នៅពេលលោកថ្លែងសុន្ទរកថា កាលពីសប្តាហ៍មុន នៅឯពិធីស្បថចូលកាន់តំណែងរបស់លោក ប៉ា សុជាតិវង្ស អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញថ្មី លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបានកត់សម្គាល់ថា ការគ្រប់គ្រងរាជធានី មិនមែនជាការងារស្រួលនោះទេ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា“ ខ្ញុំជឿថា ភ្នំពេញពិបាកគ្រប់គ្រង ពីព្រោះមានបញ្ហាច្រើន”។លោក កែប ជុតិមា អតីតអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ បានបញ្ចប់អាណត្តិរយៈពេល១០ឆ្នាំរបស់លោក ជាអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃសុក្រ ហើយពេលនេះកំពុងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រប្រចាំរាជធានីភ្នំពេញសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រក្នុងខែកក្កដា។
ខណៈដែលអ្នករិះគន់លោក កែប ជុតិមា បានកត់សម្គាល់ពីការមិនបានដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីធំៗនិងមិនបានតស៊ូដោះស្រាយចំនួនប្រជាជនដែលកំពុងតែកើនឡើងនៅក្នុងរាជធានីនោះ គេមិនបំភ្លេចសមិទ្ធផលមួយចំនួនរបស់លោក ជុតិមា ទេ។
ការកសាងអគារខ្ពស់ៗនៅចំកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ គឺជាភ័ស្តុតាងយ៉ាងច្បាស់បង្ហាញពីការអភិវឌ្ឍផ្នែ្កពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំ ដែលបានកើតឡើងអំឡុងពេលលោក ជុតិមា កាន់តំណែងរយៈ ពេល១០ឆ្នាំនេះ គឺយូរជាងអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញទំាងអស់ ចាប់តាំងពីការដួលរលំរបបខ្មែរក្រហម។
មហាវិថីធំៗនៅក្នុងរាជធានីបានជួសជុលឡើងវិញ សួនកុមារត្រូវបានបង្កើតឡើង និងតំបន់មាត់ទន្លេត្រូវបានតុបតែងថ្មីដោយមានការផ្តល់មូលនិធិពីបរទេស។ ក្រោមអាណត្តិរបស់លោក កែប ជុតិមា ស្ពានអាកាសចំនួនពីរត្រូវបានសាងសង់រួចរាល់ ការភ្ជាប់បណ្តាញទឹកស្អាត បានកើនឡើង និងការធ្វើអាជីវកម្មក៏បានកើនឡើងដែរ។
អំឡុងសុន្ទរកថាចុងក្រោយរបស់លោកជាអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃសុក្រ លោក ជុតិមា បានកត់សម្គាល់ថា ការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ គឺជាអាទិភាពមួយរបស់រដ្ឋបាលលោក។
នៅពេលស្នើសុំកាលពីសប្តាហ៍មុនប្រាប់ពីស្នាដៃធំៗរបស់លោកក្នុងនាមជាអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ជុតិមា បានលើកឡើងថា ការលើកតម្កើងមុខមាត់របស់រាជធានីភ្នំពេញនៅលើពិភពលោក នឹងជាកេរដំណែលយូរអង្វែងរបស់លោក ហើយលោកក៏បានកត់សម្គាល់ពីការចូលរួមចំណែកក្នុងនយោបាយដែលលោកបានធ្វើចំពោះគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅពេលលោកកាន់តំណែងរបស់លោកផងដែរ។
លោកបានផ្ញើសារជាអក្សរលើកឡើងពីរង្វាន់ជាច្រើនដែលលោកទទួលបាន ពេលកំពុងកាន់តំណែង រាប់ទាំងរង្វាន់ Asean Environment Sustainable City Award ឆ្នាំ២០១១ ថា “ ស្នាដៃសំខាន់បំផុតរបស់ខ្ញុំ គឺនាំរាជធានី
(ភ្នំពេញ) របស់ខ្ញុំទៅកាន់ឆាកអន្តរជាតិ”។
លោកបានសំដៅដល់ជ័យជម្នះសំខាន់ៗដែលគណបក្សរបស់លោកទទួលបាននៅក្នុងសភា ចាប់តាំងពីលោកធ្វើជាអភិបាលក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ដែលនៅពេលនោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានតែបួនអាសនៈថា “ ហើយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់ខ្ញុំទទួលបានអាសនៈ៧ក្នុងចំណោម១២អាសនៈក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ”។
យោងតាម លោកស្រី ណូរ៉ា លីនស្ត្រូម (Nora Lindstrom) អ្នកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីរបស់សមាគមធាងត្នោត ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានឲ្យដឹងថា ប៉ុន្តែខណៈដែលគេមើលឃើញស្នាដៃជាច្រើនរបស់លោក ជុតិមា នោះ សាលារាជធានីក៏មានធនធានធម្មជាតិមានតម្លៃជាច្រើនរបស់ខ្លួន ដែលត្រូវបានគេខ្ជះខ្ជាយផងដែរ ហើយប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្មានសិទ្ធិអំណាចក្រោមអាណត្តិរបស់លោក។
លោកស្រីបានបន្តថា “ ជាសរុប កាលពីទសវត្សរ៍មុន អាណត្តិរបស់លោក ជុតិមា មានការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបានគួរសម ប៉ុន្តែមានការរៀបចំមិនបានល្អ ដោយសារការបណ្តេញអ្នកក្រចេញពីក្រុងដោយបង្ខំ និងធ្វើឲ្យពួកគេរស់នៅឯកោ”។
លោកស្រីបានកត់សម្គាល់ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៣មក ប្រជាពលរដ្ឋនៅភ្នំពេញប្រហែល១០០.០០០
នាក់ត្រូវបានបណ្តេញចេញឲ្យទៅនៅកន្លែងថ្មី នៅក្នុង និងក្រៅរាជធានីភ្នំពេញ ដែលនៅតំបន់ទាំងនោះការផ្តល់សេវាសាធារណៈនៅមានកម្រិតដូចជា ឱកាសការងារ ការអប់រំ ការគាំពារសុខភាព និងទឹកស្អាត។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា “ សរុបសេចក្តីទៅ យើងបានឃើញការអភិវឌ្ឍក្រុង ដែលគ្មានការគ្រប់គ្រង ដែលផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់មនុស្សក្នុងសង្គមតែមួយផ្នែកតូច និងធ្វើឲ្យគម្លាតវិសមភាពកាន់តែធំឡើង។នៅពេលនេះ រាជធានីភ្នំពេញមានការកកស្ទះកាន់តែខ្លាំង មិនសូវស្រស់ថ្លា និងមានសមភាពតិចជាងកាលពី១០ឆ្នាំមុន”។
ក្នុងឆ្នាំ២០០៧ សាលារាជធានីបានប្រកាសថា ខ្លួនបានជួលដីទំហំ១៣៣ហិកតានៅជុំវិញនិងរួមទាំងបឹកកក់ផងក្នុងតម្លៃជិត៨០លានដុល្លារឲ្យទៅក្រុមហ៊ុនស៊ូកាគុ អីុង ជាក្រុមហ៊ុនមួយរបស់លោក ឡៅ ម៉េងឃិន សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្សប្រជាជានកម្ពុជា។ការបណ្តេញចេញទាំងបង្ខិតបង្ខំដែលបានកើតមានតាមក្រោយ បានធ្វើឲ្យវិវាទដីធ្លីធំៗកើនឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ខណៈដែលអ្នកតវ៉ាគ្មានដីធ្លីមកពីសហគមន៍បឹងកក់ បានធ្វើការតវ៉ាតាមផ្លូវស្ទើរតែរាល់ថ្ងៃប្រឆាំងនឹងអ្វីដែលខ្លួននិយាយថា ជាការឃុបឃិតគ្នារវាងសាលារាជធានីភ្នំពេញនិងក្រុមហ៊ុនស៊ូកាគុ នៅក្នុងការដណ្តើមយកដីរបស់ពួកគាត់ដោយខុសច្បាប់ដោយគ្មានការផ្តល់សំណងសមរម្យ។
បឹងកក់ស្ថិតក្នុងចំណោមសហគមន៍ត្រូវបណ្តេញចេញជាច្រើនដែលធ្វើឡើងដោយរដ្ឋបាលរបស់លោក កែប ជុតិមា។ប្រជាពលរដ្ឋមកពីសហគមន៍ដីក្រហមនិងសហគមន៍បុរីកីឡា ដែលជាតំបន់រងការបណ្តេញចេញចំនួនពីរទៀតក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បានប៉ះទង្គិចគ្នាដោយហិង្សាជាមួយអាជ្ញាធរ នៅពេលពួកគេត្រូវបានបណ្តេញចេញ ហើយបានបន្តធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងការផ្តល់សំណងមិនយុត្តិធម៌និងស្ថានភាពមិនល្អនៅកន្លែងតាំងលំនៅថ្មី។
ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់របស់លោក កែប ជុតិមា លើគម្រោងសាងសង់ធំៗនិងការធ្វើឲ្យរាជធានីភ្នំពេញមានសោភ័ណភាពនោះ បានទាក់ទាញការវិនិយោគជាច្រើន នេះបើយោងតាមលោក នួន រិទ្ធី នាយកគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុនប៊ុណ្ណា រៀលធី ជាក្រុមហ៊ុនអចលនទ្រព្យមួយក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនអចលនទ្រព្យធំៗបំផុតក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
លោក រិទ្ធី បានមានប្រសាសន៍ថា “ អំឡុងពេល១០ឆ្នាំក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក កែប ជុតិមា យើងបានមើលឃើញវិស័យសំណង់មានការរីកចម្រើនស្របតាមគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលដើម្បីទាក់ទាញវិនិយោគិនឲ្យចូលមករាជធានីភ្នំពេញ ហើយក៏ស្របតាមគោលនយោបាយវិនិយោគរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាផងដែរ”។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “ ប្រសិនបើយើងសម្លឹងមើលការអភិវឌ្ឍរបស់រាជធានីភ្នំពេញក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ រាជធានីភ្នំពេញមានទីក្រុងរណបជាច្រើន ស្ពានអាកាសជាច្រើន អគារខ្ពស់ៗ ភោជនីយដ្ឋាន សណ្ឋាគារទំនើបៗ។ល។”។ លោកបន្ថែមថា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក កែប ជុតិមា ផ្លូវថ្នល់ស្ទើរតែទាំងអស់ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញត្រូវបានក្រាលកៅស៊ូ ឬចាក់បេតុង។
ទោះជាយ៉ាងណា អ្នកផ្សេងៗទៀតបាននិយាយថា ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំមកនេះ សាលារាជធានីមិនបានដោះស្រាយបញ្ហាអត្រាប្រជាជនដែលកំពុងកើនឡើងនោះទេ។ យោងតាមលោក ឃឹម ឡី អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសង្គមនៅក្រុមពិគ្រោះយោបល់ឯករាជ្យមួយឈ្មោះ AdvanceResearch Consultant Team បានឲ្យដឹងថា ចំនួនប្រជាជនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកំពុងកើនឡើងក្នុងអត្រាជិត៧,៥ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ។
លោក ឃឹម ឡី បានមានប្រសាសន៍ថា “ ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ យើងមានការរីកចម្រើន ប៉ុន្តែគ្មានការបញ្ជាក់ថា ផ្លាស់ទីលំនៅប្រជាជនទៅតំបន់ជាយក្រុងដោយវិធីណានោះទេ”។លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា ការសាងសង់បានកើតឡើងភាគច្រើនៅកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ ហើយមានការប្រឹងប្រែងតិចតួចណាស់ក្នុងការធ្វើឲ្យស្ថានភាពនៅតំបន់នានាស្ថិតនៅក្រៅរាជធានីមានភាពប្រសើរឡើង ដើម្បីឲ្យពួកគេអាចរស់នៅបាន និងអាចប្រកបអាជីវកម្មបាន។
ជាសញ្ញាមួយបង្ហាញពីចំនួនប្រជាជនច្រើនហួសនៅកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញ សាលារាជធានីភ្នំពេញបានគូសបញ្ជាក់នៅក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១២របស់ខ្លួនថា ពេលនេះមានប្រជាជនជាង១០៥.០០០នាក់រស់នៅតាមតំបន់ក្រីក្រ ឬ “ តំបន់លំនៅដ្ឋានអនាធិបតេយ្យ” ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ គឺកើនឡើងពីចំនួន៨៥.៨០៧នាក់កាលពីដើមឆ្នាំ២០១២។
លោក ឡី បានមានប្រសាសន៍ថា “ អ្នកទាំងអស់គ្នាទទួលស្គាល់សារៈសំខាន់នៃហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ប៉ុន្តែពួកគេមិនផ្តោតការចាប់អារម្មណ៍លើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ឬសិទ្ធិមនុស្សក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រងាយរងគ្រោះនោះទេ”។
កាលពីខែមីនា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុនសែន បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភចំពោះស្ថានភាពហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ អំឡុងជំនួបមួយជាមួយចៅហ្វាយក្រុងប៉ារីស ដែលមកបំពេញទស្សនកិច្ច។លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ការពង្រីករាជធានីភ្នំពេញ ក៏បានបណ្តាលឲ្យខ្វះអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ ការកកស្ទះចរាចរណ៍ បញ្ហាសំរាម និងប្រព័ន្ធផ្គត់ផ្គង់ទឹកមិនគ្រប់គ្រាន់។
អំឡុងពេលលោកកាន់តំណែងនេះ លោក កែប ជុតិមា បានខិតខំយ៉ាងខ្លាំង ដើម្បីបង្កើតប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនសាធារណៈ។ប៉ុន្តែរហូតមកទល់ពេលនេះ មានការរីកចម្រើនតិចតួចណាស់នៅក្នុងការអនុវត្តប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនសាធារណៈដែលកំពុងដំណើរការក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។កាលពីខែកុម្ភៈ លោក កែបជុតិមា បានមានប្រសាសន៍ថា ក្រុមហ៊ុន City Trans Cambodia របស់កូរ៉េខាងត្បូង បានចាប់ផ្តើមធ្វើប្រតិបត្តិការរថយន្តក្រុងសាធារណៈឲ្យបានមុនដំណាច់ឆ្នាំ២០១៣។
មហន្តរាយធំបំផុតតែមួយគត់អំឡុងលោក កែប ជុតិមា កាន់មុខតំណែងជាអភិបាលរាជធានីភ្នំពេញ គឺការផ្អើលរត់ជាន់គ្នានៅលើស្ពានកោះពេជ្រកាលពីឆ្នាំ២០១០ ដែលនៅក្នុងហេតុការណ៍នោះមនុស្សចំនួន៣៤៧នាក់បានបាត់បង់ជីវិត។ ទោះបីជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍នៅពេលនោះថា វាជាសោកនាដកម្មធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចាប់តាំងពីសម័យខ្មែរក្រហមមក និងដែលបានចេញបញ្ជាឲ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ើបអង្កេតរកមូលហេតុដែលនាំឲ្យមានហេតុការណ៍រត់ជាន់គ្នានោះ មិនមាននរណាម្នាក់ទទួលខុសត្រូវចំពោះការស្លាប់មនុស្សទាំងនេះទេ។
ចំពេលបណ្តាអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំងនិងអង្គការសង្គមស៊ីវិលអំពាវនាវឲ្យលោក កែប ជុតិមា និងលោក ទូច ណារុ៉ថ ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ នាពេលនោះ លាលែងពីតំណែង លោក ហ៊ុន សែន បានប្រកាសមួយសប្តាហ៍ក្រោយពីហេតុការណ៍ផ្អើលរត់ជាន់គ្នាថា គ្មានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលណាម្នាក់ត្រូវទទួលការផ្តន្ទាទោសឡើយ។
ទោះបីជាបណ្តាអង្គការសិទ្ធិមនុស្សនិយាយថា ករណីបទល្មើសក្នុងរាជធានីភ្នំពេញមិនត្រូវបានរាយការណ៍អស់ជាច្រើនក្តី ក៏ស្ថិតិពីក្រសួងមហាផ្ទៃបានបង្ហាញថា រាជធានីភ្នំពេញបានក្លាយជាកន្លែងមានសុវត្ថិភាពក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក កែប ជុតិមា។កាលពីឆ្នាំ២០១២ ចំនួនសរុបនៃបទឧក្រិដ្ឋ និងបទល្មើសមជ្ឈិមបានធ្លាក់ចុះម្តងទៀតចំនួន១៥ភាគរយ នេះបើយោងតាមតួលេខផ្លូវការ។
ទោះជាយ៉ាងណា របាយការណ៍នេះក៏បានលើកឡើងដែរថា ឃាតកម្មនិងការប្រើប្រាស់អាវុធបានកើនឡើងក្នុងឆ្នាំនេះ។
លោក ពង្ស សាវរិទ្ធ មេបញ្ជាការរងកងរាជអាវុធហត្ថរាជធានីភ្នំពេញ មានប្រសាសន៍
ថា លោក កែប ជុតិមា បានខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការសហការជាមួយនគរបាលទប់ស្កាត់បទល្មើសក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា“ យើងបានផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងលើគ្រឿងញៀន ការចាប់ជំរិត និងការប្លន់ប្រដាប់អាវុធ ពីព្រោះបទល្មើសទាំងនេះជាបទល្មើសដែលប្រជាពលរដ្ឋភ័យខ្លាច”។
យោងតាមលោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យបានឲ្យដឹងថា ប៉ុន្តែវាមិនមែនគ្រាន់តែដោយសារភាពជោគជ័យរបស់លោក ទើបលោក កែប ជុតិមា អាចកាន់តំណែងបានយូរជាងអភិបាលក្រុងមុនៗនោះទេ។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ បានមានប្រសាសន៍ថា ផ្ទុយពីលោក ជា សុផារ៉ា អភិបាលរាជធានីភ្នំពេញចាស់ដែលបានកាន់មុខតំណែងនេះពីឆ្នាំ១៩៩៨ដល់ឆ្នាំ២០០៣ ដែលទទួលបានប្រជាប្រិយភាពយ៉ាងខ្លាំងអំឡុងពេលលោកកាន់អំណាចនោះ លោក កែប ជុតិមា គឺជាបុគ្គលមួយរូបដែលមិនសូវចេញមុខមាត់ដោយសារតែលោកគិតពីផល
ប្រយោជន៍របស់គណបក្សប្រជាជននិងបក្ខពួករបស់ខ្លួននៅក្នុងវិស័យឯកជន។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “ គាត់អាចគ្រប់គ្រងប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងរាជធានីបានពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើបាតុកម្មឬការតវ៉ា។ ហើយបន្ទាប់មក គាត់អាចជួយជំរុញគម្រោងជាច្រើនទាំងរបស់ឧកញ៉ានិងអ្នកមានអំណាចផ្សេងៗទៀត
ដំណើរការបានល្អ”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ជិន ចន្ទ)
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវ ប៊ុននី និង តែម សុខុម