ស្រុកសេសាន, ខេត្តស្ទឹងត្រែង-លោក ចាន់ថុនបានទន្ត្រំជើងលើដី ដែលដីនោះគឺជាដីមានថ្មលាយក្រួសក្រហម។ លោកចាន់ថុន និយាយថា “ នេះហើយគឺជាមូលហេតុ ដែលខ្ញុំចេះតែរអ៊ូរទាំពីគុណភាពដីនៅទីនេះ”។
បុរសអាយុ៨០ឆ្នាំរូបនេះ បាននិយាយថា“ សូម្បីតែនៅពេលភ្លៀង ទឹកមិនដែលហូរចូលទៅក្នុងវាលស្រែនោះទេ ហេតុដូច្នេះហើយយើងមិនអាចធ្វើស្រែនៅលើដីបែបនេះនោះទេ។ ទឹកនឹងស្ងួតអស់មុនពេលវាហូរចូលទៅក្នុងដី ប៉ុន្ដែកន្លែងនេះហើយ គឺជាកន្លែងដែលលោក ចាន់ថុននិងអ្នកភូមិចំនួន៤៥០គ្រួសារមកពីភូមិស្រែគរត្រូវមករស់នៅក្នុងពេលឆាប់ៗខាងមុខនេះ។អ្នកភូមិទាំងនេះត្រូវបានបណ្ដេញឲ្យចាកចេញពីផ្ទះរបស់ខ្លួន ដើម្បីយកទីកន្លែងសម្រាប់សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២។
មានចម្ងាយបួនគីឡូម៉ែត្រពីច្រាំងទន្លេសេសាន អ្នកភូមិទាំងនេះបាដាំដំណាំហូបផ្លែនៅក្បែរផ្ទះរបស់ពួកគាត់ ដូចជាដើមខ្នុរដើមដូង និងដើមស្វាយជាដើម។ រីឯរបរនេសាទប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នកភូមិត្រូវបោះបង់ចោល។ ហើយនៅមិនឆ្ងាយពីច្រាំងទន្លេប៉ុន្មាន គឺមានសុទ្ធតែវាលស្រែ ដែលអាចផ្គត់ផ្គង់ដល់អ្នកភូមិចំនួន៤៥០គ្រួសារនៅក្នុងភូមិស្រែគរនេះ ដែលជាសហគមន៍ជនជាតិឡាវដ៏ធំមួយ។ ពួកគាត់សុទ្ធតែរស់នៅក្នុងផ្ទះ ឈើខ្ពស់ផុតពីដីដោយមានលាបពណ៌បៃតង និងមានប្រកដំបូលស័ង្កសីដែលយើងមើលទៅហាក់ដូចជាកន្លែងប្រជុំ ឬវត្តអារាមអ៊ីចឹង។
ដោយឆ្លងកាត់បញ្ហាជាច្រើនឆ្នាំ ភូមិដ៏ស្រស់ស្អាតមួយនេះ នឹងក្លាយទៅជាភូមិដែលនៅក្នុងទឹកជម្រៅរាប់សិបម៉ែត្រ។ ទីនេះនឹងស្ថិតក្នុងគម្រោងស្ថានីយវារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ដែលមានកម្លាំង៤០០មេហ្គាវ៉ាត់ នឹងធ្វើឲ្យឃុំនិងភូមិស្រែគរ នៅក្នុងអាងទឹក ដែលលាតសន្ធឹងប្រមាណ៣៤.៣០៨ហិកតា។
អ្នកការពារបរិស្ថានមួយចំនួនបានលើកឡើងថា ដោយមានទីតាំងស្ថិតនៅក្បែរចំណុចប្រសព្វគ្នានៃទន្លេសេសាននិងទន្លេស្រែពក ស្ថានីយវារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២នេះត្រូវបានទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីអនុម័តកាលពីថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា ហើយគ្រាន់តែនៅក្នុងស្រុកសេសានតែមួយ មានអ្នកភូមិចំនួន៥.០០០នាក់ នឹងត្រូវចាកចេញពីភូមិរបស់ខ្លួន។ ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន១០០.០០០នាក់បន្ថែមទៀតនៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង និងខេត្តរតនគិរី ក៏នឹងលែងបាននេសាទត្រីដែរ ដោយសារតែទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ នឹងកាត់ផ្ដាច់ទន្លេទាំងពីរនេះចេញពីទន្លេមេគង្គ។
ថ្វីបើគ្មានការផ្លាស់ប្ដូរក៏ដោយ ក៏អ្នកភូមិនៅក្នុងភូមិស្រែគរបានលើកឡើងថាពួកគេនៅមិនទាន់ទទួលបានព័ត៌មានលម្អិតអំពីការគិតគូររបស់រដ្ឋាភិបាល អំពីអនាគតរបស់ពួកគាត់ឡើយ ជាពិសេសអំពីបញ្ហាប្រាក់សំណង និងការតាំងទីលំនៅថ្មី។
លោក ឡន ជឿន អាយុ៥៥ឆ្នាំ ដែលកំពុងតែអង្គុយបត់ជើង នៅក្នុងវត្តមួយនៅក្នុងឃុំរបស់គាត់ បាននិយាយថា “ ខ្ញុំមិនដែលបានជួបជាមួយតំណាងក្រុមហ៊ុនណាម្នាក់ ដើម្បីពិភាក្សាជាមួយពួកយើងអំពីបញ្ហានេះទេ”។
ជាកសិករម្នាក់ដែលកាន់កាប់ដីធ្លីប្រហែលប្រាំពីរហិកតាលោក ឡនជឿននឹងបាត់បង់ដីរបស់ខ្លួនទាំងនេះ ប្រសិនបើគាត់ត្រូវឲ្យចាកចេញពីទីនេះ។ ដោយមានវាលស្រែទំហំពីរហិកតា និងចម្ការទំហំប្រាំហិកតា ដែលគាត់ធ្លាប់តែដាំដំឡូងមីចេកនិងអំពៅព្រមទាំងដំណាំហូបផ្លែនៅលើដីរបស់ខ្លួន គាត់នឹងគ្រួសាររបស់គាត់ ដែលមានកូនចំនួនប្រាំបីនាក់ នឹងមិនអាចរស់នៅដោយសុខសប្បាយទេ។
លោកឡនជឿនបាននិយាយថា “ ខ្ញុំយំនៅពេលខ្ញុំបានឮថា គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២នេះត្រូវបានអនុម័ត ពីព្រោះខ្ញុំគិតថា ខ្ញុំនឹងបាត់បង់អ្វីៗទាំងអស់”។
លោកបានបន្ដថា ខ្ញុំនឹងអាឡោះអាល័យផ្ទះរបស់ខ្ញុំ ដែលខ្ញុំធ្លាប់រស់នៅជាយូរមកហើយខ្ញុំនឹងអាឡោះអាល័យផ្លូវដែលខ្ញុំធ្លាប់ដើរជារៀងរាល់ថ្ងៃ ខ្ញុំនឹងអាឡោះអាល័យអ្វីៗទាំងអស់នៅក្នុងភូមិនេះ”។
យោងតាមឯកសាររបស់ក្រសួងឧស្សាហកម្ម រែ៉និងថាមពលដែលអាជ្ញាធរខេត្តស្ទឹងត្រែង បានបង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុនជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២នេះ បានត្រៀមទឹកប្រាក់ចំនួន៨,២៨លានដុល្លារ ដើម្បីផ្តល់ជាប្រាក់សំណងដល់ក្រុមគ្រួសារដែលនឹងត្រូវចាកចេញពីភូមិរបស់ខ្លួន។
សម្រាប់ក្រុមគ្រួសារអ្នកនេសាទ ដែលទទួលផលប៉ះពាល់ដោយសារបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលរបស់ខ្លួន ពួកគាត់នឹងត្រូវទទួលបានប្រាក់សំណងក្នុងទឹកប្រាក់ចំនួន៣២៣.៤៥០ដុល្លារ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ រហូតដល់១០ឆ្នាំ។ សម្រាប់ក្រុមគ្រួសារដែលប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតដោយសារអនុផលព្រៃឈើមានដូចជាជ័រទឹក និងវល្លិដែលពួកគាត់យកទៅធ្វើជាកន្ត្រក ពួកគាត់នឹងទទួលបានទឹកប្រាក់ចំនួន៣២៧.៦០០ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗរហូតដល់ប្រាំឆ្នាំ ហើយក៏មានកញ្ចប់ប្រាក់សំណង
ផ្នែកបរិស្ថានសង្គម ដែលគិតជាទឹកប្រាក់ចំនួន១,៤៣លានដុល្លារ សម្រាប់ក្រុមគ្រួសារ ដែលត្រូវចាកចេញពីភូមិរបស់ ខ្លួន និងមានទឹកប្រាក់ចំនួន១,៩៨លានដុល្លារផ្សេងទៀតសម្រាប់កម្មវិធីមួយ ដែលគេបង្កើតឡើង ដើម្បីជួយបង្កើនប្រាក់ឯកសារនេះមិនបានបញ្ជាក់ថា តើទឹកប្រាក់ទាំងនេះនឹងត្រូវបែងចែកដូចម្ដេចសម្រាប់គ្រួសារទាំងនោះឡើយ ឬក៏ថានរណានឹងត្រូវទទួលខុសត្រូវក្នុងការផ្ដល់ប្រាក់សំណងទាំងនេះ។
យោងតាមឯកសារ ដាក់ជូនទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី កាលពីថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា ក្រុមហ៊ុនរ៉ូយ៉ាល់គ្រុប នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នឹងត្រូវគ្រប់គ្រងគម្រោងនេះចំនួន៩០ភាគរយ ហើយក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនីវៀតណាម ដែលគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋអាចគ្រប់គ្រង១០ភាគរយ។ ដើម្បីផ្ដល់ហិរញ្ញប្បទានដល់គម្រោងនេះក្រុមហ៊ុនរ៉ូយ៉ាល់គ្រុបបានចាប់ដៃគូជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន Hydrolancang International Energy Co. Ltd.។
ដោយបង្កើតនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ក្រុមហ៊ុនHydrolancang គឺជាក្រុមហ៊ុនសាខារបស់ក្រុមហ៊ុនចិនហូណេងគ្រុប (Hauneng Group) ដែលជាក្រុមហ៊ុនដ៏ធំមួយគ្រប់គ្រងដោយរដ្ឋ បង្កើតឡើងនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ដោយផ្ដោតលើគម្រោងថាមពល។ ការវាយតម្លែអំពីផលប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថានមួយ កាលពី
ឆ្នាំ២០០៨បានបង្ហាញថាគម្រោងដំបូងនឹងត្រូវបែងចែកថាមពលអគ្គិសនី រវាងប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្ដែ ឯកសារចុងក្រោយបានបង្ហាញថាថាមពលអគ្គិសនីទាំងអស់ដែលបានមកពីទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ នឹងត្រូវចែកចាយមកប្រទេសកម្ពុជា។
មន្ត្រីដែលទទួលខុសត្រូវស្ថានីយ៍វារីអគ្គិសនីនេះ បាននិយាយថា នៅពេលអ្នកភូមិនឹងទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីគម្រោងនេះ ការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ នឹងបង្កើត ការងាររាប់ពាន់ស្រាប់សហគមន៍ក្នុងស្រុក តែទោះជាយ៉ាងណាពួកគេមិនបានបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់ថាការងារទាំងនោះ ជាការងារប្រភេទបែបណានោះទេ។
ឯកសារនេះលើកឡើងថា “ គម្រោងនេះនឹងនាំប្រយោជន៍សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិរួមមានឧស្សាហកម្មកសិកម្ម និងវិស័យទេសចរណ៍ ហើយនឹងជួយផ្គត់ផ្គង់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបម្រើការនៅក្នុងគម្រោងនេះ និងអ្នកនៅក្បែរនេះ”។
នៅពេលអគ្គិសនីនឹងផ្ដល់ប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុក អ្នកការពារបរិស្ថានបានលើកឡើងថាការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះនឹងបង្កឲ្យមានប៉ះពាល់ដល់ផលនេសាទនៅក្នុងតំបន់។
ការសិក្សាមួយដែលចេញផ្សាយដោយបណ្ឌិតសភាជាតិវិទ្យាសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក (Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America) ក្នុងឆ្នាំនេះរកឃើញថាគម្រោងសាងសង់ទំបន់វារីអគ្គិសនីឆ្លងកាត់ទន្លេសេសាន និងទន្លេស្រែពក នឹងបង្កផលប៉ះពាល់យ៉ាងច្រើនដល់ការនេសាទត្រី និងជីវចម្រុះនៅទីនោះ។របាយការណ៍ដដែលនេះបានលើកឡើងថាស្ថានីយវារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ធ្វើផលនេសាទនៅតាមទន្លេមេគង្គធ្លាក់ចុះប្រមាណ៩,២ភាគរយ។
ដោយសារត្រី គឺជាប្រភពប្រូតេអុីនយ៉ាងសំខាន់សម្រាប់អ្នកភូមិនៅតាមដងទន្លេសេសាន និងទន្លេស្រែពក អ៊ីចឹង តើអ្នកភូមិទាំងនេះនឹងត្រូវរកអាហារជំនួសវិញដោយរបៀបណា។
កាលពីឆ្នាំ២០០៧ ក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវ SWECO Groner បានធ្វើការជាមួយក្រុមហ៊ុនអគ្គិសនីវៀតណាម ស្ដីពីការសិក្សាអំពីផលប៉ះពាល់ផ្នែកបរិស្ថានដោសយសារស្ថានីយវរីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ បានលើកឡើងថា អ្នកភូមិទាំងនេះអាចចិញ្ចឹមទន្សាយដែលជាសត្វសំបូរប្រូតេអុីនជំនួសឲ្យត្រីវិញ សម្រាប់ធ្វើអាហារប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួន។នៅក្នុងវត្តមួយក្នុងភូមិស្រែគរអ្នកភូមិនាំគ្នាអស់សំណើចនៅពេលគេប្រាប់ឲ្យពួកគាត់ចិញ្ចឹមទន្សាយជំនួសត្រីវិញនោះ។
លោកបេងតេងសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំស្រែគរ បានមានប្រសាសន៍ថាការចិញ្ចឹមទន្សាយមិនអាចផ្គត់ផ្គង់គ្រប់គ្រាន់ដល់អ្នកភូមិរាប់ពាន់នាក់ដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់នោះឡើយ។
លោកបេងតេងបានថ្លែងនៅពេលអ្នកភូមិអង្គុយព័ទ្ធជុំវិញនៅក្នុងវត្តថា “ នេះគឺជារឿងអាម៉ាស់ណាស់។ ប្រសិនបអ្នកប្រៀបធៀបទន្សាយទៅនឹងត្រី ត្រីវាពងកូនម្ដងៗរាប់លាន។ វាពិតជាខុសគ្នាទាំងស្រុង។យើងមិនអាចទទួលយកដំណោះស្រាយបែបនេះបានទេ”។ លោកបេងតេង ក៏បានមានប្រសាសន៍ដែរថា អ្នកភូមិមិនទុកចិត្តចំពោះគម្រោងដែលអាជ្ញាធរបានបង្ហាញថា នឹងផ្ដល់ឲ្យគ្រួសារនីមួយៗនូវដីទំហំកន្លះហិកតាសម្រាប់សាងសង់ផ្ទះ និងដីទំហំប្រាំហិកតាបន្ថែមទៀតសម្រាប់ធ្វើស្រែចម្ការ។
លោកបានថ្លែងថាយើងបានឮថាគេនឹងផ្ដល់ប្រាក់សំណងមកឲ្យពួកយើងគួរជាទីពេញចិត្តសម្រាប់សាងសង់សាលារៀនផ្លូវផ្នល់ ផ្ទះសំបែង និងផ្ដល់ដីស្រែចម្ការដល់យើង ប៉ុន្ដែ យើងមិនទាន់ឃើញភ័ស្ដុតាងនៅឡើយទេ។ យើងចង់ឃើញភ័ស្ដុតាងជាក់ស្ដែងសិនបើពំុដូច្នោះទេយើងមិនជឿឡើយ”៕
ប្រែសម្រួលដោយស៊ាស៊ុយឈាង