មុនពេលធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានលើកចុងក្រោយនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃសុក្រ លោក សុរិយា ស៊ូបេឌី (Surya Subedi) ប្រេសិតពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំនៅកម្ពុជា បានជួបជាមួយប្រជាពលរដ្ឋជាង៣០០នាក់ ដែលជាអ្នកគាំទ្រលោក ម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំ ដោយឥតគ្រោងទុកនៅលើកំណាត់ផ្លូវលេខ៣០២ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយសន្យាថា នឹងតាមឃ្លាំមើលរឿងក្តីនេះដោយយកចិត្តទុកដាក់បំផុត។
បណ្តាអ្នកគាំទ្រលោក ម៉ម សូណង់ដូ បានដើរក្បួនពីសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្លាមៗ ទៅកាន់ការិយាល័យសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីស្វែងរកជំនួយពីលោក ស៊ូបេឌី បន្ទាប់ពីលោក ម៉ម សូណង់ដូ ត្រូវបានតុលាការសម្រេចច្រានចោលសំណើសុំនៅក្រៅឃុំបណ្តោះអាសន្នកាលពីថ្ងៃសុក្រ។
ដោយត្រូវសាលាដំបូងផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំកាលពីខែតុលា ពីបទចោទប្រកាន់ ដែលមជ្ឈដ្ឋានជាច្រើនជឿចាត់ទុកថា ជារឿងនយោបាយនោះលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា (Barack Obama) ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក ធ្លាប់មានប្រសាសន៍សំដៅដល់លោក ម៉ម សូណង់ដូ អាយុ៧២ឆ្នាំថាជាអ្នកទោសនយោបាយ។
ថ្លែងទៅកាន់អ្នកគាំទ្រលោក ម៉ម សូណង់ដូ លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមានការសោកស្តាយណាស់ដែលលោកមិនអាចចូលរួមក្នុងសវនាការដោយផ្ទាល់បានហើយបានចាត់ទុកសេចក្តីសម្រេចរបស់សាលាឧទ្ធរណ៍ថា “ពិបាកនឹងយល់”។
លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ទៅកាន់អ្នកទាំងនេះ ដែលបានស្វាគមន៍ការលើកឡើងរបស់លោកដោយការទះដៃនិងស្រែកហ៊ោកញ្ជ្រៀវថា “ ខ្ញុំព្រួយបារម្ភជាខ្លាំងណាស់ ចំពោះស្ថានការណ៍នេះ ហើយខ្ញុំបានផ្តល់អនុសាសន៍ដល់រដ្ឋាភិបាលរួចហើយ”។ លោកបានសន្យាថា លោកនឹងបន្តតាមឃ្លាំមើលរឿងក្តីរបស់លោក ម៉ម សូណង់ដូ។
លោក ស៊ូបេឌី បានប្រាប់អ្នកគាំទ្រទាំងនេះថា “ សូមអរគុណបងប្អូនខ្លាំងណាស់ ដែលមកជួបខ្ញុំ ហើយខ្ញុំសូមកោតសរសើរចំពោះការបង្ហាញទឹកចិត្តរបស់បងប្អូន”។
ក្រោយមក នៅឯសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយមុនពេលលោកចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស វប្បធម៌និទណ្ឌភាព និងការធ្លាក់ចុះខាងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ គឺបញ្ហាធំៗ ដែលប្រទេសកម្ពុជា កំពុងតែជួបប្រទះ។
ដោយចាត់ទុកកម្មវិធីផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលទើបតែបានចាប់ផ្តើមក្នុងពេលថ្មីៗនេះ ថា ជា “ ការវិវឌ្ឍគួរឲ្យស្វាគមន៍” ដែលត្រូវបានអនុវត្តចាប់តាំងពីដំណើរទស្សនកិច្ចលើកចុងក្រោយរបស់ប្រេសិតពិសេសនៃអង្គការសហប្រជាជាតិរូបនេះ លោក ស៊ូបេឌី លើកឡើងទៀតថា នៅមានបញ្ហាគួរឲ្យព្រួយបារម្ភខ្លះ នៅក្នុងកម្មវិធីនេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ នៅមានចំណុចគួរឲ្យព្រួយបារម្ភជាច្រើន ចំពោះការអនុវត្តកម្មវិធីផ្តល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីនេះ ដូចជាកង្វះតម្លាភាព ផលប៉ះពាល់ដល់ជនជាតិដើមភាគតិច និងអំពីដំណើរការជ្រើសរើសសហគមន៍ឲ្យទទួលប័ណ្ណបានកម្មសិទ្ធិជាដើម”។
លោកបន្តថា “ ខ្ញុំនៅតែមានការព្រួយបារម្ភជាខ្លាំង អំពីវប្បធម៌និទណ្ឌភាពក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងបទឧក្រិដ្ឋជាច្រើនដែលរហូតមកទល់ពេលនេះ គ្មានជនល្មើសណាម្នាក់ត្រូវបាននាំខ្លួនមកផ្តន្ទាទោសឡើយ។និទណ្ឌភាពធ្វើឲ្យសាធារណជនបាត់បង់ជំជឿចិត្តលើ
ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅក្នុងប្រទេសនេះ ពោលគឺមិនត្រឹមតែបាត់បង់ទំនុកចិត្តលើតុលាការប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងនគរបាល និងបណ្តាស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ផ្សេងៗទៀតផងដែរ”។
លោកក៏បានគូសបញ្ជាក់ដែរថា ការប្រើប្រាស់ច្បាប់ហួសហេតុលើការបណ្តេញចេញ កំពុងបង្ខំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្លាក់ចូលក្នុងស្ថានភាពខ្លាចខ្លួនឯង។
នៅទីបំផុត លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា លោកភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះប្រតិកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលចំពោះអនុសាសន៍របស់លោក។សេចក្តីរាយការណ៍របស់លោកក្នុងឆ្នាំនេះស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានបណ្តាលឲ្យមានការឆ្លើយតបទាំងកំហឹងពីសំណាក់លោក ឱម យ៉ិនទៀង ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលដោយបានចោទប្រកាន់លោក ស៊ូបេឌី ថាកំពុងតែធ្វើយុទ្ធនាការឲ្យគណបក្សប្រឆាំងចំណែកលោក ហ៊ុន សែន បានហៅរបាយការណ៍របស់លោកថា “ មិនគួរឲ្យជឿ”។
កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានប្រកាសដែរថា លោកមិនជួបជាមួយប្រេសិតសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះឡើយ ដោយលោកលើកឡើងថា មិនចាប់អារម្មណ៍នឹងស្តាប់អនុសាសន៍របស់លោកទេ។
លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញដោយមិនលើកឡើងចំៗអំពីការច្រានចោលរបស់លោក ហ៊ុន សែន នូវសំណើរបស់ខ្លួនសុំជួបលោកនោះថា “ នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសផ្សេងៗ ការផ្តល់អនុសាសន៍បែបនេះគេចាត់ទុកថា ជាកិច្ចពិភាក្សាថ្នាក់ជាតិតាមធម្មតា និងជាកិច្ចពិភាក្សាដ៏ស្មោះត្រង់ ប៉ុន្តែការពិភាក្សាប្រកបដោយវិជា្ជជីវៈ នឹងធ្វើឡើងតាមក្រោយ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ គួរតែផ្តោតជាសំខាន់លើខ្លឹមសារ ដែលខ្ញុំផ្តល់អនុសាសន៍ មិនមែនផ្តោតលើខ្លួនខ្ញុំ ក្នុងនាមជាបុគ្គលម្នាក់នោះទេ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ក្រោយមកទៀតថា “ ជាការពិត ខ្ញុំគោរពរដ្ឋាភិបាលនិងអធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសនេះ។ អ្វីដែលខ្ញុំកំពុងតែធ្វើក្នុងឋានៈខ្ញុំជាអ្នកជំនាញមួយរូប ដោយជួសមុខឲ្យអង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងពីកាតព្វកិច្ចរបស់កម្ពុជា ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសនេះ ដែលធានាការពារសិទ្ធិជាមូលដ្ឋាន រួមមានទាំងសេរីភាពជនស៊ីវិល សិទ្ធិនយោបាយ សិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច និងសង្គមកិច្ចផងដែរ”។
ទាក់ទិននឹងរឿងក្តីលោក ម៉ម សូណង់ដូ លោក ស៊ូបេឌី បានគូសបញ្ជាក់ជាថ្មីថា លោក “ បានយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងណាស់” ដោយសារការព្រួយបារម្ភរបស់លោក ប៉ុន្តែ លោកមិនបានបញ្ជាក់លម្អិតបន្ថែមទៀតទេ។
ដោយស្ទើរតែហៅលោក ម៉ម សូណង់ដូ និងលោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្ស សម រង្ស៊ី ដែលនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសថាជាអ្នកទោសនយោបាយទៅហើយនោះ លោក ស៊ូបេឌី បានមានប្រសាសន៍ថា “ លោកប្រយ័ត្នប្រយែងណាស់” ជាមួយនឹងការប្រើពាក្យនេះ គ្មាននិយមន័យអន្តរជាតិពិតប្រាកដ សម្រាប់ពាក្យថា អ្នកទោសនយោបាយ នេះទេ។សម រង្ស៊ី ដែលនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេស
ថា ជាអ្នកទោសនយោបាយទៅហើយនោះ លោក ស៊ូបេឌី បានថ្លែងថា “ លោកប្រយ័ត្នប្រយែងណាស់” ជាមួយនឹងការប្រើពាក្យនេះ គ្មាននិយមន័យអន្តរជាតិពិតប្រាកដ សម្រាប់ពាក្យថា អ្នកទោសនយោបាយ នេះទេ។
លោក ស៊ូបេឌី មានប្រសាសន៍ថា “ ទាក់ទិននឹងការស្វែងរកមធ្យោបាយដោះស្រាយតាមផ្លូវច្បាប់ ដើម្បីឲ្យមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងរូបនេះបានវិលត្រឡប់មកកាន់ប្រទេសវិញ ការផ្តោតជាសំខាន់របស់ខ្ញុំមិនមែនទៅលើបុគ្គលម្នាក់ទេ គឺជាប្រព័ន្ធការងារតែម្តង។អនុសាសន៍របស់ខ្ញុំមាននៅទីនេះស្រាប់ ដើម្បីជួយប្រទេសនេះ ឲ្យបានរៀបចំការបោះឆ្នោតដោយសេរី យុត្តិធម៌ និងគ្មានអំពើហិង្សា”។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីមានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសកម្ពុជា ពិតជាបើកចំហ និងស្វាគមន៍ចំពោះកិច្ចការរបស់លោក ស៊ូបេឌី នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។តែទោះជាយ៉ាងណា របាយការណ៍របស់លោក គ្រាន់តែឆ្លុះបញ្ចាំងពីអ្វី ដែលលោកបានមើលឃើញអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចរយៈពេលខ្លីមកកាន់កម្ពុជា ប៉ុណ្ណោះ មិនមែនមើលឃើញពី “ អ្វីដែលកំពុងកើតមាន” នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។
លោកបានបន្តថា “ លោក ស៊ូបេឌី ចាត់ទុកកម្ពុជា ជាថ្នាក់រៀន ប៉ុន្តែវាមិនមែនឡើយ។វាជាប្រទេសមួយ ដែលបានឆ្លងកាត់ឧបសគ្គជាច្រើន ហើយដែលកំពុងតែសិក្សាអំពីអតីតកាលរបស់ខ្លួន។ យើងមិនត្រូវការនគរបាលយកដៃចង្អុលប្រាប់យើង និងផ្តល់មេរៀនដល់យើងនោះទេ”។
លោកបានលើកឡើងទៀតថា “ យើងចាត់ទុកគាត់ជាដៃគូ ហើយយើងចង់ធ្វើឲ្យបានកាន់តែល្អ។ប៉ុន្តែដើម្បីធ្វើឲ្យបានកាន់តែល្អ និងដើម្បីធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ គឺជាវិធីដោះស្រាយផ្សេងគ្នា”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ឃី សុវុឌ្ឍី)
ប្រែសម្រួលដោយ តែម សុខុម