អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន (Re-porters Without Borders) បានបញ្ចេញរបាយការណ៍ស្តីពីសេរីភាពសារព័ត៌មានប្រចាំឆ្នាំរបស់ខ្លួនកាលពីម្សិលមិញថា ការចាប់ពិរុទ្ធក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ កំពុងតែកើនឡើងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយសេរីភាពសារព័ត៌មានស្ថិតក្នុងស្ថានភាព“ ពុំសូវស្រួល”។
ដោយបានបង្ហាញអំពីការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ការគំរាមកំហែង និងការធ្វើឃាតអ្នកសារព័ត៌មាន ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំកន្លងមកនេះ ស្របពេលមានការរិះគន់ទៅលើការផ្សព្វផ្សាយតាមវិទ្យុ អង្គការតស៊ូមតិផ្នែកសារព័ត៌មាន ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងប៉ារីសនេះ បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជានៅលេខរៀងទី១៤៣ ក្នុងចំណោម១៧៩ប្រទេស។
ចំណាត់ថ្នាក់នេះបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះអស់២៦លេខបើគិតតាមរបៀបទៅនឹងឆ្នាំមុនៗ ពោលគឺស្ថិតនៅចន្លោះរវាងប្រទេសបង់ក្លាដែស និងសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ ហើយនេះជាចំណាត់ថ្នាក់ទាបបំផុតសម្រាប់ប្រទេសនេះ ចាប់តាំងពីអង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែនបានដាក់ចេញនូវចំណាត់ថ្នាក់ប្រចាំឆ្នាំនេះ កាលពីឆ្នាំ២០០២។
ប្រទេសទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់ ពីប្រទេសន័រវែស ខណៈដែលប្រទេសអេរីត្រេធ្លាក់មកចំណាត់ថ្នាក់ចុងក្រោយគេជាថ្មីម្តងទៀត។ របាយការណ៍នេះមានខ្លឹមសារថា “ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមិនសូវស្រួលទេ។ តាំងពីឆ្នាំ២០១១ ស្ថាប័នសារព័ត៌មាន ជាពិសេសស្ថានីយវិទ្យុឯករាជ្យក្នុងស្រុក និងបរទេសត្រូវបានកំណត់ជាគោលដៅរិះគន់ពីសំណាក់ក្រសួងព័ត៌មានកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ”។
អំឡុងព្រឹត្តិការណ៍បោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំមុន ក្រសួងព័ត៌មានបានបញ្ជាស្ថានីយវិទ្យុអេហ្វអឹមមួយចំនួន មិនឲ្យផ្សព្វផ្សាយសេចក្តីរាយការណ៍ពីភាពមិនប្រក្រតី ដែលធ្វើឡើងដោយវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក និងវិទ្យុអាស៊ីសេរី ដោយសំអាងថា ដើម្បីរក្សាឲ្យមានតុល្យភាពក្នុងការបោះឆ្នោត។
អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែនក៏បានបង្ហាញករណីលោកម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំ ដែលត្រូវបានតុលាការផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល២០ឆ្នាំ កាលពីខែតុលា ឆ្នាំមុន ពីបទបង្កើតចលនាអបគមន៍នៅក្នុងខេត្តក្រចេះ។ ករណីនេះគេជឿថា ជាការទប់ស្កាត់សកម្មភាពរិះគន់មកលើរដ្ឋាភិបាល។
របាយការណ៍ដដែលនេះមានខ្លឹមសារបន្ថែមទៀតថា “បញ្ហាធ្លាក់ចុះនៃសេរីភាពទទួលបានព័ត៌មាន ក៏មានការពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពវាយប្រហារ ដែលអាចបណ្តាលឲ្យស្លាប់ និងការគំរាមសម្លាប់ អ្នកកាសែតដែលបានផ្សព្វផ្សាយរិះគន់អំពើពុករលួយក្នុងរដ្ឋាភិបាល និងសកម្មភាពខុសច្បាប់ ដែលបង្កបញ្ហាដល់បរិស្ថានផងដែរ”។
ទោះបីជាចំណាត់ថ្នាក់របស់ខ្លួនធ្លាក់ចុះខ្លាំងក៏ដោយ ប្រទេសកម្ពុជានៅតែសម្រេចបានលទ្ធផលល្អជាងប្រទេសជិតខាងភាគច្រើននៅក្នុងតំបន់។ ក្នុងចំណោមបណ្តាប្រទេសក្នុងសមាគមអាស៊ាន ប្រទេសវៀតណាមទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់អន់ជាងគេ ពោលគឺស្ថិតនៅចំណាត់ថ្នាក់១៧២នៅក្នុងតារាងសន្ទស្សន៍។ អង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន បានហៅប្រទេសវៀតណាមថាជា “ពន្ធនាគារធំបំផុតលំដាប់លេខ២នៅលើពិភពលោក សម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់អុីនធើណិត”។ ចិនឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី១៧៣។
កាលពីខែតុលា សាកសពអ្នកយកព័ត៌មានខ្មែរឈ្មោះ ហង្សសេរីឧត្តម ដែលបានធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍បែបសុើបអង្កេតអំពីសកម្មភាពកាប់ឈើខុសច្បាប់របស់មន្ត្រីមូលដ្ឋាន ត្រូវបានប្រទះឃើញនៅក្នុងឃ្លុបរថយន្តរបស់លោក នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី។ មន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថមួយរូប និងភរិយារបស់ខ្លួនត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ថា បានសម្លាប់អ្នកកាសែតរូបនេះ និងកំពុងជាប់ឃុំជាបណ្តោះអាសន្ន។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ សាលាដំបូងរាជធានីបានផ្តន្ទាទោសលោក ដានីញែល ឡែន (Daniel Laine) អ្នកកាសែតបារាំង ដោយកំបាំងមុខពីបទផ្ដល់ពេស្យាចារ ក្នុងឆ្នាំ២០១០ ឲ្យជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេលប្រាំពីរឆ្នាំ។នៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសមួយកាលពីម្សិលមិញ អង្គការសិទិ្ធមនុស្សអាដហុក បានបដិសេធមិនទទួលស្គាល់សាលក្រមនេះ ដោយលើកឡើងថា លោក ដានីញែល ឡែន ត្រូវគេធ្វើបាបដោយសារការងាររបស់លោក ដែលបានលាតត្រដាងអំពីជំនួញផ្លូវភេទដោយខុសច្បាប់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន និងលោក ប៊ុត បូ៊វុធ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្នានព័ត៌មាន និងការផ្សព្វផ្សាយបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយចំពោះរបាយការណ៍នេះទេ។
លោក នឹម ចន្ទតារា សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលទទួលបន្ទុកកិច្ចការបរទេស កិច្ចសហប្រតិបតិ្តការអន្តរជាតិ គណៈកម្មាធិការព័ត៌មាន និងបណ្ដាញសារព័ត៌មានរបស់រដ្ឋសភា មានប្រសាសន៍ថារដ្ឋាភិបាល កំពុងធ្វើការងារកែលម្អស្ថានភាពសារព័ត៌មាននេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះបញ្ហានេះ ដោយហេតុនេះហើយទើបយើងព្យាយាមឲ្យមានច្បាប់ស្ដីពីសេរីភាពទទួលបានព័ត៌មាន សម្រាប់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តតាម”។
ប៉ុន្តែ រដ្ឋសភា ដែលគ្រប់គ្រងដោយសមាជិកភាគច្រើនមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានច្រានចោលសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីសេរីភាពទទួលបានព័ត៌មាន ដែលសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងស្នើឡើងនោះ។ការច្រានចោលនេះ គឺជាលើកទី២ហើយ ក្នុងរយៈពេលបីឆ្នាំ ដោយរដ្ឋាភិបាលមិនចង់ឲ្យមានការពិភាក្សាដេញដោលនៅក្នុងរដ្ឋសភា ដែលតម្រូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលលាតត្រដាងព័ត៌មានស្ដីពីបញ្ហានានាពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍សាធារណៈ។
ដោយលើកឡើងអំពីការធ្វើឃាតអ្នកកាសែត កាលពីអតីតកាល និងការគំរាមកំហែងចំពោះអ្នកកាសែតនោះលោក នឹមចន្ទតារាបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងណាស់ចំពោះបញ្ហានេះ ហើយយើងបានលើកទឹកចិត្តឲ្យវិទ្យុផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានឲ្យបានកាន់តែច្រើនឡើង”។
លោក ពុយ គា សមាជិកមួយរូបរបស់ក្លឹបអ្នកកាសែតកម្ពុជា និងជាអ្នកយកព័ត៌មានឲ្យទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានក្យូដូ (Kyodo)របស់ជប៉ុនបានមានប្រសាសន៍ថា ក្លឹបអ្នកកាសែតកម្ពុជាបានកត់ត្រាទុកករណីចាប់ខ្លួនអ្នកកាសែតប្រាំពីរនាក់ កាលពីឆ្នាំ២០១២ ហើយកត់សម្គាល់ឃើញថា មានការចាប់ខ្លួនអ្នកកាសែតច្រើនជាងឆ្នាំមុន។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ប៉ុន្តែករណីគំរាមកំហែង និងប្តឹងអ្នកកាសែត ទៅតុលាការបានថយចុះ។លោកមានប្រសាសន៍ថា “ជាទូទៅ សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានភាពល្អប្រសើរណាស់ ជាពិសេសនៅក្នុងបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម”។ លោកលើកឡើងអំពីការធ្វើឃាតលោក ហង្ស សេរីឧត្ដមអ្នកកាសែតនោះថាជា “ករណីលើកលែង”។
លោក ប៉ា ងួនទៀង នាយកស្ថានីយវិទ្យុផ្សាយសំឡេងប្រជាធិបតេយ្យ បានចាត់ទុកឆ្នាំ២០១២ថា “ ជាឆ្នាំអាក្រក់ជាងគេ” សម្រាប់អ្នកកាសែតក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវចងចាំ។ លោក ប៉ា ងួនទៀង បានមានប្រសាសន៍ថានៅថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់កាលពីខែមិថុនា ក្រសួងព័ត៌មានបានរំខានដល់ការចាក់ផ្សាយកម្មវិធីរបស់លោក និយាយអំពីការបោះឆ្នោត។ក្រសួងព័ត៌មានក៏បានប្រាប់ស្ថានីយនេះឲ្យផ្អាកការចាក់ផ្សាយសេចក្តីរាយការណ៍នានាស្ដីពីវិវាទដីធ្លីពីរកន្លែងធំៗនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងមានការភ័យខ្លាច”។ លោកបានរៀបរាប់ពីគ្រោះថ្នាក់ដោយសារគេប្តឹង និងគ្រោះថ្នាក់ដល់រាងកាយ ដែលអ្នកកាសែតតែងតែជួបប្រទះថា “នេះគឺជាមធ្យោបាយមួយ ដើម្បីូត្រួតត្រាប្រទេសតាមរយៈការបំភិតបំភ័យ”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ផន បុប្ផា)
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា និង ស៊ុំ សុខភុំ