ឯកសារដែលទទួលបានកាលពីម្សិលមិញ បានបង្ហាញថាគម្រោងផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែនដែលបានប្រកាសកាលពីខែមិថុនា រួមបញ្ចូលសារាចរណែនាំ ដើម្បីផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរួមដល់សហគមន៍ជនជាតិភាគតិចផងដែរ ប៉ុន្ដែសារាចរណែនាំ ដើម្បីផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរួមទៅឲ្យសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចនេះត្រូវបានលុបចោលវិញបីសប្ដាហ៍ក្រោយ ដោយសារតែវាហាក់បីដូចជាចំណាយអស់ថវិកាច្រើន និងប្រើពេលវេលាយូរពេក។
ចាប់តាំងពីកម្មវិធីផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ត្រូវបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា មករដ្ឋាភិបាលបានចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីឯកជនជាង១២៥.០០០ច្បាប់ ទៅឲ្យអ្នកភូមិ ដែលរស់នៅលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងដីព្រៃរបស់រដ្ឋ ខណៈនិស្សិតស្ម័គ្រចិត្តរាប់ពាន់នាក់ដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅតាមតំបន់នីមួយៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជាដោយក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្មនិងសំណង់ កំពុងតែបន្ដវាស់វែងដីធ្លីឲ្យអ្នកភូមិផ្សេងៗទៀត ដែលគ្មានឯកសារកាន់កាប់ដីធ្លីស្របច្បាប់នោះ។
ប៉ុន្ដែ យោងតាមសារាចរមួយដែលផ្ញើទៅមន្ទីររៀបចំដែនដីខេត្ត និងត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយលោកអឹុមឈុនលឹមរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដីនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់កាលពីថ្ងៃទី៤ខែកក្កដាកម្មវិធីផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លី ដែលហៅថា បទបញ្ជាលេខ០១ក៏មានគោលបំណង ដើម្បីជួយក្រុមជនជាតិភាគតិចជាច្រើនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឲ្យទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរួមដ៏កម្រនេះផងដែរ។
សារាចរណែនាំនេះចែងថា “ សម្រាប់ក្រុមជនជាតិភាគតិច ដែលបានចុះឈ្មោះចូលជាសហគមន៍ដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ ដំណើរការផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីគួរតែធ្វើឡើងដូចគ្នានឹងដំណើរការដែលមានចែងនៅក្នុងការណែនាំរបស់នាយកដ្ឋានសុរិយោដីនៅក្រសួងរៀបចំដែនដី ស្ដីអំពីការអនុវត្តបទបញ្ជាលេខ០១របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា”។
សារចរណែនាំនេះចែងទៀតថា “ ដីធ្លីគួរតែចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិរួមរបស់សហគមន៍តាមសំណើរបស់អាជ្ញាធរក្រុមជនជាតិភាគតិច”។ សារាចរនេះរួមមានការណែនាំអំពីរបៀបចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរឹងសម្រាប់សហគមន៍ និងរបៀបចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីបឋមថ្វីបើការផ្ដល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួមទៅឲ្យក្រុមជនជាតិភាគតិចកំពុងស្ថិតក្នុងដំណើរការចុះបញ្ជីជាសហគមន៍ ដោយក្រសួងមហាផ្ទៃក្ដី។
ទោះយ៉ាងណា សារាចរណែនាំទី២ដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោក អុឹម ឈុនលឹម និងចុះថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា ដែរនោះ បែរជាផ្ទុយទៅនឹងបទបញ្ជាទាំងនេះទៅវិញ។
សារាចរណែនាំទី២នេះចែងថា “ដើម្បីអនុវត្តតាមបទបញ្ជាលេខ០១របស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រធានក្រុមប្រឹក្សារៀបចំគោលនយោបាយដីធ្លី ផ្តល់ការណែនាំដូចខាងក្រោមពាក់ព័ន្ធនឹងដីធ្លីរបស់ជនជាតិភាគតិចទៅឲ្យប្រធានគណៈកម្មាធិការសុរិយោដីខេត្តក្រុង”។ សារាចរនេះចែងថា “ការកំណត់ព្រំប្រទល់ដីទាំងអស់ ដែលកំពុងត្រូវបានកាន់កាប់រួមដោយសហគមន៍ជនជាតិភាគតិច ត្រូវចំណាយពេលវេលាយូរ ក៏ដូចជាត្រូវចំណាយថវិកាច្រើនទៀតផងដែរ។ ហេតុដូច្នេះហើយការចុះបញ្ជីជាកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរួមរបស់សហគមន៍ជនជាតិភាគតិច ត្រូវផ្អាក ហើយត្រូវអនុវត្តឡើងវិញនៅពេលក្រោយ”។
ជំនួសឲ្យការណែនាំចំពោះការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរួមឯកសារដែលត្រូវមានរួមមាន កិច្ចសន្យាមួយច្បាប់សម្រាប់បុគ្គលជនជាតិភាគតិច ដែលមិនចង់ចូលជាសមាជិកសហគមន៍ជនជាតិភាគតិច ហើយចង់រស់នៅជាលក្ខណៈឯកជនវិញ”។ កិច្ចសន្យា ដែលត្រូវតែមានស្នាមផ្តិតមេដៃនេះក៏ចែងដែរថា
បុគ្គលជនជាតិភាគតិចណាមួយ ដែលមានបំណងចង់បានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិធ្លីឯកជនគឺមិនមានសិទ្ធិទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីធ្លីរួមឡើយ។
លោក បេងហុង សុជាតិខេមរ៉ូ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ថ្លែងកាលពីម្សិលមិញថា លោកមិនអាចឆ្លើយសំណួរពាក់ព័ន្ធនឹងដីធ្លីបានឡើយ។ លោកបានថ្លែងថា “ខ្ញុំមិនអាចឆ្លើយសំណួរពាក់ព័ន្ធទៅនឹងដីធ្លីនេះបានទេ ពីព្រោះខ្ញុំមិនមានព័ត៌មានអំពីដីធ្លីនេះទេ។ ប្រសិនបើវាពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងនគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ប្រហែលជាខ្ញុំអាចឆ្លើយបាន”។
លោកបានបង្វែរសំណួរទាំងនេះទៅឲ្យលោក ស សុវណ្ណ អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសុរិយោដីក្រសួងរៀបចំដែនដីវិញ។ ក៏ប៉ុន្តែ លោក ស សុវណ្ណ មិនអាចទាក់ទងបានឡើយ។
លោក សេក សុភ័ណ្ឌ អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងថ្នាក់ជាតិនៅអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ដែលជាអង្គការជួយក្រុមជនជាតិភាគតិចឲ្យទទួលកម្មសិទ្ធិដីរួមមានប្រសាសន៍ថា លោកមានការភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងណាស់នៅពេលរដ្ឋាភិបាលចេញសារាចរណែនាំទី២ ជំនួសសារាចរណែនាំទី១នោះ។
លោកបានបានមានប្រសាសន៍ថា “ចាប់តាំងដំបូងមក យោងតាមសារាចរណែនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល គេតម្រូវឲ្យមន្ត្រីទៅវាស់វែងដីរួមសម្រាប់ក្រុមសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចណាដែលមានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីស្របច្បាប់”។លោកបានបន្តថា “ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមកពួកគេ បានចេញសារាចរណែនាំមួយទៀត ដោយលើកឡើងថា សូមផ្អាកការអនុវត្តតាមសារាចរណែនាំចាស់សិន”។
លោក ស្រឿក ចឺយ ប្រធានសហគមន៍ជនជាតិភាគតិចព្នង ដែលរស់នៅក្នុងស្រុកពេជ្រាដា ខេត្តមណ្ឌលគិរីបានលើកឡើងថា កិច្ចសន្យា ដែលមានភ្ជាប់ជាមួយសារាចរណែនាំ ត្រូវអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានយកមកប្រើ ដើម្បីបោកបញ្ឆោតអ្នកភូមិឲ្យទទួលយកប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឯកជន”។
លោកបាននិយាយថា “យើងត្រូវបានគេស្នើឲ្យផ្តិតមេដៃលើកិច្ចសន្យានោះ ដោយអះអាងថា ពួកយើងគ្មានសិទ្ធិទទួលបានផលប្រយោជន៍ណាមួយពីការកាន់កាប់ដីរួមឡើយ”។លោកបានបន្តថា អ្នកភូមិជាង១០០គ្រួសារដែលលោកបានចុះទៅពិនិត្យនៅក្នុងភូមិលេខ៤ ក្នុងឃុំប៊ូស្រាកំពុងតែមានផែនការប្រគល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឯកជន ដែលពួកគេទទួលបានត្រឡប់ទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលវិញនៅខែវិច្ឆិកា និងខែធ្នូ។
លោកបានថ្លែងថា “យើងចង់ប្រគល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឯកជនទៅឲ្យអាជ្ញាធរវិញ។ ក្រុមនិស្សិតស្ម័គ្រចិត្ត ដែលមកវាស់វែងដីធ្លីឲ្យយើងបានផ្តល់ព័ត៌មានខុសមកឲ្យយើង។
ពួកគេប្រាប់យើងថា យើងត្រូវតែទទួលយកប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឯកជនជាមុនសិន ហើយរដ្ឋាភិបាលនឹងចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីរួមតាមក្រោយសម្រាប់ដីកសិកម្មពនេចរនិងដីដូនតា”។
លោកអែមសុភ័ក្រអ្នកសម្របសម្រួលរបស់មជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍នៅក្នុងខេត្តរតនគិរី បានមានប្រសាសន៍ថាអ្នកស្រុកភូមិ៤ដែលស្ថិតក្នុងចំណោមអ្នកភូមិជនជាតិភាគតិចរាប់រយនាក់នៅក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរីនិងខេត្តរតនគិរី ដែលថ្មីៗនេះ
ទទួលបានប័ណ្ណសិទ្ធិដីឯកជន បន្ទាប់ពីមានសង្ឃឹមយូរមកហើយថានឹងបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីសហគមន៍ បានធ្វើការប្រជុំមួយកាលពីថ្ងៃទី៣១ខែមករាពេលដែលដឹងអំពីការជាប់ពាក់ព័ន្ធនៃកិច្ចសន្យានេះ។
លោកសុភ័ក្រ បានបន្តថា“បន្ទាប់ពីទទួលបានប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឯកជនពួកគេបានដឹងថាពួកគេគ្មានសិទ្ធិផ្លាស់ប្តូរការធ្វើកសិកម្ម ព្រៃកប់ខ្មោច ឬព្រៃដូនតានោះទេ។ជាមួយនឹងប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីឯកជន ជនជាតិភាគតិចនឹងបាត់បង់អត្តសញ្ញាណ ប្រពៃណី និងវប្បធម៌របស់ខ្លួន ហើយនឹងមានប្រពៃណីដូចប្រជាជនខ្មែរឯទៀតដែរ”។
ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីរួម មិនដូចជាប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិឯកជនទេ ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីការពារដីដូនតារបស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចពីការអភិវឌ្ឍខាងក្រៅ និងរៀបចំតំបន់ជាច្រើនសម្រាប់ធ្វើស្រែចម្ការព្រៃកប់ខ្មោចនិងព្រៃដូនតា។ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីច្បាប់ភូមិបាលរបស់ប្រទេសនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ២០០១មក មានតែប័ណ្ណបីប្រភេទប៉ុណ្ណោះត្រូវបានចេញឲ្យ។
លោកប៉ែនប៊ុណ្ណារ៍មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សម្រាប់កម្មវិធីដីធ្លីនិងធនធានជាតិប្រចាំអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានថ្លែងថា បើទោះជាលោកមិនដឹងអំពីសារាចរណែនាំ កាលពីខែកក្កដារបស់ក្រសួងរៀបចំដែនដីទាក់ទងនឹងក្រុមជនជាតិភាគតិចក៏ដោយក៏គំនិតរបស់ពួកគេមិនគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលឡើយ។លោកប៊ុណ្ណារ៍ ថ្លែងថា“នេះបង្ហាញកាន់តែច្បាស់ទៀតថាចាប់តាំងពីអតីតកាល មកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋាភិបាលគ្មានបំណងចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិរួមឲ្យក្រុមជនជាតិភាគតិចឡើយ”។
លោកបានបន្តថា“ គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល… គឺគ្រាន់តែធ្វើឲ្យការកាន់កាប់ដីរដ្ឋខុសច្បាប់ទៅជាស្របច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ។ពិតមែនហើយ ភាគច្រើននៃអ្នកដែលរានដី និងទន្ទ្រានចូលដីព្រៃរដ្ឋ មិនមែនជាប្រជាជនសាមញ្ញទេ ប៉ុន្តែសុទ្ធតែជាអ្នកមាននិងក្រុមហ៊ុននិងបុគ្គលដែលមានអំណាច”៕
ប្រែសម្រួលដោយស៊ាស៊ុយឈាងនិងចេវប៊ុននី