នៅថ្ងៃទី២នៃដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេលពីរថ្ងៃទៅកាន់ខេត្តរតនគិរី លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃសុក្របានបញ្ចុះបញ្ចូលសមាជិកសហគមន៍ជនជាតិភាគតិច ឲ្យត្រៀមខ្លួនទទួលយកបច្ចេកវិទ្យាថ្មី ហើយផ្លាស់ចេញនូវទំនៀមទម្លាប់ចាស់ ដើម្បីទទួលយកផលប្រយោជន៍ពីចម្ការកៅស៊ូជាជាងធ្វើចម្ការពនេចររបស់ពួកគេ។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងទៅកាន់ប្រជាពលរដ្ឋជាង៥០០នាក់ ភាគច្រើនជាជនជាតិភាគតិចទំពួនក្នុងស្រុកអណ្តូងមាស ហើយលោកក៏បានលើកឡើងពីជនបរទេសម្នាក់ ដែលលោកមិនបញ្ចេញឈ្មោះថាបានធ្វើឲ្យលោកមានកំហឹងដោយសារការស្តីបន្ទោស អំពីការអភិវឌ្ឍដំណំាចម្ការកៅស៊ូរបស់រដ្ឋាភិបាលថា បានបំផ្លិចបំផ្លាញវប្បធម៌របស់ជនជាតិភាគតិចទៅវិញ។
លោក ហ៊ុន សែន បានសួរទៅប្រជាពលរដ្ឋដែលជួបជុំគ្នាមុនពេលស្នើឲ្យពួកគេលើកដៃប្រសិនបើពួកគេមានរថយន្ត ម៉ូតូ ឬមានគ្រឿងចក្រថា “ តើអ្នកទំាងអស់គ្នាចង់បន្តបោចវល្លិ៍ និងដងជ័រទៀតឬទេ?”។
ដោយសំដៅដល់ កាផា (កន្ត្រក) ដែលជនជាតិភាគតិចតែងតែស្ពាយនៅពីក្រោយខ្នងនៅក្នុងខេត្តរតនគិរី លោក ហ៊ុន សែនបានមានប្រសាសន៍ថា ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីស្ពាយកាផា និងជីវិតរស់នៅបែបសម័យទំនើបនៅតែមានដដែល ហើយគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលអំពីកសិឧស្សាហកម្មជាពិសេសដំណាំកៅស៊ូអាចជួយឲ្យជនជាតិភាគតិចអភិវឌ្ឍសហគមន៍ និងសេដ្ឋកិច្ចបាន។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីចែកប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីចំនួន៥២១ ជូនប្រជាពលរដ្ឋនៅទីនោះ ដែលភាគច្រើនជាគ្រួសារជនជាតិភាគតិចទំពួនថា “ ទោះបីជាស្ពាយកាផាក៏ដោយ តែពួកគេ [ជនជាតិភាគតិច] ស្ពាយកាផាចេញពីផ្ទះប្រក់ក្បឿងដែរ។ពួកគេស្ពាយកាផា ហើយជិះម៉ូតូ និងមានទូរស័ព្ទដៃប្រើ”។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងបន្ថែមថា “ នោះទើបខ្ញុំបន្ទោសជនបរទេសទាំងនោះដែលនិយាយថា ការអភិវឌ្ឍចម្ការកៅស៊ូនៅតំបន់ទំរីង ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ អាចបណ្តាលឲ្យបាត់បង់វប្បធម៌ជនជាតិភាគតិច។ ខ្ញុំមានកំហឹងខ្លាំងណាស់”។ លោកបានបន្ថែមថា លោកបានវាយបកចំពោះជនបរទេសដែលលោកមិនបញ្ចេញឈ្មោះនោះដោយសួរថា ប្រហែលលោកមានបំណងចង់ឃើញសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចរស់នៅដោយការបោចផ្តៅ បោចវល្លិ និងដងជ័រ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា “ ពួកគេចង់ឲ្យខ្ញុំអភិវឌ្ឍ។ប៉ុន្តែ ម្យ៉ាងវិញទៀតពួកគេបង្រៀនឲ្យខ្ញុំដាំដំណាំកៅស៊ូ និងអំពីរបៀបនាំឲ្យបាត់បង់វប្បធម៌ជនជាតិភាគតិច។ បញ្ហានេះគឺអាក្រក់ខ្លាំងណាស់។ សូមកុំយល់ច្រឡំ។ពាក់ស្បែកជើង ហើយជិះម៉ូតូ មិនមែនជាការប្រឆាំងចំពោះការរស់នៅរបស់ជនជាតិភាគតិចទេ។ ដូនតានឹងមិនសម្លាប់អ្នកទាំងអស់គ្នា ដោយសារជិះម៉ូតូនោះទេ…ដូនតារបស់យើងមិនដែលហាមយើងមិនឲ្យជិះម៉ូតូទេ”។
ចម្ការកៅស៊ូឯកជនទាំងតូចទាំងធំបច្ចុប្បន្ននេះ មានទំហំ២៩,២៣៥ហិកតា នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី។លោក ហ៊ុន សែន បានបន្តដោយគូសបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់ក្នុងការផលិតជ័រកៅស៊ូនៅក្នុងខេត្តនេះ និងភាពចំបាច់ក្នុងការកសាងផ្លូវថែមទៀត ដើម្បីសម្រួលដល់ការរីកចម្រើនផ្នែកឧស្សាហកម្មកៅស៊ូនៅក្នុងខេត្តភាគឦសាន។
លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាស កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍អំពីការកសាងផ្លូវបីខ្សែទៀត ដែលអាចតភ្ជាប់តំបន់ដាច់ស្រយាលនៅក្នុងខេត្តរតនគិរីទៅកាន់តំបន់កសិឧស្សាហកម្មក្នុងតំបន់នោះដោយពិពណ៌នាថា ខេត្តរតនគិរី“ ជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ច” ទីបួនបន្ទាប់ពីរាជធានីភ្នំពេញក្រុងព្រះសីហនុ និងខេត្តសៀមរាប។
លោក រចំ ពឿន អ្នកភូមិជនជាតិភាគតិចទំពួនដែលរស់នៅក្នុងស្រុកអណ្តូងមាស ដែលបានស្តាប់សុន្ទរកថារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន បាននិយាយថា សមាជិកជនជាតិភាគតិចចង់បានការអភិវឌ្ឍនៅក្នុងតំបន់របស់ខ្លួន ប៉ុន្តែ ការអភិវឌ្ឍមិនគួរបំផ្លាញវប្បធម៌ និងទំនៀមទន្លាប់របស់ជនជាតិភាគតិចនោះទេ។
លោក រចំ ពឿន បាននិយាយថា លោកមានការព្រួយបារម្ភយា៉ងខ្លាំង ចំពោះការប្រគល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីឯកជន ដែលកំពុងស្ថិតក្រោមកម្មវិធីចែកប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ លោក ហ៊ុន សែន កំពុងបង្កឲ្យសហគមន៍បាត់បង់កម្មសិទ្ធិសហគមន៍។ ហើយបើមិនមានកម្មសិទ្ធិសហគមន៍ទេ និងមិនមានដីសម្រាប់លៃទុកជាដីព្រៃដូនតាទេ ដែលជាដីព្រៃសម្រាប់គោរពបូជានិងដីព្រៃសម្រាប់កប់ខ្មោច។
លោកនិយាយបន្តថា “ យើងរីករាយដោយឃើញការអភិវឌ្ឍ ប៉ុន្តែ វាមិនមានន័យថាយើងគួរអភិវឌ្ឍដើម្បីសម្លាប់វប្បធម៌និងប្រពៃណីរបស់យើងនោះទេ… បើគ្មានវប្បធម៌ និងប្រពៃណីរបស់យើងទេវាមានន័យថាយើងមិនត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថាជា ជនជាតិភាគតិចឡើយ។ ដូច្នោះយើងចង់បានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីបែបសហគមន៍ដើម្បីការពារអត្តសញ្ញាណរបស់យើង”។
លោក ឆាយ ធី មន្ត្រីសម្របសម្រួលអង្គការអាដហុក ប្រចាំខេត្តរតនគិរី ដែលតំណាងឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍ជាច្រើន ដើម្បីតស៊ូទាមទារដីរបស់ពួកគេពីអ្នករកស៊ីទិញដី អ្នកកាប់ឈើខុសច្បាប់និងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច បានមានប្រសាសន៍ថា លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើឲ្យជនជាតិភាគតិចក្នុងសហគមន៍ ខកចិត្ត ដោយសារលោកមិនបានលើកឡើងពីបញ្ហាវិវាទដីធ្លីនៅក្នុងសហគមន៍។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តថា “ យើងបានទទួលពាក្យបណ្តឹងជាច្រើនពីប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិភាគតិចនៅពេលសម្តេច ហ៊ុនសែនបានលើកឡើងអំពីបញ្ហាការអភិវឌ្ឍប៉ុន្តែ មិនបានលើកឡើងអំពីបញ្ហាការកាប់រានព្រៃ និងការចាប់យកដីពីសំណាក់អ្នកមានអំណាចនោះ”៕
ប្រែសម្រួលដោយឃិនណៃ