សមាជិកសភាជាន់ខ្ពស់ភាគច្រើនរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក កំពុងទទូចឲ្យលោក បារ៉ាក់អូបាម៉ា (Barack Obama) លើកឡើងពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សដែលកំពុងតែយ៉ាប់យ៉ឺនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅពេលដែលប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងកាន់អំណាចរូបនេះមកបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាលើកដំបូងនៅចុងខែនេះ។
ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលទើបតែជាប់ឆ្នោតសាជាថ្មីរូបនេះស្ថិតក្នុងចំណោមមេដឹកនាំពិភពលោកមួយចំនួនដែលគ្រោងនឹងមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំរវាងថ្នាក់ដឹកនាំអាមេរិក និងអាស៊ាន និងកិច្ចប្រជុំកំពូលថ្នាក់ដឹកនាំអាសុីបូពា៌ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលនឹងចាប់ផ្ដើមនៅថ្ងៃទី១៨ ខែវិច្ឆិកា ដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។
នៅក្នុងលិខិតចុះថ្ងៃទី៣១ខែតុលាផ្ញើជូនលោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់អូបាម៉ាសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកចំនួន១២រូប រួមទាំងលោកចនម៉ាកខេន (John McCain) អតីតបេក្ខជនឈរឈ្មោះជាប្រធានាធិបតី និងជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា បានព្រមានថា ការមិនអើពើចំពោះរបាយការណ៍សិទ្ធិមនុស្សរបស់ប្រទេសកម្ពុជា នឹងធ្វើឲ្យអំណាចរបស់ប្រទេសចិនកាន់តែកើនឡើង។
ពួកគេបានលើកឡើងថា “ ការប្រកាន់ជំហររឹងមាំនិងជាសាធារណៈចំពោះការគាំទ្រសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យអំឡុងពេលមកទស្សនកិច្ចជាលើកដំបូងមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា របស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកសម្ដីរបស់ប្រធានាធិបតីអាចនឹងជួយជំរុញ និងផ្ដល់ទំនុកចិត្តដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ និងជាការផ្ញើសារយ៉ាងច្បាស់មួយទៅកាន់តំបន់ទាំងមូលអំពីតម្លៃ និងក្ដីរំពឹងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជាពិសេសបន្ទាប់ពីមានបដិវត្តន៍នៅអារ៉ាប់”។
ពួកគាត់បានបន្ដថា “ ទោះជាយ៉ាងណា ការដែលមិនបានលើកឡើងពីបញ្ហាទាំងនេះ នឹងធ្វើឲ្យមានការថយចុះចំពោះការគាំទ្រប្រទេសកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ នៅតំបន់អាស៊ីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ហើយបែរជាផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់លោកហ៊ុនសែននិងសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនទៅវិញ។
លិខិតនេះត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងពេលមានការប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងឡើងរវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ដើម្បីទទួលបានការគាំទ្រពីប្រទេសនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលសព្វថ្ងៃកំពុងតែខ្វែងគំនិតគ្នា ដោយសារតែការគាំទ្រ ឬការប្រឆាំងរបស់ខ្លួនចំពោះការដែលចិនទាមទារសិទ្ធិកាន់កាប់ដែនទឹកនៅសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលសម្បូរទៅដោយធនធានថាមពលនោះ។ លិខិតនេះក៏ត្រូវបានធ្វើឡើងចំពេលអាមេរិកមានការផ្តោតមកលើតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលនឹងមានការដាក់ពង្រាយថ្មីនៃកងកម្លាំងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់នេះ។
នៅក្នុងលិខិតដែលប្រើពាក្យធ្ងន់ៗរបស់ខ្លួន សមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកទាំងនេះបានចោទប្រកាន់រដ្ឋាភិបាលរបស់លោកហ៊ុន សែន ថា មានការរំលោភបំពានជាច្រើន ដូចជាការមានឥទ្ធិពលលើស្ថាប័នរដ្ឋ ការគ្រប់គ្រងតុលាការ និងការបំភិតបំភ័យសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
សមាជិកសភាទាំងនេះក៏បានទទូចឲ្យលោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា អំពាវនាវសុំឲ្យមានការលើកលែងទោស លោកសម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង ដែលត្រូវបានតុលាការរផ្តន្ទាទោស និងកំពុងនិរទេសខ្លួនដោយខ្លួនឯង ដើម្បីគេចពីការផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារយ៉ាងយូរ ហើយសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិក បានហៅការចោទប្រកាន់នេះថា ជារឿងនយោបាយ និងអំពាវនាវសុំឲ្យមានការប្រព្រឹត្តត្រឹមត្រូវមកលើសកម្មជននយោបាយ និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សឆ្នើមៗផ្សេងទៀត។
ពួកគាត់លើកឡើងថា “ យើងសូមទទូចសុំឲ្យលោកអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ ដើម្បីធ្វើឲ្យបរិយាកាសនយោបាយមានភាពល្អប្រសើរមុនការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលគ្រោងធ្វើេឡីងនៅឆ្នាំ២០១៣ ជាពិសេសការលើកលែងទោសមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង គឺលោកសមរង្ស៊ីនិងអនុញ្ញាតឲ្យលោកវិលត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញ ព្រោះវានឹងជួយលើកកម្ពស់ដល់បរិយាកាសបោះឆ្នោត ដែលនឹងធ្វើឲ្យគណបក្សផ្សេងៗទៀតអាចប្រកួតប្រជែងដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងសុំឲ្យមានការរៀបចំគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតថ្មី និងឯករាជ្យ”។
ពួកគាត់បានលើកឡើងបន្ដថា “ យើងសូមទទូចឲ្យលោកថ្កោលទោសចំពោះការផ្ដន្ទាទោសលោក ម៉ម សូណង់ដូ និងសូមអំពាវនាវឲ្យដោះលែងលោកម៉មសូណង់ដូ មុនពេលលោកធ្វើដំណើរមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា និងសូមអំពាវនាវឲ្យលោករិះគន់ចំពោះការបំភិតបំភ័យអ្នកគាំទ្រសិទ្ធិមនុស្ស គឺព្រះតេជគុណលួនសុវ៉ាតនិងលោកចាន់ សុវ៉េត និងសូមឲ្យលោកសម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភ
អំពីដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចខុសច្បាប់ ការកើនឡើងនៃការបង្ក្រាបលើអ្នកតវ៉ា និងកង្វះការគ្រប់គ្រងលើការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សកាលពីលើកមុនៗ”។ លោកម៉មសូណង់ដូដែលជាម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុឯករាជ្យមួយក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំ កាលពីខែមុន ដែលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សបានហៅការចោទប្រកាន់នេះថា ជាការចោទប្រកាន់ប្រឌិតពីបទបង្កើតចលនាអបគមន៍។
សមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកទាំងនេះបានបន្ថែមថា “ ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែក្លាយ ទៅជាប្រទេសដ៏គ្រោះថ្នាក់មួយសម្រាប់អ្នកដែលលើកឡើងអំពីបញ្ហាទាំងនេះ។ពួកគាត់បានគូសបញ្ជាក់ថា ការធ្វើឃាតកាលពីខែមេសា លើលោក ឈុតវុទ្ធីសកម្មជនការពារព្រៃឈើ និងការបាញ់សម្លាប់ដោយចៃដន្យលើក្មេងស្រីហេង ចន្ថាអាយុ១៤ឆ្នាំ កាលពីខែឧសភា អំឡុងការបណ្ដេញចេញពីដីដោយហិង្សានោះ សុទ្ធតែស្ថិតក្នុងកណ្ដាប់ដៃរបស់កងកម្លាំងសន្ដិសុខ”។
ពួកគាត់បានថ្លែងថា “ ក៏មានបញ្ហាអាក្រក់មួយទៀតផងដែរពាក់ព័ន្ធនឹងការរឹបអូសយកដីពីប្រជាពលរដ្ឋ”។ ពួកគាត់បានគូសបញ្ជាក់ថារបាយការណ៍របស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រមាណ៤០០.០០០នាក់ត្រូវបានបណ្ដេញចេញពីដីរបស់ខ្លួនក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំមកនេះ។
ស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក បានបដិសេធមិននិយាយពីព័ត៌មានលម្អិតអំពីការមកទស្សនកិច្ចរបស់លោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់អូបាម៉ានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។ប៉ុន្ដែនៅក្នុងលិខិតមួយផ្ញើទៅកាន់លោកប្រធានាធិបតីដោយអបអរសាទរចំពោះការជាប់ឆ្នោតសាជាថ្មីនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ដ្រី ហ៊ុនសែនបានមានប្រសាសន៍ថាមេដឹកនាំទាំងពីរនឹងបើកកិច្ចប្រជុំទ្វេភាគីមួយនៅខាងក្រៅកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូពា៌។
លោកផៃស៊ីផានអ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកាលពីម្សិលមិញ បានថ្លែងអំណរគុណដល់សមាជិកសភាអាមេរិក ចំពោះការព្រួយបារម្ភរបស់ពួកគេ ហើយបានថ្លែងថា ការមកបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសកម្ពុជារបស់លោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់អូបាម៉ានឹងផ្ដល់ឱកាសឲ្យរដ្ឋាភិបាលបកស្រាយអំពីការរីកចម្រើនដែលខ្លួនបានដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ។
លោកផៃ ស៊ីផានបានមានប្រសាសន៍ ថា “ បញ្ហាមួយចំនួនដែលសមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានលើកឡើង សុទ្ធតែជាបញ្ហាហួសសម័យទៅហើយ ហើយយើងកំពុងតែមានការផ្លាស់ប្តូរ”។លោកបានគូសបញ្ជាក់ថាប័ណ្ណម្មសិទ្ធិដីធ្លី ដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែចែកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ គឺដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានជម្លោះដីធ្លី។
លោកបានថ្លែងថា ចំពោះបញ្ហាផ្សេងៗទៀត “ យើងមិនអាចដោះស្រាយក្នុងរយៈពេល២៤ម៉ោងបានទេ” ហើយលោកបានបដិសេធថា ការចោទប្រកាន់លោក ម៉មសូណង់ដូនិងលោកសមសង្ស៊ីគឺមិនមែនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងនយោបាយឡើយ។
សមាជិកសភាជាន់ខ្ពស់សហរដ្ឋអាមេរិកផ្សេងៗទៀតដែលចូលរួមលើកឡើងនៅក្នុងលិខិតជាមួយលោក ចនម៉ាក់ខេន សមាជិកព្រឹទ្ធសភានោះគឺលោក ចូសិបលីប៊ឺមែន (Joseph Lieberman) អតីតបេក្ខជនឈរឈ្មោះជាអនុប្រធានាធិបតី និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាលោកប៉ាទ្រីកលាហីុ (Patrick Leahy) ជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការគ្រប់គ្រងការចំណាយថវិការបស់រដ្ឋាភិបាល។
លោកភិលរ៉ូបប៊ឺតសាន់ (Phil Robertson) អនុប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្្ធិមនុស្សប្រចាំតំបន់អាស៊ីបានលើកលើងថា សមាជិកសភាជាន់ខ្ពស់មួយចំនួន ដែលសម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គួរតែរួមដៃគ្នាបន្ថែមទៀតជាមួយលោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ានិងគួរតែសម្តែងក្ដីកង្វល់ជាយុទ្ធសាស្ត្រចំពោះប្រទេសចិន។
លោក រ៉ូប៊ឺតសាន់ ថ្លែងថា “ ក្ដីព្រួយបារម្ភរបស់សមាជិកសភាជាន់ខ្ពស់នេះគួរតែអាចធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា យកទៅគិតគូរនិងពិចារណា”។ លោកបានបន្ដថា “ សារនេះចង់រំឭកថាការមកបំពេញទស្សនកិច្ចនេះមិនមែនគ្រាន់តែជាការមកបំពេញទស្សនកិច្ចធម្មតានោះទេហើយលោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ាត្រូវតែលើកឡើងឲ្យច្បាស់លាស់អំពីក្ដីព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនចំពោះការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
រវាងការព្រួយបារម្ភដែលកើតមាននៅក្នុងសភាសហរដ្ឋអាមេរិក និងការគិតគូរអំពីប្រទេសចិន វាមិនគួរមានការប្រជែងគ្នា
នោះទេ ហើយលោក បារ៉ាក់អូបាម៉ាគួរតែមានភាពច្បាស់លាស់នៅក្នុងការសម្ដែងក្ដីព្រួយបារម្ភរបស់ខ្លួនអំពីសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លិខិតផ្ញើជូនលោកប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់អូបាម៉ា នេះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីមានការលើកឡើងអំពីសេចក្ដីសម្រេចដែលស្ទើតែដូចគ្នានឹងក្ដីព្រួយបារម្ភដែលព្រឹទ្ធសភាអូស្ត្រាលីនិងសភាសហភាពអឺរ៉ុបបានអនុម័តប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ថ្មីៗនះ៕
ប្រែសម្រួលដោយស៊ាស៊ុយឈាង