តួលេខថ្មីៗដែលអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលចេញផ្សាយកាលពីម្សិលមិញ បានបង្ហាញថា ការចាប់ខ្លួនសកម្មជនសិទ្ធិដីធ្លីពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកើនឡើងជាងទ្វេដង ហើយបានផ្ដល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរាប់សិបបន្ថែមទៀត ក្នុងឆ្នាំ២០១២ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំ២០១១។
ដោយចង្អុលបង្ហាញពីការបាត់បង់ដីធ្លីកាន់តែច្រើនឡើងនោះ បុគ្គលិកអង្គការសិទ្ធិមនុស្ស បាននិយាយកាលពីម្សិលមិញថា ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចជាច្រើនក្នុងចំណោមដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលបានទទួលរងការស្ដីបន្ទោសដោយសារតែការបណ្ដេញប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងច្រើននៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជានោះ ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអនុម័តយល់ព្រម ថ្វីបើលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញបញ្ជាឲ្យផ្អាកផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច កាលពីខែឧសភាក្ដី។
នៅឯសន្និសីទមួយរៀបចំឡើងដោយអង្គការវេទិកាមិនមែនរដ្ឋាភិបាល (NGO Forum) ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញស្ដីពីសិទ្ធិដីធ្លី និងសិទ្ធិលំនៅដ្ឋាន លោក ចាន់ សុវេ៉ត អនុប្រធានផ្នែកសើុបអង្កេតនៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានមានប្រសាសន៍ថា ឆ្នាំ២០១២ ជាឆ្នាំអាក្រក់បំផុត ដោយសារតែចំនួនមនុស្សដែលត្រូវចាប់ខ្លួនបានកើនឡើង ដូចជាការចាប់ខ្លួនសកម្មជននយោបាយ និងសកម្មជនដីធ្លី ដែលមានគំនិតប្រឆាំង”។
លោក ចាន់ សុវេ៉ត បានមានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួនសកម្មជនដីធ្លី និងអ្នកតវ៉ាចំនួន២០១នាក់កាលពីឆ្នាំមុន គឺកើនឡើងលើសទ្វេដង បើធៀបនឹងចំនួន៩៨នាក់ ដែលពួកគេបានចាប់ខ្លួន កាលពីឆ្នាំ២០១១ និងខ្ពស់ជាងឆ្នាំណាៗទាំងអស់ តាំងពីឆ្នាំ២០០៧មក។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “វាជាការប្រឈមគ្នារវាងរដ្ឋាភិបាល និងប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនជាការប្រឈមគ្នារវាងប្រជាពលរដ្ឋ និងក្រុមហ៊ុនឯកជននោះទេ។ រដ្ឋាភិបាលព្យាយាមការពារក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ”។
ក្នុងចំណោមមនុស្សដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីឆ្នាំមុន គឺអ្នកស្រី ទេព វន្នី រួមជាមួយនឹងប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅមូលដ្ឋានជាមួយគ្នាចំនួន១២នាក់ទៀតមកពីតំបន់បឹងកក់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកស្រី ទេព វន្នី បានក្លាយជាមនុស្សម្នាក់នៅក្នុងក្រុមមួយ ដែលគេហៅថា “ បឹងកក់១៣” នៅពេលសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចផ្ដន្ទាទោសពួកគេ កាលពីខែឧសភា បន្ទាប់ពីសវនាការជំនុំជម្រះដ៏ខ្លីមួយ ចំពោះការតវ៉ាដោយសន្ដិវិធីប្រឆាំងនឹងការបណ្ដេញពួកគេចេញ។
សាលាដំបូងបានដោះលែងមនុស្សទាំង១៣នាក់នេះមកវិញ បន្ទាប់ពីជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេលមួយខែ ដោយសារតែមានការដាក់សម្ពាធ ទាំងក្នុងស្រុក និងអន្ដរជាតិ ប៉ុន្ដែ បានតម្កល់សាលក្រមផ្ដន្ទាទោសពួកគេឲ្យនៅដដែលពីបទកាន់កាប់ដីធ្លីដោយខុសច្បាប់ និងពីបទបះបោរដែលមានស្ថានទម្ងន់ទោស។
អ្នកស្រី ទេព វន្នី បាននិយាយថា “ អាជ្ញាធរគិតថា ប្រជាពលរដ្ឋជាសត្រូវរបស់ខ្លួន។ យើងជាស្ត្រីអ្នកតវ៉ាបានទទួលរងអំពើហិង្សា និងការចាប់ខ្លួន ហើយត្រូវគេចាត់ថា ជាគណបក្សប្រឆាំង។ នេះគឺជាដំណោះស្រាយ ដែលពួកគេមានសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយពួកគេប្រើប្រាស់តុលាការ ដើម្បីគាបសង្កត់ប្រជាពលរដ្ឋ និងចាប់ខ្លួនពួកគេបញ្ជូនទៅពន្ធនាគារព្រៃស”។
ទោះបីជាលោក ចាន់ សុវ៉េត មិនបានផ្ដល់តួលេខជាក់លាក់ស្ដីពីចំនួនដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលត្រូវបានអនុម័តថ្មីៗ កាលពីឆ្នាំ២០១២ ដោយសារតែអង្គការអាដហុក កំពុងត្រៀមបញ្ចេញរបាយការណ៍ពិសេសមួយស្ដីពីបញ្ហានេះ ក្នុងរយៈពេលពីរបីសប្ដាហ៍ទៀតនោះ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ចំនួនដីសម្បទាន
សេដ្ឋកិច្ចដែលត្រូវបានអនុម័តមានចំនួនជាង១០០ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចំនួន៦៨ ដែលត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន កាលពីឆ្នាំ២០១១។
កាលពីខែវិច្ឆិកា អង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកបានលើកឡើងថា យ៉ាងហោចណាស់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចំនួន៣២ត្រូវបានអនុម័ត បន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសផ្អាកការផ្ដល់ដីសម្បទានថ្មីៗ នៅទូទាំងប្រទេស កាលពីខែឧសភា។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល បាននិយាយការពារដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ដែលត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនម្ដងហើយម្ដងទៀត បន្ទាប់ពីលោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសឲ្យផ្អាកផ្ដល់ដីសម្បទាន ដោយអះអាងថា ខ្លួនមិនបានបំពានបម្រាមនេះទេ ពីព្រោះដីសម្បទានទាំងនោះបានដំណើរការសុំការអនុម័តតំាងពីមុនពេលចេញបទបញ្ជានេះ កាលពីខែឧសភា។
គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលស្ដីពីដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចអះអាងថា គម្រោងកសិឧស្សាហកម្មជួយរួមចំណែកធ្វើឲ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច នៅតាមតំបន់ជនបទក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការងារធ្វើទទួលបានកម្រៃ ដូចជាការដាំដំណាំសម្រាប់ទីផ្សារក្នុងស្រុក និងបរទេសជាដើម។ ប៉ុន្ដែ អ្នកដែលធ្លាប់បានសិក្សាពីដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច រួមទាំងលោក សុរិយា ស៊ូបេឌី ប្រេសិតពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សនៅ កម្ពុជាផងដែរនោះ បានរកឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋាន និងសហគមន៍នានាតាមទីជនបទទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍តិចតួចណាស់ពីដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។
យោងតាមអង្គការអាដហុក បានឲ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីផ្ទៃដីថ្មីចំនួន៧៥២.០០០ហិកតាត្រូវបានអនុម័តជាដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច កាលពីឆ្នាំ២០១១នោះ ដីសម្បទាននៅពេលនេះ មានផ្ទៃសរុបយ៉ាងហោចណាស់២លានហិកតា ឬស្មើប្រហែល១០ភាគរយនៃផ្ទៃដីសរុបក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អង្គការអាដហុកក៏បានប៉ាន់ប្រមាណដែរថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រហែល៧០០.០០០នាក់ បានទទួលរងផលប៉ះពាល់ដោយសារតែដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០មក។
កាលពីម្សិលមិញ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល បាននិយាយថា គំនិតដែលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលើកឡើងនេះខុសពីការពិតដែលអ្នកភូមិរងផលប៉ះពាល់បានដឹង។
លោក បេង ហុងសុជាតិខេមរូ៉ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរៀបចំដែនដី និងនគរូបនីយកម្ម បានច្រានចោលរាល់ពាក្យថា “ ការបណ្ដេញចេញ” នៅពេលពិភាក្សាអំពីបញ្ហាសិទ្ធិដីធ្លីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “វាគ្មានទេ។ ពេលនេះយើងមិនប្រើពាក្យបណ្ដេញចេញទេ។ នោះជាពាក្យដែលគេធ្លាប់ប្រើក្នុងអំឡុងរបប ប៉ុល ពត។ ពួកគេ [អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល] ចេះតែប្រើពាក្យនេះជាបញ្ហានយោបាយ។ ពួកគេមិននិយាយការពិតទេ”។
ជំនួសឲ្យការនិយាយថា អ្នកភូមិត្រូវគេបណ្តេញចេញនោះ លោក សុជាតិខេមរ៉ូ បានមានប្រសាសន៍ថា រដ្ឋាភិបាលប្រើពាក្យ “តាំងលំនៅថ្មី”។
លោក ច័ន្ទ សារុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម ដែលក្រសួងរបស់លោកទទួលខុសត្រូវចំពោះការធ្វើសេចក្ដីព្រាងកិច្ចសន្យាសម្រាប់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទូទាំងប្រទេស បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមិនបានដឹងអ្វីទេពីការបណ្ដេញចេញ។ លោកបានមានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា “ខ្ញុំមិនដឹងទេពាក់ព័ន្ធនឹងការបណ្ដេញចេញ”។
ទោះបីជាការចាប់ខ្លួនសកម្មជនដីធ្លី បានកើនឡើងកាលពីឆ្នាំ២០១២ក្ដី ក៏លោក សៀ ភារម្យ ប្រធានក្រុមការងារពិសេសសិទ្ធិលំនៅដ្ឋានបានមានប្រសាសន៍ថា ការបណ្ដេញចេញនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលភាគច្រើន ដើម្បីបើកផ្លូវសម្រាប់គម្រោងអចលនទ្រព្យថ្នាក់ខ្ពស់នោះ បានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងពីចំនួន១.៥០៧គ្រួសារក្នុងឆ្នាំ២០១១ មកនៅត្រឹម៦១១គ្រួសារ កាលពីឆ្នាំមុន។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក សៀ ភារម្យ បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមានការព្រួយបារម្ភថា ចំនួននៃការបណ្ដេញចេញ នឹងកើនឡើងជាថ្មីទៀត ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំនេះ។
លោកបានមានប្រសាន៍ថា “វាស្រដៀងនឹងឆ្នាំ [បោះឆ្នោត] មុនៗដែរ។ និន្នាការនេះមានតាំងពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០មក គឺថា នៅពេលមានការបោះឆ្នោត ចំនួនគ្រួសារដែលត្រូវបណ្ដេញចេញមានការធ្លាក់ចុះ”៕ សុខុម