កាលពីម្សិលមិញ រដ្ឋាភិបាលបន្តទទូចថា ការលើកឡើងរបស់ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) ដោយសារយល់ខុសចំពោះស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺមួយថ្ងៃបន្ទាប់ពីលោកបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំទ្វេភាគីរវាងលោក និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចលើកដំបូង មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាកាលពីថ្ងៃច័ន្ទ លោក អូបាម៉ា បានជំរុញឲ្យនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន រៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ដោយបង្កើតឲ្យមានគណៈកម្មការរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងអនុញ្ញាតឲ្យមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងបានចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតព្រមទាំងទាមទារឲ្យដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់។
ប៉ុន្តែ លោក ផៃ សុីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី មានប្រសាសន៍ថាការយល់ឃើញរបស់លោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ធ្វើឡើងដោយសារជឿលើរបាយការណ៍មិនត្រឹមត្រូវ។
លោកបានថ្លែងបន្តថា“វាជាការត្រឹមត្រូវសម្រាប់លោកប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក អាចបានស្ដាប់ឮនិងបានឃើញការពិតអំពីអ្វី ដែលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនបានលើកឡើង”។នៅក្នុងរបាយការណ៍ដែលខ្ញុំបានឃើញ គឺពិតតែពាក់កណ្ដាលប៉ុណ្ណោះ គឺវាមិនពិតទាំងស្រុងទេ។ក្នុងនាមជាដៃគូ សហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជាគួរតែទទួលបានព័ត៌មានត្រឹមត្រូវ មិនមែនជាព័ត៌មានដែលគេប្រឌិតឡើងឬព័ត៌មានកែច្នៃនោះទេ”។
លោកអូបាម៉ាមកធ្វើទស្សនកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននិងអាសីុបូពា៌ដោយធ្វើដំណើរឈប់សំចតចុងក្រោយ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនៅតំបន់អាសីុរួមមានប្រទេសភូមានិងប្រទេសថៃផងដែរដើម្បីលើកតម្កើងយុទ្ធសាស្ត្រស្នូលរបស់អាមេរិកនៅតំបន់អាសុីប៉ាសីុហ្វិក។ នៅមុនការធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចមន្ត្រីរបស់លោកសមាជិកសភាអាមេរិក បានជំរុញឲ្យលោក អូបាម៉ា លើកឡើងនៅពេលលោកចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានជុំវិញបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស ដែលកាន់តែអាក្រក់ទៅៗរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ។
នៅមុនកិច្ចប្រជុំជាមួយលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា កាលពីថ្ងៃច័ន្ទ លោក ផៃ សីុផាន បានរំពឹងថា លោក អូបាម៉ា នឹងមិនលើកឡើងអំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សទេពីព្រោះ “អាមេរិកមិនអាចបញ្ជាឲ្យប្រទេសដ៏ទៃធ្វើតាមខ្លួននោះទេ”។ ប៉ុន្តែនៅពេលថ្លែងទៅកាន់អ្នកយកព័ត៌មានភ្លាមៗបន្ទាប់ពីចប់កិច្ចប្រជុំ លោក បេន រ៉ូដ (Ben Rhodes) ទីប្រឹក្សារងទទួលបន្ទុកសន្ដិសុខអាមេរិក លើកឡើងថា លោកប្រធានាធិបតីមិនបានលើកអំពីអ្វីផ្សេង ក្រៅពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទេ។
លោក បេន រ៉ូដ មានប្រសាសន៍ថា លោកអូបាម៉ា បានលើកឡើងថា “ បញ្ហាទាំងនោះ គឺជាឧបសគ្គមួយដល់ការពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងអាមេរិក និងប្រទេសកម្ពុជា”។ នៅក្នុងសន្និសីទផ្ទាល់របស់លោកបន្ទាប់ពីចប់កិច្ចប្រជុំភ្លាម លោក ប្រាក់ សុខុន រដ្ឋលេខាធិការទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានថ្លែងថា លោក ហ៊ុន សែន ប្រាប់លោកប្រធានាធិបតីថា ទស្សនរបស់លោកចំពោះបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមិនត្រឹមត្រូវនោះទេ ដោយសារលោកជឿតាម “ យុទ្ធនាការមួលបង្កាច់ការពិត”។
កាលពីម្សិលមិញ លោក ផៃ សីុផាន បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនព្រួយបារម្ភអំពីការរាំងស្ទះនៃទំនាក់ទំនងរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ។ បច្ចុប្បន្ននេះ លោក ហ៊ុន សែន មានឱកាសបន្ធូរបន្ថយនូវកង្វល់របស់លោក អូបាម៉ា។
លោកលើកឡើងបន្តថា “ វាជាការសមហេតុផលមួយ ដោយសារយើងបានអង្គុយចុះ និងបានបកស្រាយពន្យល់អំពីការព្រួយបារម្ភរបស់លោក ហើយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានពន្យល់អំពីស្ថានភាពពិតនៅកម្ពុជា។ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា យើងបានធ្វើកំណែទម្រង់ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ… ហើយយើងបានពន្យល់លោក អូបាម៉ា យ៉ាងច្បាស់លាស់អំពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកបានថ្លែងបន្តថា ដំណើរការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពិតជាបានឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតតាមរយៈការទទួលស្គាល់ពីមជ្ឈដ្ឋានអន្តរជាតិថា បានប្រសើរជាងមុន ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតដែលរៀបចំដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ នាឆ្នាំ១៩៩៣។ តែក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍មកពីសហភាពអឺរ៉ុបលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០០៨ គឺនៅតែមិនទាន់បានត្រឹមត្រូវតាមនិយាមអន្តរជាតិនៅឡើយទេ។ លោកស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍ថា មិនមានរឿងបែបនោះកើតឡើងឡើយ។
លោកបានបន្តថា “ តើអ្វីទៅជានិយាមអន្តរជាតិនោះ?ប្រទេសនីមួយៗ មាននិយាមផ្ទាល់ខ្លួន។ ខ្ញុំមិនឃើញនិយាមអន្តរជាតិណាមួយទេឥឡូវនេះ។ ក្នុងចំណោមប្រទេសជាង១០០ គឺមាននិយាមការបោះឆ្នោតខុសៗគ្នា សហភាពអឺរ៉ុបពួកគេរៀបចំការបោះឆ្នោតខុសប្លែកពីការបោះឆ្នោតនៅសហរដ្ឋអាមេរិកហើយសហរដ្ឋអាមេរិករៀបចំការបោះឆ្នោតខុសប្លែកពីការបោះឆ្នោតនៅអាសីុ”។
សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងនិងក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានា បានយល់ឃើញថា ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានការលម្អៀង ចំណែកប្រព័ន្ធតុលាការពុករលួយ។ មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងគឺលោកសម រង្សុី បច្ចុប្បន្ននេះកំពុងរស់នៅនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស ដើម្បីចៀសវាងទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១១ឆ្នាំ ពីបទចោទប្រកាន់យ៉ាងច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ។
លោក ផៃ សីុផាន មានប្រសាសន៍ថា “ការយល់ខុស” របស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងកម្ពុជា គឺដោយសាររនាំងវប្បធម៌។ លោកថ្លែងបន្តទៀតថា “ដោយសារមានវប្បធម៌ និងភាសាខុសគ្នា ពួកគេត្រូវការការបកប្រែ ហើយការបកប្រែនោះមិនប្រាកដថា ល្អសម្រាប់ពួកគេទេ”។
ដើម្បីឲ្យយល់អំពីចំណុចនេះច្បាស់លោក ផៃ សីុផាន បានលើកអំពីអាហារឆ្អិនស្រាប់ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា “ អ្នកណែនាំអំពីភីហ្សានិងមាន់បំពងរបស់ KFC តើមានប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាប៉ុន្មាននាក់ ដែលយល់ និងចូលចិត្តបរិភោគអាហារទាំងនេះ?។ គឺមានតែប្រជាពលរដ្ឋតិចតួចប៉ុណ្ណោះដែលបរិភោគអាហារនោះ។ ពួកគេនៅតែបរិភោគបាយដដែលពួកគេត្រឡប់មកវិញ… ពួកគេមិនផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់របស់ពួកគេ ដើម្បីបរិភោគមាន់បំពងរបស់ KFC នោះទេ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ឃិន ណៃ