ច្បាប់ប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់អំពើព្រៃផ្សៃរបស់ខ្មែរក្រហមត្រូវបានអនុម័តជាឯកច្ឆន្ទ និងឯកតោភាគីនៅឯរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃសុក្រ ខណៈអ្នកនយោបាយមកពីគណបក្សប្រឆាំង ដែលត្រូវបានដកតំណែងរបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃពុធ ត្រូវបានគេប្រាប់ថា ឥឡូវនេះពួកគេកំពុងប្រឈមនឹងវិធានការផ្លូវច្បាប់ពីបទស្នើឲ្យពន្យារពេលកិច្ចពិភាក្សាដេញដោលអំពីច្បាប់នេះ ។
សមាជិកសភាមកពីគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងគណបក្ស សម រង្ស៊ី ចំនួន២៧រូប ដែលត្រូវបានដកចេញពីរដ្ឋសភាដែលមានអាសនៈ១២៣ កាលពីសប្ដាហ៍មុនបានប្រើសម្ភារជាផ្លូវការរបស់រដ្ឋសភា ដើម្បីធ្វើសំណើរបស់ខ្លួនស្នើឲ្យមានការពន្យារពេលការបោះឆ្នោតអនុម័តច្បាប់នេះរហូតដល់ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិនាថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា។
កាលពីថ្ងៃសុក្រ សមាជិកសភាមួយរូបមកពីគណបក្សកាន់អំណាចបាននិយាយថា ឥឡូវនេះលោកនឹងស្វែងរកការផ្ដន្ទាទោសចំពោះសមាជិកសភា ដែលត្រូវបណ្ដេញចេញពីរដ្ឋសភាទាំង២៧រូប ពីបទប្រើប្រាស់សម្ភារជាផ្លូវការរបស់រដ្ឋសភា ពេលពួកគេលែងជាសមាជិករដ្ឋសភាទៀតនោះ។សមាជិកសភាចំនួន៨៤រូបមកពីគណបក្សកាន់អំណាចគឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងពីររូបទៀតមកពីគណបក្សហ្វុ៊នសិុនបុិច ដែលជាគណបក្សដៃគូរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានចំណាយពេលប្រហែលពីរម៉ោង អនុម័តច្បាប់ដែលមាន៥មាត្រានេះស្តីពីការប្រឆាំងចំពោះការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មខ្មែរក្រហម ដែលបានប្រព្រឹត្តអំឡុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យតាមរយៈរដ្ឋសភាអំឡុងសម័យប្រជុំដ៏ពិសេសមួយ។
ពួកគេបានបដិសេធថា ការព្រាងនិងការអនុម័តច្បាប់នេះភ្លាមៗបែបនេះមិនមែនសម្រាប់ផលប្រយោជន៍នយោបាយនៅមុនថ្ងៃបោះឆ្នោតឡើយ។
លោក ជាម យៀប សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលបានចូលរួមក្នុងសម័យប្រជុំកាលពីថ្ងៃសុក្រ បានលើកឡើងថា ច្បាប់នេះនឹងរារាំងប្រជាពលរដ្ឋមិនឲ្យមើលងាយជនរងគ្រោះនៅសម័យខ្មែរក្រហម ដែលដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត និងបានគ្រប់គ្រងប្រទេស កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ថ្ងៃទី៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩នោះ។លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ ការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មនេះបង្ហាញឲ្យឃើញពីការមិនយកចិត្តទុកដាក់និងខ្វាយខ្វល់ ដល់ព្រលឹងជនរងគ្រោះដែលស្លាប់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម និងបង្កការឈឺចាប់ឥតក្រៃលេងចំពោះគ្រួសារជនរងគ្រោះដែលនៅរស់រានមានជីវិត”។
លោក ជាម យៀប បានថ្លែងអំឡុងកិច្ចពិភាក្សាដេញដោលរយៈពេលខ្លីក្នុងរដ្ឋសភាថា “ មនសិការមូលដ្ឋានសម្រាប់ការបង្កើតច្បាប់នេះ ដែលរួមទាំងអ្នកដែលបដិសេធមិនទទួលស្គាល់ ការសម្រាល ការបដិសេធឬការជំទាស់នឹងឧក្រិដ្ឋកម្មដែលកើតមានស្រាប់ឬក៏លើកតម្កើងឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តអំឡុងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យមិនអាចត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិឡើយ”។
ច្បាប់នេះត្រូវបានបង្កើតឡើង ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការអំពាវនាវរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែឧសភា ដែលបានលើកឡើងបន្ទាប់ពីលោក កឹម សុខា ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានចោទប្រកាន់ពេលថ្លែងសុន្ទរកថា ថា មន្ទីរស២១ កន្លែងគេសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងតិចណាស់១២.០០០នាក់នោះ ត្រូវបានប្រឌិតឡើងដោយប្រទេសវៀតណាម។
លោក ឈាង វុន សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាអ្នកទទួលបន្ទុកព្រាងច្បាប់នេះ កាលពីថ្ងៃសុក្រ បានរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងទៅលើអតីតសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងមួយក្រុមដែលបានផ្ញើលិខិតមួយច្បាប់ជូនលោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា ស្នើសុំឲ្យមានការផ្អាកកិច្ចពិភាក្សាដេញដោលរហូតដល់ក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិ។
លោក ឈាង វុន លើកឡើងថា “ ពួកគេលែងជាសមាជិកសភាទៀតហើយ ប៉ុន្តែ ពួកគេបានប្រើរូបសញ្ញារបស់រដ្ឋសភានៅក្នុងលិខិតរបស់ខ្លួន។ នេះមានន័យថា ពួកគេបានលួច និងប្រើឯកសាររបស់រដ្ឋសភា”។
លោកបានបន្ថែមថា សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានដកតំណែងនៅតែបន្តពាក់ស្លាកសញ្ញារបស់រដ្ឋសភានៅពេលចេញក្រៅប្រទេស ហេតុដូច្នេះហើយ លោកសូមស្នើឲ្យលោក ហេង សំរិន ដោះស្រាយ ពីព្រោះវាគឺជាបទល្មើសដែលគួរតែដាក់ទោស។
លោកបានលើកឡើងអំពីសម្ភាររដ្ឋសភា ដែលគណបក្សប្រឆាំងបានយកទៅប្រើនៅក្នុងលិខិតរបស់ខ្លួនថា“ វាគឺជាករណីព្រហ្មទណ្ឌ ពីព្រោះពួកគេបានលួចឯកសាររដ្ឋសភាទៅប្រើប្រាស់ខណៈពួកគេលែងជាសមាជិករដ្ឋសភាទៀតនោះ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ ពួកគេនឹងប្រឈមចំពោះវិធានការផ្លូវច្បាប់ប្រសិនបើគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ចាត់វិធានការ ដែលខ្ញុំគិតថា គណៈកម្មាធិការនេះនឹងធ្វើ”។
សមាជិកពីររូបមកពីគណបក្ស នរោត្តម រណឫទ្ធិ ដែលឥឡូវនេះត្រូវបានរំលាយចោលទៅហើយនោះ និងដែលកំពុងឈរឈ្មោះជាតំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្ស ហ្វុ៊នស៊ិនបុិច ដែលជាសម្ពន្ធមិត្តជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក៏ត្រូវបានដកចេញពីតំណែងរបស់ខ្លួនដែរ។
ពេលទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទបន្ទាប់ពីលោកបានត្រឡប់ពីកិច្ចប្រជុំជាមួយលោក សម រង្សុី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅប្រទេសសិង្ហបុរី លោក យឹម សុវណ្ណ អតីតសមាជិកសភាមកពីគណបក្ស សម រង្សុី និងជាអ្នកនាំពាក្សរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលើកឡើងថា ការបោះឆ្នោតនៅក្នុងរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃសុក្រ មិនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើយ ហើយលោកបានមានប្រសាសន៍ថា ការប៉ុនប៉ងដាក់ទោសសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងដែលត្រូវបានដកតំណែង នឹងធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិគ្មានស្ថិរភាព។
លោកថ្លែងថា “ ខ្ញុំគិតថារដ្ឋសភាឥឡូវនេះអស់សុពលភាពហើយ ពីព្រោះបើយោងតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ វាតម្រូវឲ្យមានសមាជិកយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន១២០រូប ដើម្បី [បង្កើតកូរ៉ុម] និងដើម្បីក្លាយជារដ្ឋសភា”។ លោកបានបន្ថែមថា “ ឥឡូវនេះពួកគេបានដកសមាជិកសភាមកពីគណបក្ស សម រង្សុី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស ហេតុដូច្នេះហើយ ឥឡូវនេះចំនួនសមាជិករដ្ឋសភាមានត្រឹមតែ៩៥រូបប៉ុណ្ណោះ ហេតុដូច្នេះអ្វីៗ ដែលអនុម័តដោយរដ្ឋសភាខុសច្បាប់ និងអស់សុពលភាពនោះគឺគ្មានប្រយោជន៍ឡើយ”។
លោក យឹម សុវណ្ណ មានប្រសាសន៍ ថា ការអនុម័តដោយគ្មានវត្តមាន ឬការចូលរួមពីសមាជិកគណបក្សប្រឆាំង បានធ្វើឲ្យខូចឆន្ទៈរបស់អ្នកបោះឆ្នោតដែលបានបោះឆ្នោតឲ្យខ្លួន។
លោកបានលើកឡើងថា “ ពួកគេនេះហើយដែលលួចសន្លឹកឆ្នោតពីអ្នកបោះឆ្នោត ដែលគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង”។លោកបានបន្ថែមថា ការគំរាមថានឹងចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ និងនាំទៅរកវិបត្តិសង្គម និងធ្វើឲ្យប្រទេសជាតិរបស់យើងបែកបាក់”។
លោក សឺន សូ៊ប៊ែរ្តិ៍ ប្រធានគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស និងជាអតីតសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបានមានប្រសាសន៍ថា មិនត្រូវមានការបកស្រាយដោយធូររលុងចំពោះរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលបានចែងយ៉ាងច្បាស់ថា រដ្ឋសភាអាចបង្កើតទៅបានលុះត្រាតែមាន១២៣អាសនៈនោះទេ។
លោកបានលើកឡើងថា “ រដ្ឋសភាគឺជារដ្ឋសភា នៅពេលមានសមាជិក១២៣រូប បើពុំដូច្នេះទេ រដ្ឋសភានឹងត្រូវចាត់ទុកថាគ្មានសុពលភាព។ ច្បាប់នេះគ្មានបានការទៀតឡើយ ពីព្រោះគ្មានរដ្ឋសភាទៀតឡើយ”។
លោក សឺន ស៊ូប៊ែរ្តិ៍ បានបន្ថែមថា “ វាមិនត្រឹមតែផ្ទុយពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះទេ ប៉ុន្តែ គឺជារឿងកំប្លែងមួយ ពីព្រោះពួកគេមិនគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញឡើយ”។
លោកបានបន្តទៀតថា “ ប្រជាពលរដ្ឋកំពុងព្រួយបារម្ភ ពីព្រោះប្រសិនបើគណបក្សកាន់អំណាចរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញ អ៊ីចឹងវាគឺជារឿងគ្រោះថ្នាក់ណាស់ គណបក្សកាន់អំណាចបានបើកទ្វារសម្រាប់អំពើហិង្សា និងភាពចលាចល”។
នៅក្នុងលិខិតបើកចំហមួយផ្ញើទៅកាន់លោក ហេង សំរិន កាលពីថ្ងៃសុក្រ លោកស្រីប៊ូលី ទ្រូស្កត់ (Polly Truscott) អនុប្រធានកម្មវិធីអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិករបស់អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិបានលើកឡើងថា ច្បាប់ស្តីពីការប្រឆាំងការមិនទទួលស្គាល់ឧក្រិដ្ឋកម្មខ្មែរក្រហម នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់មិនគ្រាន់តែសិទ្ធិបញ្ចេញមតិដោយសេរីនោះទេ ប៉ុន្តែ ក៏ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់នីតិវិធីសព្វថ្ងៃនៅសាលាក្តីខ្មែរក្រហមផងដែរ។
លោកស្រី ទ្រូស្កត់ បានមានប្រសាសន៍ថា “ ច្បាប់មិនច្បាស់លាស់សម្រាប់ដាក់ទោសទណ្ឌដល់ការបញ្ចេញមតិនិងយោបល់អំពីការពិតនៃប្រវត្តិសាស្ត្រនឹងរំលោភបំពានកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ និងការប្តេជ្ញាចំពោះសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ។
លោកស្រីបានលើកឡើងថា កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដែលធ្វើឡើង ដើម្បីលើកទឹកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋឲ្យហ៊ាននិយាយពីរបប ប៉ុល ពត អាចនឹងត្រូវរារាំងដោយច្បាប់“ ហើយធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការភ័យខ្លាច ចំពោះការនិយាយអំពីរបបខ្មែរក្រហម ព្រោះខ្លាចក្រែងមានទោសក្រោមច្បាប់ដែលទើបតែអនុម័តថ្មីនេះ”។
វាក៏អាចប៉ះពាល់ដល់ការស្រាវជ្រាវនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហមផងដែរ ប្រសិនបើមានការភ័យខ្លាចថា ការរកឃើញថ្មីៗអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រវត្តិសាស្រ្តដែលរដ្ឋាភិបាលបានចងក្រងនោះ ក៏ដូចជាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការបញ្ចុះបញ្ចូលសាក្សីឲ្យផ្តល់សក្ខីកម្មអំពីព្រឹត្តិការណ៍ពិតប្រាកដផងដែរ ពីព្រោះខ្លាចមានការសងសឹក។
កាលពីថ្ងៃសុក្រ រដ្ឋសភាក៏បានអនុម័តច្បាប់មួយមានបីមាត្រាស្តីពីការការពារសម្បត្តិវប្បធម៌អំឡុងពេលមានជម្លោះប្រដាប់អាវុធផងដែរ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ា ស៊ុយឈាង