ទះដំបែងរបស់ពួកគាត់ និងបាញ់ប្រហារអ្នកតវ៉ា នោះមិនគ្រាន់តែបង្ហាញថា ជាការទទួលស្វាគមន៍ចំពោះការនាំចេញទំនិញរបស់ខ្លួនទៅកាន់តំបន់អឺរ៉ុបនោះទេ ប៉ុន្ដែវា ក៏នឹងបង្ហាញឲ្យឃើញថា ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះក៏នឹងទទួលបាននូវសិទ្ធិផ្នែកពាណិជ្ជកម្មពិសេសៗដែរ”។
លោកបានបន្ដថា នេះគឺជាសារដែលសភាសហភាពអឺរ៉ុបបានច្រានចោលយ៉ាងពិតប្រាកដ កាលពីថ្ងៃសុក្រ។ ហើយឥឡូវសូមរង់ចាំមើលថា តើបុគ្គលិករបស់គណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុបនឹងស្ដាប់ដែរ ឬអត់៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ា ស៊ុយឈាង