គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ដែលមានសមាជិកចំនួន១២រូបនៃរដ្ឋសភាដែលសុទ្ធតែជាសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះ កាលពីម្សិលមិញបានសម្រេចដកតួនាទីសមាជិកសភា និងប្រាក់ខែរបស់សមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំង២៧រូបមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស។
លោក ឈាង វុន និងលោក ជាម យៀប សមាជិកសភាជាន់ខ្ពស់មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីសម្រេចនេះមានន័យថា សមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិ ដែលនឹងប្រព្រឹត្តទៅនៅខែកក្កដាខាងមុខនេះ នឹងលែងមានសិទ្ធិចូលរួមក្នុងកិច្ចពិភាក្សាដេញដោយក្នុងសភា ឬទទួលបានប្រាក់ខែរបស់ខ្លួនទៀតហើយ។
រដ្ឋាភិបាលលើកឡើងថា សមាជិកសភាទាំងនេះកំពុងបំពានច្បាប់បោះឆ្នោតដោយការចូលជាសមាជិកក្នុងគណបក្សចំនួនពីរក្នុងពេលតែមួយ។
លោក ឈាង វុន បានមានប្រសាសន៍ថា សមាជិកពីររូបនៃគណបក្ស នរោត្ដម រណឫទ្ធិដែលពេលនេះលែងមានទៅហើយនោះនិងដែលកំពុងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនសម្រាប់គណបក្សហ្វុ៊នស៊ិនប៉ិច ក៏ត្រូវបានដកចេញពីសភានៅក្នុងសេចក្ដីសម្រេចនេះដែរ។
លោក ឈាង វុន បានមានប្រសាសន៍ថា “យើងបានពិភាក្សាគ្នារួចហើយ ហើយគណៈកម្មាធិការ [អចិន្ត្រៃយ៍] បានយល់ព្រមបញ្ឈប់ការងារសមាជិកនៃគណបក្សចំនួនបី គឺគណបក្សសម រង្ស៊ី គណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងគណបក្សនរោត្ដម រណឫទ្ធិ សរុបមានចំនួន២៩រូប”។ លោកមានប្រសាសន៍ថា សមាជិកសភានេះនឹងត្រូវហាមឃាត់មិនឲ្យចូលប្រជុំក្នុងសភារហូតដល់អាណត្តិទី៥ចាប់ផ្ដើមនៅខែកញ្ញា។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ដថា “អ្នកទាំងអស់នេះបានបំពានអាណត្តិរបស់ខ្លួន។ពេលនេះពួកគេបានបាត់បង់សមាជិកភាពរបស់ខ្លួនហើយ។ សមាជិកសភាម្នាក់មិនអាចស្ថិតនៅក្នុងគណបក្សពីរបានទេ ហើយយើងគ្មានសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាប់ឆ្នោតនៅរដ្ឋសភានោះទេ”។
ការដកតួនាទីសមាជិកសភារបស់ពួកគេក៏មានន័យដែរថា នឹងគ្មានសមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំងណាម្នាក់មានវត្តមាននៅក្នុងរដ្ឋសភានៅថ្ងៃសុក្រខាងមុខនេះទេ នៅពេលសភាពិភាក្សាដេញដោយពីសេចក្ដីព្រាងច្បាប់មួយស្ដីពីការបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មខ្មែរក្រហម។
លោក ជាម យៀប សមាជិកសភាជាន់ខ្ពស់មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា បន្ទាប់ពីសេចក្ដីសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍កាលពីម្សិលមិញលោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា បានចុះហត្ថលេខាលើញត្តិមួយដែលលោក ជាម យៀប បានដាក់ជូនកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែឧសភាស្នើសុំឲ្យផ្អឹបប្រាក់ខែរបស់តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងដែលតំណាងឲ្យគណបក្សសម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សក្នុងពេលតែមួយ ខណៈដែលកំពុងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះដែរនោះ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “សម្តេចប្រធានបានចុះហត្ថលេខាលើលិខិតផ្អឹបប្រាក់ខែនៅព្រឹកនេះ បន្ទាប់ពីមានការពិភាក្សាក្នុងចំណោមសមាជិក១២រូបនៃគណៈកម្មាធិការនេះ”។
លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងរស់នៅដោយនិរទេសខ្លួននិងដែលត្រូវបានហាមឃាត់មិនឲ្យចូលរួមប្រកួតប្រជែងក្នុងការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំនេះ ដោយសារតែលោកប្រឈមនឹងការជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេល១១ឆ្នាំ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានោះមានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីសម្រេចនេះមិនត្រូវតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេហើយបង្ហាញឲ្យឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងតែភ័យខ្លាចចលនារួបរួមរបស់គណបក្សប្រឆាំង។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ សេចក្ដីសម្រេចនេះខុសច្បាប់ទាំងស្រុង ពីព្រោះសមាជិកសភាត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតជ្រើសតាំង ហើយមានតែប្រជាពលរដ្ឋទេដែលអាចបញ្ចប់អាណត្តិរបស់ពួកគាត់បាន។ លោក ហេង សំរិន មិនមែនជាប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យពួកគាត់ទេ ដូច្នេះញត្តិនេះខុសច្បាប់ទាំងស្រុង”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានធ្វើសេចក្ដីសម្រេចបែបនេះ“ ដោយសារតែពួកគេខ្លាចប្រជាប្រិយភាពនៃការគាំទ្រកាន់តែខ្លាំងឡើងចំពោះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដូច្នេះពួកគេធ្វើអ្វីៗដែលពួកគេអាចធ្វើទៅបាន រួមទាំងការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចខុសច្បាប់ផងដែរ ដើម្បីធ្វើឲ្យយើងចុះខ្សោយកម្លាំង”។
ខណៈដែលអ្នកជំនាញច្បាប់មានទស្សនផ្សេងៗពីគ្នាកាលពីម្សិលមិញ ជុំវិញភាពស្របច្បាប់នៃសេចក្តីសម្រេចនេះ អ្នកវិភាគនយោបាយ និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សបានលើកឡើងថា ចំណាត់ការនេះមិនមែនជាបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ខ្លាំងប៉ុន្មាននោះទេ ព្រោះវាជាគំរូមួយផ្សេងទៀតដែលបង្ហាញឲ្យឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់ខ្លួន ដើម្បីបំភិតបំភ័យគណបក្សប្រឆាំង និងកេងយកចំណេញពីដំណើរការច្បាប់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
លោកស្រី ជា វណ្ណាត អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ បានមានប្រសាសន៍ថា“ នេះគឺគ្រាន់តែសម្រាប់ការកេងចំណេញផ្នែកនយោបាយប៉ុណ្ណោះដើម្បីធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងមានការលំបាក។ គណបក្សកាន់អំណាចប្រហែលជាមានហេតុផលសមស្របក្នុងការធ្វើដូច្នេះប៉ុន្ដែ វាបង្ហាញឲ្យឃើញថា លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាមិនទាន់ចាស់ទុំនៅឡើយទេ”។
លោក ធន សារាយ ប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក មានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីសម្រេចនេះនឹងរារាំងសមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំងមិនឲ្យទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពីសិទ្ធិជាតំណាងរាស្ត្ររបស់ពួកគេ និងរឹតត្បិតហិរញ្ញវត្ថុរបស់ពួកគេ អំឡុងពេលធ្វើយុទ្ធនាការដ៏សំខាន់រយៈពេលមួយខែ ដែលនឹងចាប់ផ្ដើមក្នុងរយៈពេលបីសប្ដាហ៍ទៀត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “ បញ្ហានៅត្រង់ថា ពួកគាត់មានអភ័យឯកសិទ្ធិ ប្រសិនបើគេមិនដកសមាជិកភាពរបស់ពួកគាត់ពីសភាទេនោះ។ [ជាធម្មតា] ពួកគាត់អាចធ្វើយុទ្ធនាការបានដោយគ្មានការបំពានលើរាងកាយឬការចាប់ខ្លួនតាមអំពើចិត្ត ដោយសារតែពួកគាត់មានអភ័យឯកសិទ្ធិ ហើយប្រសិនបើពួកគាត់មានប្រាក់ [បានពីប្រាក់ខែរបស់ពួកគាត់] ក៏ពួកគាត់អាចធ្វើយុទ្ធនាការបានដែរ”។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ មានប្រសាសន៍ថា សេចក្ដីសម្រេចនេះក៏ធ្វើមិនឲ្យស្របច្បាប់ដល់ច្បាប់ដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយស្ដីពីការដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌចំពោះការបដិសេធមិនទទួលស្គាល់អំពើឃោរឃៅរបស់ខ្មែរក្រហម ដែលគ្រោងនឹងលើកយកទៅពិភាក្សាដេញដោលនៅក្នុងរដ្ឋសភា នៅថ្ងៃសុក្រនេះផងដែរ។
លោកបន្តថា“ សេចក្ដីសម្រេចនេះប៉ះពាល់ដល់ភាពស្របច្បាប់នៃច្បាប់ដែលប្រហែលជាត្រូវអនុម័តអំឡុងពេលនេះ ឧទាហរណ៍ដូចជាច្បាប់ស្ដីពីការបដិសេធមិនទទួលស្គាល់អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ជាដើម។ ប្រសិនបើត្រូវបានអនុម័តដោយគ្មានការចូលរួមពីសមាជិកសភាទាំងនោះទេ អាចនិយាយបានថា ច្បាប់នោះមិនសូវមានភាពស្របច្បាប់ឡើយ”។
ច្បាប់របស់កម្ពុជាស្ដីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសមាជិកសភាចែងថា “ បេក្ខជនដែលលាលែងពីគណបក្សរបស់ខ្លួននឹងបាត់បង់សមាជិកភាពរបស់ខ្លួននៅក្នុងសភាដោយស្វ័យប្រវត្តិ” ប៉ុន្ដែចែងថា ប្រសិនបើការលាឈប់នោះធ្វើឡើងលើសពីប្រាំមួយខែមុនពេលបោះឆ្នោត គណបក្សនោះអាចជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រជំនួស។
លោក សុក សំអឿន ជាមេធាវីមួយរូប និងជាប្រធានក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជា ជាអង្គការជំនួយផ្នែកច្បាប់ មានប្រសាសន៍ថាប្រសិនបើពេលនេះតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសម រង្ស៊ី និងតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សបានចុះឈ្មោះចូលរួមជាមួយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិហើយនោះ មានន័យថា ពួកគាត់បានចាកចេញពីគណបក្សដើមរបស់ខ្លួនហើយ។ ប្រសិនបើមានអ្នកផ្សេងត្រូវចូលជំនួសកន្លែងរបស់ពួកគាត់ ចាំបាច់ត្រូវធ្វើឡើងលើសពីប្រាំមួយខែមុនការបោះឆ្នោត។
លោកថ្លែងថា “ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាល និងសមាជិកគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអាចតវ៉ាអំពីរឿងនោះ និងអាចគ្រប់គ្រងប្រាក់ខែរបស់ពួកគាត់បាន”។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការសម្រាប់ការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជាហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែលបានទទួលស្គាល់ថា ភាពស្របច្បាប់នៃសេចក្ដីសម្រេចនេះមិនច្បាស់លាស់ទេ ប៉ុន្ដែបានមានប្រសាសន៍ថា “ ខ្លឹមសារច្បាប់” អនុញ្ញាតឲ្យសមាជិកសភាផ្លាស់ប្ដូរគណបក្សដោយមិនប្រឈមនឹងការបាត់បង់អាសនៈនៅក្នុងគណបក្សចាស់របស់ខ្លួននៅរដ្ឋសភាឡើយ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាអាចធ្វើអ្វីៗសព្វបែបយ៉ាង ដើម្បីអត្ថប្រយោជន៍របស់ខ្លួន។ អំឡុងពេលបោះឆ្នោត ពួកគេព្យាយាមធ្វើឲ្យសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងប្រឈមនឹងបញ្ហា”៕
ប្រែសម្រួលដោយ តែម សុខុម