នៅក្នុងការឆ្លើយតបជាផ្លូវការលើកដំបូងរបស់ខ្លួនចំពោះសេចក្ដីសម្រេចរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងមកលើប្រទេសកម្ពុជា ពីសភាសហភាពអឺរ៉ុបនោះ រដ្ឋាភិបាលបានច្រានចោលការរិះគន់ទាំងអស់ និងផ្ទុយទៅវិញបានចោទប្រកាន់សភាសហភាពអឺរ៉ុបនៅក្នុងទីក្រុងព្រុចសែលថា បានដើរតួនយោបាយ និងជ្រៀតជ្រែកក្នុងកិច្ចការរដ្ឋាភិបាលរបស់រាជធានីភ្នំពេញ។
នៅក្នុងសេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួន ដែលអនុម័តកាលពីថ្ងៃទី២៦ខែតុលា សភាសហភាពអឺរ៉ុបបានចេញរបាយការណ៍ជាច្រើនអំពីការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ដោយរាប់ចាប់ពីការចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធរឿងនយោបាយទៅលើមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង គឺលោក សម រង្ស៊ី រហូតដល់គុណវិបត្តិធ្ងន់នៅក្នុងប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត និងការប្រើកម្លាំងហួសហេតុប្រឆាំងអ្នកតវ៉ា។
ប៉ុន្ដែ នៅក្នុងលិខិតមួយផ្ញើទៅកាន់លោក ម៉ាទីន ស្កាល់ (Martin Schulz) ប្រធានសភាសហ
ភាបអឺរ៉ុប ចុះថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ លោក សូ សឹង្ហា ភារធារីរបស់កម្ពុជាប្រចាំទីក្រុងព្រុចសែល បានច្រានចោលការសន្និដ្ឋានទាំងអស់នៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចនេះ។
លោក សឹង្ហា បានសរសេរថា “ វាជារឿងចាំបាច់សម្រាប់សភាសហភាពអឺរ៉ុប ដែលត្រូវសិក្សា និងស្វែងយល់ឲ្យបានច្បាស់អំពីស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅពេលអនាគត មុននឹងអនុម័តសេចក្ដីសម្រេចដែលលម្អៀង និងមិនត្រឹមត្រូវបែបនេះ”។
លោក សឹង្ហា បានធ្វើការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំង
ចំពោះការលើកឡើងរបស់សភាសហភាពអឺរ៉ុបវិញថា លោក សម រង្ស៊ី ដែលកំពុងតែរស់នៅក្នុងការនិរទេសខ្លួនក្នុងប្រទេសបារាំង
ដើម្បីគេចពីការផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេល១១ឆ្នាំ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចូលរួមនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅក្នុងខែកក្កដាឆ្នាំក្រោយ។
នៅក្នុងលិខិតរបស់លោកផ្ញើទៅកាន់សភាសហភាបអឺរ៉ុប លោក សឹង្ហា បានបញ្ជាក់ថា ការវិលត្រឡប់របស់លោក សម រង្ស៊ី មិនស្ថិតនៅក្រៅអំណាចរបស់រដ្ឋាភិបាលទេ។
លោកបានថ្លែងថា “ គំនិតស្នើសុំឲ្យមានការបង្រួបបង្រួមនយោបាយរវាងលោក សម រង្ស៊ី និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺជាការមិនត្រឹមត្រូវទាល់តែសោះ”។ លោកបន្ដថា “ គំនិតស្នើឡើងនេះ គឺជាការជ្រៀតជ្រែកក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ព្រោះរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គ្មានអំណាចនៅក្នុងតុលាការទេ”។
លោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈនៅក្នុងឆ្នាំ២០១០ ដោយសារដកបង្គោលតម្រុយព្រំដែននៅតាមបណ្ដោយព្រំដែនកម្ពុជាវៀតណាម។
លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ប្រេសិតពិសេសសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា ព្រឹទ្ធសភាអូស្ត្រាលី និងសហភាពអន្ដរសភា ជាក្រុមសមាជិកសភាមកពីទូទាំងពិភពលោក ដែលតែងតែគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ថ្មីៗនេះ ក៏បានធ្វើការស្នើស្រដៀងគ្នាទៅកាន់រដ្ឋាភិបាលសុំអនុញ្ញាតឲ្យលោក សម រង្ស៊ី បានចូលរួមនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំក្រោយដែរ។
កាលពីលើកមុន រដ្ឋាភិបាលធ្លាប់បានអនុញ្ញាតឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជា ពីការនិរទេសខ្លួនម្តងរួចមកហើយ។ កាលពីឆ្នាំ២០០៦ លោក សម រង្ស៊ី បានទទួលកាព្រះរាជទានលើកលែងទោស បន្ទាប់ពីប្រឈមនឹងទោសជាប់ពន្ធនាគារ ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ហើយការព្រះរាជទានលើកលែងទោសនោះបានអនុញ្ញាតឲ្យលោកឈរឈ្មោះនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិពីរឆ្នាំក្រោយមក។
សេចក្ដីសម្រេចរបស់សភាសហភាពអឺរ៉ុប ក៏បានបន្ទោសការផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលចេញអាជ្ញាប័ណ្ណដោយរដ្ឋាភិបាលទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនកសិកម្មដែលបានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ៤០០.០០០គ្រួសារចាកចេញពីដីរបស់ខ្លួន ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំមកនេះ និងបានចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលថា បានប្រើកម្លាំងហួសហេតុប្រឆាំងនឹងអ្នកតវ៉ាដែលរងផលប៉ះពាល់។
ថ្វីបើមានការសើរើឡើងវិញដោយការស៊ើបអង្កេតរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងរបាយការណ៍មួយនាពេលថ្មីៗនេះ ដែលលោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ផ្ញើទៅកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិក៏ដោយ ក៏លោក សឹង្ហា នៅតែច្រានចោលការអះអាងអំពីការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំថា ជាការអះអាងខុស និងផ្អែកតែទៅលើរបាយការណ៍របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។
ដើម្បីការពារគោលនយោបាយដីធ្លីរបស់រដ្ឋាភិបាល លោក សឹង្ហា បានគូសបញ្ជាក់ថា លោក ហ៊ុន សែន កាលពីខែឧសភា បានចេញបទបញ្ជាឲ្យផ្អាកជាបណ្ដោះអាសន្ននូវការចេញអាជ្ញាប័ណ្ណលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងចេញបទបញ្ជាឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យតាមច្បាប់ឡើងវិញលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដែលមានស្រាប់។ ប៉ុន្តែ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានចុះហត្ថលេខាលើការផ្ដល់ដីសម្បទានយ៉ាងតិច១២ ចាប់តាំងពីមានការផ្អាកផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចនោះដោយសារគម្រោងដីសម្បទានទាំងនោះបានដំណើរការមុនពេលមានការចេញបទបញ្ជានេះ។
ក្នុងលិខិតរបស់លោកផ្ញើទៅកាន់ប្រធានសភាសហភាពអឺរ៉ុប លោក សឹង្ហា ក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា ការធ្វើឃាតលោក ឈុត វុទ្ធី សកម្មជនការពារព្រៃឈើ កាលពីខែមេសា និងការបាញ់សម្លាប់ក្មេងស្រី ហេង ចន្ថា អាយុ១៤ឆ្នាំ កាលពីខែឧសភា ពីសំណាក់កងកម្លាំងសន្ដិសុខនោះត្រូវបានស៊ើបអង្កេតរួចហើយ។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលើកឡើងម្ដងហើយម្ដងទៀតថា ការស្លាប់របស់ ហេង ចន្ថា នឹងមិនចាំបាច់ស៊ើបអង្កេតទេ ពីព្រោះវាគឺជារឿងចៃដន្យ ដែលកើតឡើងអំឡុងការបណ្ដេញអ្នកភូមិដែលរស់នៅលើដីសម្បទានរបស់ក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូ។
ហេង ចន្ថា ត្រូវបានបាញ់ស្លាប់ខណៈកំពុងពួនក្រោមផ្ទះជាមួយគ្រួសាររបស់នាង នៅពេលកងកម្លាំងសន្ដិសុខបានវាយឆ្មក់ចូលភូមិរបស់នាងនៅក្នុងខេត្តក្រចេះ អំឡុងពេលបណ្ដេញចេញនោះ។
កាលពីថ្ងៃទី១ ខែតុលា សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញបានផ្ដន្ទាទោសលោក ម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុឯករាជ្យមួយឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំ បន្ទាប់ពីលោកត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទសង្ស័យថា បានបង្កើតចលនាអបគមន៍មួយ ដែលបណ្តាលឲ្យមានការបណ្ដេញចេញដ៏ធំមួយពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល នៅក្នុងខេត្តក្រចេះ។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានច្រានចោលនូវការអះអាងអំពីចលនាអបគមន៍នេះថា ជាលេសរបស់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋ។ សេចក្ដីសម្រេចរបស់សភាសហភាពអឺរ៉ុបក៏អំពាវនាវឲ្យដោះលែងលោក ម៉ម សូណង់ដូជាបន្ទាន់ដែរ។
នៅក្នុងលិខិតរបស់លោក លោក សឹង្ហា បានការពារការចោទប្រកាន់លោក ម៉ម សូណង់ដូថា បានផ្អែកលើភ័ស្ដុតាងច្បាស់លាស់ និងសាក្សី”។ តែទោះជាយ៉ាណា ភ័ស្ដុតាងនោះរួមមានអត្ថបទបីបួនទំព័រដែលថតចម្លងចេញគេហទំព័ររបស់ក្រុមអណិកជនខ្មែរនៅអាមេរិក បានបង្ហាញថា លោក ម៉ម សូណង់ដូ មិនមានទំនាក់ទំនងនឹងចលនាអបគមន៍នៅក្នុងខេត្តក្រចេះឡើយ។ ហើយសាក្សីនោះជាក្រុមដែលទទួលរងការចោទប្រកាន់ដូច លោក ម៉ម សូណង់ដូ ដែលក្រោយមកបានផ្ដល់សក្ខីកម្មប្រឆាំងនឹងម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុនេះ ជាថ្នូរនឹងការព្យួរទោស
ជាប់ពន្ធនាគាររបស់ខ្លួន។
ការរិះគន់គ្នាទៅវិញទៅមកបែបនេះរវាងរដ្ឋាភិបាល និងអ្នករិះគន់របស់ខ្លួនមិនមែនជារឿងថ្មីទេសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយសព្វថ្ងៃមានអ្នករិះគន់ខ្លះបានអំពាវនាវឲ្យម្ចាស់ជំនួយបរទេសរបស់កម្ពុជាធ្វើការស៊ើបអង្កេតជំនួយជាទឹកប្រាក់របស់ខ្លួនដែលជួយសម្រាប់កំណែទម្រង់។
លោក ប៉ាទ្រិក អាល់លី (Patrick Alley) ប្រធានអង្គការយុទ្ធនាការការពារបរិស្ថាន ក្លោបបល វីតណេស (Global Witness) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងឡុង បានលើកឡើងនៅក្នុងអុីម៉េល កាលពីថ្ងៃសុក្រថា“ ការជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការលួចដី និងកៀបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋ វានៅមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នោះទេ ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលជារឿយៗមិនដែលស្ដាប់ឡើង”។
ដោយមានសេចក្ដីសម្រេចរបស់សភាសហភាពអឺរ៉ុប រួមទាំងការគ្រោងមកបំពេញទស្សនកិច្ចនៅខែក្រោយរបស់លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ប្រធានាធិបតីអាមេរិក សហភាបអឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវតែធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើជំនួយរបស់ខ្លួន ដើម្បីធានាឲ្យបានថា មានការពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ច្បាប់ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
លោក សម រង្ស៊ី អំពាវនាវឲ្យលោក បារ៉ាក់អូបាម៉ា លុបចោលការបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដោយសារតែរបាយការណ៍រំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាល៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ា ស៊ុយឈាង