រយៈពេលជិត៣៨ឆ្នាំមកទល់ថ្ងៃនេះ ចាប់តាំងពីឧទ្ធម្ភាគចក្រអាមេរិកត្រូវបានបាញ់ធ្លាក់អំឡុងការប្រយុទ្ធគ្នាដែលបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមចាប់បាននាវាដឹកទំនិញអាមេរិកមួយគ្រឿង អដ្ឋិធាតុរបស់ទាហានម៉ារីនអាមេរិកទាំង១៣នាក់ នឹងត្រូវបញ្ចុះជាមួយគ្នានៅក្នុងរដ្ឋវើជីនៀ នាថ្ងៃនេះ។
ក្នុងសេចក្តីប្រកាសមួយកាលពីថ្ងៃសុក្រ ការិយាល័យការពារឈ្លើយសឹកនិងទាហានបាត់ខ្លួនក្នុងសង្គ្រាមនៅក្នុងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបានប្រកាសថា អដិ្ឋធាតុរបស់នាយត្រី ដាញែលបុីណេដេត (Daniel Benedtt) ត្រូវបានរកឃើញកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមករាឆ្នាំនេះ។
លោក ដាញែល បេណេដេត ជាសមាជិកបាត់ខ្លួនចុងក្រោយនៃឧទ្ធម្ភាគចក្រណាយ៣១(Knife31)ដែលជាឧទ្ធម្ភាគចក្រកងទ័ពអាកាសអាមេរិកដែលបានធ្លាក់អំឡុងការវាយប្រហារទៅលើកោះតាងកាលពីថ្ងៃទី១៥ខែឧសភាឆ្នាំ១៩៧៥ បន្ទាប់ពីទាហានជើងទឹកខ្មែរក្រហមព័ទ្ធចាប់បាននាវាដឹកទំនិញអាមេរិក ម៉ាក អិស អិស ម៉ាយ៉ាហ្គេស។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននេះឲ្យដឹងថា កងនាវិកជាងពាក់កណ្តាលក្នុងចំណោមនាវិក២៦នាក់ ត្រូវបានជួយសង្គ្រោះនៅក្នុងសមុទ្រប៉ុន្តែនាវិកចំនួន១៣នាក់បានបាត់ខ្លួន។អដ្ឋិធាតុទាំងនេះ នឹងត្រូវបញ្ចុះនៅទីបញ្ចុះសពជាតិអាលីងថុន។
យោងតាមសេចក្តីប្រកាសនេះបានឲ្យដឹងថា ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៩១ ដល់ឆ្នាំ២០០៨មក មានការស៊ើបអង្កេតនិងការជីកកាយរកអដ្ឋិធាតុជាង១០លើក ហើយអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានប្រគល់អដ្ឋិធាតុរបស់ទាហានអាមេរិកចំនួនបីលើក។
ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៥ អ្នកឯកទេសអាមេរិក និងកម្ពុជា បានស្រង់ឧទ្ធម្ភាគចក្រដែលធ្លាក់នៅបាតសមុទ្រនេះ ជាទីដែលពួកគេរកឃើញអដ្ឋិធាតុ និងកម្ទេចកម្ទីឧទ្ធម្ភាគចក្រេនះ។ ចន្លោះឆ្នាំ២០០០និងឆ្នាំ២០០៤ ទាហានដែលបាត់ខ្លួនទាំងអស់ពីឧទ្ធម្ភាគចក្រនេះ លើកលែងតែ បេណឺដេត ត្រូវបានរកឃើញ”។
សេចក្តីប្រកាសនេះបានឲ្យដឹងថា ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្របានបញ្ជាក់អំពីអដ្ឋិធាតុរបស់លោក បេណឺដេត ដោយប្រើភ័ស្តុតាងជាក់ស្តែង និងដំណើរការពិនិត្យ ឌីអិនអេ ដើម្បីបញ្ជាក់អំពីអដ្ឋិធាតុរបស់គាត់”។កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧៥ ឧទ្ធម្ភាគចក្រ ម៉ាយ៉ាហ្គេស បានហោះខុសទឹសដៅទៅជិតកោះវ៉ៃ ហើយក៏ត្រូវបានបញ្ឈប់និងចាប់បានដោយកងកម្លាំងខ្មែរក្រហមដែលមានការប្រុងប្រយ័ត្ន ពេលមានការប្រជែងកាន់កាប់កោះនេះពីប្រទេសវៀតណាម។
យោងតាមសៀវភៅរបស់អ្នកកាសែត អេលីហ្សាបេត បេកឃ័រ មានចំណងជើងថា “ ពេលណាចប់សង្គ្រាម” ថ្នាក់ដឹកនាំខ្មែរក្រហមក្រោយមក បានអះអាងថា ពួកគេមិនដឹងអំពីការចាប់បានឧទ្ធម្ភាគចក្រនេះទេ ហើយថា ពួកគេបានបញ្ជាឲ្យមានដោះលែងនាវានោះជាបន្ទាន់ បន្ទាប់ពីបានស្តាប់ព័ត៌មាន
តាមវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីការព្រមានរយៈពេល២៤ម៉ោងពីសេតវិមានរបស់អតីតប្រធានាធិបតី ហ្សេរា៉ត់ ហ្វត (Garald Ford)មិន មានគេស្តាប់ អាមេរិកបានដាក់ទាហានម៉ារីននៅលើកោះតាងដើម្បីព័ទ្ធចាប់នាវាដែលត្រូវបានចាប់នៅទីនោះ។
សៀវភៅនេះរៀបរាប់ថា “ កងមា៉រីនទាំងនោះ បានជួបប្រទះការប្រឆាំងយ៉ាងខ្លាំងពីខ្មែរក្រហម ដែលជីករូងជ្រៅចូលក្នុងកោះនេះដើម្បីត្រៀមសម្រាប់ការវាយប្រហាររបស់វៀតណាម”។ យោងតាមសៀវភៅនេះបានឲ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីការវាយប្រហារនេះបានចាប់ផ្តើមភ្លាម ខ្មែរក្រហមបានដោះលែងក្រុមនាវិករបស់ឧទ្ធម្ភាគចក្រ ម៉ាយ៉ាហ្គេស ដែលត្រូវបានបញ្ជូនទៅដីគោក។ ប៉ុន្តែការវាយប្រហារបានបន្តនៅលើកោះតាង ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកបានបង្កើនការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើគោលដៅយោធានៅតាមឆ្នេរ ដើម្បីជួយបើកផ្លូវឲ្យទាហានម៉ារីនទាំងនោះរត់គេចខ្លួន។
លោកស្រី បេកឃ័រ បានសរសេរថា “ នៅពេលការវាយប្រហារចប់ ទាហានអាមេរិកចំនួន៣៨នាក់បានបាត់បង់ជីវិតក្នុងការជួយសង្គ្រោះសមាជិកនាវិកចំនួន៣៩នាក់របស់ឧទ្ធម្ភាគចក្រម៉ាយ៉ាហ្គេស ហើយភាគច្រើនក្នុងចំណោមពួកគេបានស្លាប់ បន្ទាប់ពីក្រុមនាវិកទាំងនោះត្រូវបានដោះលែង។អតីតយុទ្ធជនដែលស្លាប់ទាំងនោះ ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាជនរងគ្រោះចុងក្រោយរបស់អាមេរិកនៅក្នុងសង្គ្រាមអាមេរិកនៅឥណ្ឌូចិន”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវ ប៊ុននី