គិតពីឆ្នាំ២០០៨មក គម្រោងវិនិយោគដ៏ច្រើនដែលមានតម្លៃប្រហែលជា២៨ពាន់លានដុល្លារ បានកើតចេញពីមហិច្ឆតារបស់ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ ដែលចង់បង្កើតសណ្ឋាគារប្រណីតៗ អាកាសយានដ្ឋានថ្មីមួយ និងទីលានប្រណាំងសេះលើកដំបូងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក៏ប៉ុន្តែ ការពិនិត្យយ៉ាងដិតដល់ អំពីតារាងបញ្ជីគម្រោងអនុម័តដោយគណៈកម្មាធិការវិនិយោគកម្ពុជា (CIB) ដែលជាតួលេខ ជារឿយៗត្រូវបានមន្ត្រីនានា កែសម្រួលដើម្បីបង្ហាញអំពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចនៃប្រទេសកម្ពុជា បានលាតត្រដាងឲ្យឃើញថា តើគម្រោងវិនិយោគប៉ុន្មានត្រូវជាប់គាំង ឬក៏ឈប់ដំណើរការទាំងស្រុង។
កាលពីឆ្នាំ២០០៨ គម្រោងវិនិយោគដែលមានតម្លៃ១០,៨ពាន់លានដុល្លារ ត្រូវបានអនុម័តដោយគណៈកម្មធិការ CIB។ ក៏ប៉ុន្តែ ចំនួនគម្រោងវិនិយោគដ៏ច្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ទាំងនេះ មានតែក្នុងបញ្ជីតួលេខប៉ុណ្ណោះ។ ឧទាហរណ៍ គម្រោងវិនិយោគក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ប្រកបដោយមហិច្ឆតា ដែលមានតម្លៃ១,៨៤ពាន់លានដុល្លារ របស់ក្រុមហ៊ុនក្នុងស្រុក Evergreen Success និងក្រុមហ៊ុន Asia Resort Develo pment Ltd ត្រូវអនុវត្តនៅឧទ្យានជាតិរាមក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ។ លោកអភិបាលខេត្ត ស្បោង សារ៉ាត បានឲ្យដឹងក្នុងសប្តាហ៍នេះថា លោកមិនបានដឹងព័ត៌មានបន្ថែមទាក់ទងនឹងគម្រោងនេះទេ តាំងពីក្រុមហ៊ុនទាំងពីរត្រូវបានប្រកាសកាលពីឆ្នាំ២០០៨។
លោកបានឲ្យដឹងថា “មិនទាន់មានអ្វីកើតឡើងនៅឡើយទេ។ គេមានគម្រោងអភិវឌ្ឍតំបន់នេះ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមិនទាន់ឃើញអ្វីនៅឡើយទេ។ ប្រហែលជាពួកគេមានបញ្ហាផ្ទៃក្នុង”។ ខណៈដែលគម្រោងវិនិយោគមួយចំនួន ដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលនូវតួលេខវិនិយោគ បានដំណើរការទៅមុខ ដូចជា គម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីជាដើម គម្រោងរោងចក្រកាត់ដេរ និងគម្រោងចម្ការដំណាំកសិឧស្សាហកម្ម ជាគម្រោងធំៗជាង ជារឿយៗ មិនដែលបានឃើញចេញដំណើរការទេ។
គម្រោងវិនិយោគដែលបានអនុម័តរួចផ្សេងៗទៀត គិតពីឆ្នាំ២០០៨មក ប៉ុន្តែ មិនទាន់មានសកម្មភាពអនុវត្ត ក៏មានគម្រោងមជ្ឈមណ្ឌលប្រណាំងសេះដែលត្រូវចំណាយ៥១៦លានដុល្លារ ហើយគ្រោងនឹត្រូវបានកសាងដោយក្រុមហ៊ុន Heng Development & Horse Racing Co Ltd. ព្រមទាំងគម្រោងសណ្ឋាគារ និងស្ប៉ា នៅខេត្តព្រះសីហនុ ដែលត្រូវចំណាយ៣០០លានដុល្លារ ដោយក្រុមហ៊ុនអុីស្រាអែល Queenco Tourism International ផងដែរ។
កាលពីឆ្នាំ២០០៩ តួលេខវិនិយោគក្នុងឆ្នាំនេះស្ថិតក្នុងកម្រិតល្មម ពោលគឺ៥,៨៦ពាន់លានដុល្លារ។ ក៏ប៉ុន្តែ ជាងពាក់កណ្តាលនៃចំនួននេះ គឺជាគម្រោងមានតម្លៃ៣,៣៨ពាន់លានដុល្លាររបស់ក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ គ្រុប (Royal Group) ដែលមានគោលបំណងកែប្រែ កោះរុង ដែលស្ទើរតែមិនមានប្រជាជនរស់នៅ និងស្ថិតនៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ ឲ្យក្លាយទៅជា
រមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ទំនើបមួយ ដែលមានទាំងកាស៊ីណូ សណ្ឋាគារ ទីលានវាយកូនហ្គុលហ៍ និងមជ្ឈមណ្ឌលកម្សាន្តផ្សេងៗទៀត។ យោងតាមគេហទំព័ររបស់ក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ គ្រុប បានបង្ហាញថា ប្រហែលជាប្រាំឆ្នាំក្រោយមក ក្រុមហ៊ុននេះ ដែលទទួលបានកិច្ចព្រមព្រៀងជួលកោះនេះរយៈពេល៩៩ឆ្នាំ ប្រហែលជានៅត្រូវការដៃគូ ដើម្បីបង្កើតរមណីយដ្ឋាន ដែលត្រូវចំណាយប្រាក់ជាច្រើនពាន់លានដុល្លារនេះ។
គម្រោងវិនិយោគក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ក៏ដាក់បញ្ចូលនូវគម្រោងរមណីដ្ឋានលំហែកាយមួយ ដែលមានតម្លៃ៥៣,៨លានដុល្លារ និងមួយទៀតតម្លៃ៦២,៥លានដុល្លារ នៅលើកោះទន្សាយក្នុងខេត្តកែប។ លោក ឆាយ ឃឿន ប្រធានមន្ទីរទេសចរណ៍ខេត្តកែប បានមានប្រសាសន៍ថា មិនទាន់មានគម្រោងណាមួយចាប់ផ្តើមទេ។
ក្នុងឆ្នាំ២០១០ គណៈកម្មាធិការ CIB បានអនុម័តគម្រោងវិនិយោគ ដែលមានតម្លៃសរុបតែ២,៧ពាន់លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ ក៏ប៉ុន្តែ ជាងបីភាគបួននៃចំនួនសរុបនេះគឺជាចំណែកគម្រោងវិនិយោគរបស់ក្រុមហ៊ុនកូរ៉េខាងត្បូង NSRIA ឬក៏ New Siem Rea p International Airport ដែលមានតម្លៃ៩៧៣លានដុល្លារ។ រយៈពេលប្រហែលជាបីឆ្នាំកន្លងមក គម្រោងអាកាសយានដ្ឋានរបស់ក្រុមហ៊ុន NSRI មិនទាន់មានសកម្មភាពចាប់ផ្តើមទេ ខណៈដែលប្រធាននាយកប្រតិបត្តិក្រុមហ៊ុននេះត្រូវបានបញ្ជូន ទៅពន្ធនាគារពីបទក្លែង បន្លំកាលពីឆ្នាំមុន ហើយធនាគារ Busan Savings Bank ដែលជាអ្នកផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់គម្រោងនេះ ក៏បានដួលរលំ ដោយសាររឿងអាស្រូវហិរញ្ញវត្ថុដ៏ធំមួយ កាលពីឆ្នាំ២០១១។
អ្នកស្រី ស៊ីយ៉ុង ផាក (Seoyoung Park) អ្នកនាំពាក្យគម្រោងនេះ ថ្លែងក្នុងសប្តាហ៍នេះថា មាន “ ការអភិវឌ្ឍជាច្រើន” ដែលកំពុងតែត្រូវការហិរញ្ញប្បទានថ្មីៗទៀត សម្រាប់គម្រោងកសាងសង់អាកាសយានដ្ឋាននេះ។ នៅឆ្នាំនោះ ក៏មានគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍សណ្ឋាគារ ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់១១៤លានដុល្លារដែលកំពុងត្រូវការហិរញ្ញប្បទានថ្មីៗទៀត សម្រាប់គម្រោងកសាងសង់អាកាសយានដ្ឋាននេះ។
នៅឆ្នាំនោះ ក៏មានគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍សណ្ឋាគារ ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់១១៤លានដុល្លារផងដែរ នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលអនុវត្តដោយក្រុមហ៊ុន ហាសាន (ខេមបូឌា) ឌីវើឡុបមិន [Hassan (Cambodia) Development]។
លោក អូស្មាន់ ហាសាន់ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការងារ មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលនៅពីក្រោយគម្រោងមិនទាន់បានចាប់ផ្តើមអភិវឌ្ឍនេះ បានមានប្រសាសន៍ថា គម្រោងនេះ មុខជានឹងត្រូវសាងសង់ ក៏ប៉ុន្តែ “ប្រហែលជាសាងសង់នៅឆ្នាំក្រោយ”។
បើទោះបីជា វាហាក់បីដូចជាឆាប់ពេក មិនអាចនិយាយបានថា តើគម្រោងដែលត្រូវបានសម្រេចឲ្យវិនិយោគចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១១មក នឹងលេចចេញជារូបរាង ឬយ៉ាងណានោះក៏ដោយ ក៏ជាងពាក់កណ្តាលនៃគម្រោង ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់វិនិយោគចំនួន៧.០០០លានដុល្លារ ដែលត្រូវបានក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា សម្រេចយល់ព្រមឲ្យវិនិយោគកាលពីឆ្នាំនោះ វារួមផ្សំដោយគម្រោងធំៗចំនួនពីរ។
គម្រោងមួយ គឺគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ ស៊ូកាគូ អឺដូស ហុងយន់ ប្របផើធី ឌីវើឡុបមិន (Shukaku Erdos Hongjun Property Development)ដ៏ចម្រោងចម្រាស ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់វិនិយោគ ២,១ពាន់លានដុល្លារ ហើយជាជាគម្រោងសាងសង់អចលនទ្រព្យទំនើបៗ ដែលបានបណ្តាលឲ្យមានការបូមខ្សាច់លុបបឹងកក់ នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ព្រមទាំងឈានដល់ការបណ្តេញអ្នកភូមិបឹងកក់រាប់ពាន់នាក់ចេញពីលំនៅដ្ឋានដោយបង្ខំ។
បច្ចុប្បន្ន អតីតបឹងដ៏ធំមួយនេះ ត្រូវបានលុបបំពេញដោយពំនូកខ្សាច់មើលទៅស្រឡះល្វឹង ហើយគ្មានសញ្ញាណាមួយដែលបង្ហាញឲ្យឃើញពីដំណើរការអនុវត្តគម្រោងអចលនទ្រព្យដ៏គួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍នេះទេ។
គម្រោងវិនិយោគមួយផ្សេងទៀត ចាប់ពីឆ្នាំ២០១១មកនោះ គឺគម្រោងវិនិយោគ ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់ចំនួន២,២ពាន់លានដុល្លាររបស់ក្រុមហ៊ុន ខេមិន អាយឡេន (Caymen Islands) ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហ៊ុន រ៉ូយ៉ាល់ គ្រុប (Royal Group) ដើម្បីផលិតជីអាម៉ូញាក់ នៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសខេត្តព្រះសីហនុ។
លោក វីណូជីត អាំបាឡាវ៉ាន័រ (Vinojit Ambalavaner) ប្រធានគម្រោងរបស់ក្រុមហ៊ុន ណាយត្រូជេន ខេមមីខល អេន ហ្វឺធីឡាយស័រ (ខេមបូឌា) [Nitrogen Chemicals and Fertilizer (Cambodia)] មានទំនុកចិត្តយ៉ាងខ្លាំងអំពីការអភិវឌ្ឍន៍នាពេលអនាគត ដោយលោកលើកឡើងថា លោកសង្ឃឹមថា គម្រោងផលិតជីនេះ នឹងអាចដំណើរការនៅពេលណាមួយក្នុងឆ្នាំនេះ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងបានបញ្ចប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវជំហានដំបូងរួចរាល់ហើយ ហើយយើងបានឲ្យវិនិយោគិនចូលមកចាប់ផ្តើមសកម្មភាព”។
លោក ភីតធើ ព្រីមប៊ល (Peter Brimble) អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចជាន់ខ្ពស់របស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ីប្រចាំនៅកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា គេគួរតែពិនិត្យឲ្យបានច្បាស់លាស់ចំពោះទិន្នន័យស្តីពីការវិនិយោគសរុបសម្រាប់ឆ្នាំនីមួយៗ ពីព្រោះទិន្នន័យទាំងនេះ “គ្រាន់តែជាការសម្រេចយល់ព្រមឲ្យវិនិយោគនៅលើក្រដាសតែប៉ុណ្ណោះ”។
លោក ព្រីមប៊ល បានមានប្រសាសន៍ថា ”ជាធម្មតាតែងតែមានការលើកទឹកចិត្តឲ្យក្រុមហ៊ុនធំៗប្រកាសប្រាប់អំពីគម្រោងរបស់ខ្លួន” ដោយលោកបានលើកឡើងអំពីករណីមួយរបស់គម្រោង ហូបវែល (Hopewell Project) នៅក្នុងប្រទេសថៃ ដែលក្រុមហ៊ុនចិនមួយ បានសាងសង់តែគ្រឹះសម្រាប់ផ្លូវរថភ្លើងក្នុងក្រុង និងផ្លូវនៅក្នុងទីក្រុងបាងកកតែប៉ុណ្ណោះ ក្នុងគោលបំណងធ្វើយ៉ាងណាជួយជ្រោមជ្រែងដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ខ្លួន ដើម្បីដេញថ្លៃយកគម្រោងនៅក្នុងប្រទេសចិនតែប៉ុណ្ណោះ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ”វាពិតជាត្រូវបានធ្វើឡើង ដើម្បីទទួលបានគម្រោងស្ថាបនាផ្លូវនៅក្នុងប្រទេសចិនតែប៉ុណ្ណោះ”។
លោក ស្ទីវហ្វិន ហីកហ្គីន (Stephen Higgins) អតីតនាយកប្រតិបត្តិធនាគារ អេអិនហ្សិត រ៉ូយ៉ាល់ (ANZ Royal Bank) បានមានប្រសាសន៍ថា ជាធម្មតាមន្ត្រីទាំងឡាយតែងតែចង់សម្រេចយល់ព្រមលើគម្រោងវិនិយោគធំៗ ហើយលោកបានបន្តថា មានឧទាហរណ៍ជាច្រើន ដែលគេឃើញមានការបោះបង់គម្រោងចោលជាច្រើន នៅក្នុងការវិនិយោគ ដែលគេបានសន្យាធ្វើការវិនិយោគកាលពីមុនឆ្នាំ២០០៨។ លោកក៏បានកត់សម្គាល់ផងដែរថា គេមិនអាចស្វែងរកក្រុមហ៊ុនមួយចំនួនដែលទទួលបានការសម្រេចយល់ព្រមលើគម្រោងវិនិយោគនៅតាមបណ្តាញអីុនធើណិតឃើញផង។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ប្រសិនបើអ្នកទៅស្វែងរកក្រុមហ៊ុនទាំងនោះតាម ហ្គូហ្គល (Google) អ្នកពិតជាមិនអាចរកឃើញក្រុមហ៊ុនទាំងនោះឡើយ… ពួកគេគ្រាន់តែជាអាជីវកម្មស្របច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះ”។ លោក ហីកហ្គីន បានបន្ថែមទៀតថា ”តួលេខទាំងនេះបញ្ជាក់ថា គេគួរតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់។ គម្រោងកាលពីលើកមុនបានបង្ហាញថា គម្រោងទាំងនេះមិនគួរឲ្យទុកចិត្តនោះឡើយ”។
តួលេខវិនិយោគសម្រាប់ឆ្នាំ២០១២ របស់ក្រុមប្រឹក្សាវិនិយោគកម្ពុជា ដែលគេទទួលបាននៅក្នុងសប្តាហ៍នេះ បានកត់ត្រានូវគម្រោងវិនិយោគដែលត្រូវបានសម្រេចឲ្យកាលពីឆ្នាំមុន ដោយមានទំហំទឹកប្រាក់២,២៨ពាន់លានដុល្លារ។
តួលេខនេះ រួមបញ្ចូលគម្រោងសាងសង់ផ្សារទំនើប អីុអន របស់ប្រទេសជប៉ុន ដែលត្រូវចំណាយទឹកប្រាក់អស់២០៥លានដុល្លារ ហើយវាបង្ហាញឲ្យឃើញពីការវិនិយោគរបស់ជប៉ុននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយបានចាប់ផ្តើមដំណើរការសាងសង់កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១២។
គម្រោងដែលលេចចេញជារូបរាងមួយទៀត មិនត្រូវបានប្រកាសឲ្យដឹងជាសាធារណៈនោះទេ ហើយនេះជាគម្រោងវិនិយោគ ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់៦៤០,៦លានដុល្លារ ដោយក្រុមហ៊ុនសូគីមិច (Sokimex Corporation) របស់លោក សុខ គង់ ជាអ្នកជំនួញដ៏ល្បីល្បាញមួយរូប ដើម្បី “អភិវឌ្ឍន៍រមណីយដ្ឋានមួយកន្លែង” នៅឯឧទ្យានជាតិគិរីរម្យ ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។
លោក ស្វាយ វុទ្ធី តំណាងលោក សុខ គង់ ដែលទទួលខុសត្រូវលើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នេះ បានមានប្រសាសន៍ថា ”ផែនការមេ សម្រាប់គម្រោងនេះ កំពុងត្រូវបានរៀបចំហើយ”។ លោក វុទ្ធី បានឲ្យដឹងថា គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍នេះ ត្រូវបានគ្រោងធ្វើនៅលើផ្ទៃដីទំហំ ២.២០០ហិកតា ហើយវាមានលក្ខណៈប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងគម្រោងមួយនៅលើភ្នំបូកគោរបស់ក្រុមហ៊ុននេះដែរ ដែលមានទំហំទឹកប្រាក់វិនិយោគចំនួន១.០០០លានដុល្លារ ដោយមានសណ្ឋាគារ កាស៊ីណូធំៗចំនួនបី ដែលកំពុងសាងសង់នៅក្នុងខេត្តកំពត។ ក្រុម ស៊ូគីមិក ក៏កំពុងសាងសង់សណ្ឋាគារមួយនៅត្រើយម្ខាងទន្លេទល់មុខព្រះបរមរាជវាំង ដែលត្រូវចំណាយទឹកប្រាក់អស់១២០លានដុល្លារ។
លោក វុទ្ធី បានបន្តទៀតថា ការទទួលបានការសម្រេចយល់ព្រមលើគម្រោងវិនិយោគបែបនេះ វាគ្រាន់តែជាចំនុចចាប់ផ្តើមនៃដំណើរការសម្រាប់គម្រោងធំ ដូចជា គម្រោងនៅគិរីរម្យជាដើម។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ”ពេលវេលា [មុនពេលគម្រោងនេះចាប់ផ្តើមដំណើរការ] វាអាស្រ័យលើយើងដាក់ផែនការជូនក្រសួងមួយចំនួន។ នៅពេលផែនការនេះត្រូវបានសម្រេចយល់ព្រមហើយនោះ ការចាប់ផ្តើមគម្រោងមិនចំណាយពេលយូរនោះទេ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា
និង ហួង កុកទៀន