លោក សម រង្ស៊ី មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងដែលរស់នៅបែបនិរទេសខ្លួនឯង បានមានប្រសាសន៍ថា សេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការដកតំណែងនិងប្រាក់ខែរដ្ឋសភារបស់សមាជិកសភាចំនួន២៧រូបមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សនោះ បានបង្កើតលក្ខខណ្ឌចាំបាច់នៅក្នុងប្រទេសដើម្បីបង្កឲ្យមានសង្គ្រាមស៊ីវិលសាជាថ្មី។
មានប្រតិកម្មចំពោះសេចក្តីសម្រេចរបស់រដ្ឋសភាកាលពីសប្តាហ៍មុន ដែលរារាំងបេក្ខជនរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនឲ្យចូលរួមការពិភាក្សាដេញដោលនៅក្នុងសភា និងកាត់ផ្តាច់ប្រាក់ខែរបស់សមាជិកសភាទាំងនោះ លោក សម រង្ស៊ី បានអំពាវនាវឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិថ្កោលទោស “ គំនិតផ្តាច់ការ” នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយការមិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលណាមួយកើតចេញពីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា។
លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងក្នុងសុន្ទរកថាមួយចេញកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ដោយមិននិយាយច្បាស់ថានរណានឹងបង្កឲ្យមានអំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសនេះថា “ការដកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ចេញពីរដ្ឋសភា និងការប្រកាសតាមអំពើចិត្ត និងដោយខុសច្បាប់ នូវការបញ្ចប់អាណត្តិរបស់ពួកគេដែលជាប់ឆ្នោតជាសាកលនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបង្កើតលក្ខខណ្ឌជាមុនសម្រាប់សង្គ្រាមស៊ីវិល”។
“វិធីប្រើកម្លាំងរបស់លោក ហ៊ុន សែន មានន័យថា កម្ពុជាប្រឈមនឹងសម័យកាលមិនច្បាស់លាស់ និងអស្ថិរភាព ដែលអាចនាំឲ្យមានសង្គ្រាមស៊ីវិល ហើយលោក ហ៊ុន សែន ខ្លួនឯងផ្ទាល់បានគំរាមធ្វើសង្គ្រាមសីុវិល”។
លោក សម រង្ស៊ី បានសំដៅដល់កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ដែលបានចុះហត្ថលេខាក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ដែលលោកបានលើកឡើងថា មានការធានាឲ្យមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរី ពហុបក្ស និងការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះបានឲ្យដឹងថា “ទោះជាយ៉ាងណា នៅមិនដល់ពីរខែផងទេមុនពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រ…លោក ហ៊ុន សែន បានសម្រេចលប់បំបាត់គណបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងសភា និងធ្វើឲ្យខ្លួនឯងធូរស្រាលពីបន្ទុកនៃការយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យធ្វើជាលេស។ នេះហើយជារបបផ្តាច់ការ និងជារបបមានបក្សតែមួយ ដែលបំពានជាចំហលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស”។
គណៈកម្មការអចិន្ត្រៃយ៍របស់រដ្ឋសភាមានសមាជិកចំនួន១២រូប ដែលសុទ្ធតែជាសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានសម្រេចដកសមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំងចេញពីតំណែងក្នុងសភាកាលពីថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនា ដោយលើកឡើងថា ពួកគេរំលោភបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់សភាដោយការធ្វើជាសមាជិករបស់គណបក្សពីរនៅពេលតែមួយ ដោយសមាជិកដែលត្រូវបានដកចេញពីតួនាទីក្នុងសភារបស់ខ្លួនទាំងនោះគឺជាបេក្ខជនឈរឈ្មោះបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលទើបបង្កើតថ្មីផងនិងជាសមាជិកសភាតំណាងឲ្យគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សផង និងគណបក្ស សម រង្ស៊ី ផង។
បើទោះជាច្បាប់ចែងថា តំណាងរាស្ត្រអាចមានអ្នកជំនួសបាន ប្រសិនបើពួកគេលាឈប់ពីតួនាទី លើសពីប្រាំមួយខែ មុនការបោះឆ្នោតជាតិក៏ដោយ ក៏រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា ត្រូវតែមានសមាជិកសភាយ៉ាងតិច១២០រូបទើបត្រឹមត្រូវតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ដោយមានតែសមាជិកសភា៩៣រូបមានវត្តមានក្នុងការពិភាក្សាដេញដោលកាលពីថ្ងៃសុក្រអំពីច្បាប់សម្រាប់ដាក់ទោសព្រហ្មទណ្ឌចំពោះការបដិ សេធមិនទទួលស្គាល់អំពើឃោរឃៅរបស់ខ្មែរក្រហមនោះ ក្រុមអ្នកជំនាញច្បាប់ ចាប់តាំងពីពេលនោះមកបានសួរថាតើច្បាប់ថ្មីនេះ ពិតជាស្របច្បាប់ឬអត់។
លោក សម រង្ស៊ី ក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ការប៉ុនប៉ងរបស់រដ្ឋាភិបាលដើម្បីរារាំងគណបក្សប្រឆាំង គឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ទៅទៀតបន្ទាប់ពីមានការច្រានចោលជាប់ជានិច្ចពីលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការមិនអនុវត្តតាមអនុសាសន៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិអំពីកំណែទម្រង់ចាំបាច់ដើម្បីធានាឲ្យមានការបោះឆ្នោត“សេរីនិងយុត្តិធម៌”។លោកបានបន្ថែមថា លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតណាមួយនឹងត្រូវគណបក្សសង្គ្រោះជាតិច្រានចោល។
លោក សុរិយ៉ា ស៊ូបេឌី ប្រសិតសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា បានអំពាវនាវឲ្យធ្វើការកែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដោយសារខ្វះឯករាជភាព។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍ការបោះឆ្នោតលើកឡើងថា ក្នុងចំណោមមនុស្ស១០នាក់ ដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត មិនមានឈ្មោះ ក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោត ហើយប្រាំបួនភាគរយនៃអ្នកទៅបោះឆ្នោតមុនៗត្រូវបានគេលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីបោះឆ្នោតដោយមិនត្រឹមត្រូវ។
លោក សម រង្ស៊ី មិនមែនជាអ្នកនយោបាយទី១ទេ ដែលបានលើកឡើងពីការភ័យខ្លាចចំពោះការកើតមានសង្គ្រាមស៊ីវិលជាថ្មី ដែលលោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងជារឿយៗថា ប្រទេសនេះអាចធ្លាក់ក្នុងភាពវឹកវរ ប្រសិនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនឈ្នះឆ្នោតនៅខែកក្កដា។ លោកក៏បានលើកឡើងផងដែរថា គម្រោងរបស់រដ្ឋាភិបាលជាច្រើន រាប់ទាំងកម្មវិធីប្រគល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដីទូទាំងប្រទេស នឹងឈប់ ប្រសិនបើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាចាញ់ឆ្នោត។
មានប្រសាសន៍ទៅកាន់អ្នកគាំទ្រកាលពីថ្ងៃសៅរ៍នៅឯពិធីសម្ពោធសាលារៀនថ្មីមួយនៅក្នុងស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល លោក ហ៊ុន សែន បានចេញការព្រមានផ្ទាល់របស់លោកអំពីភាពចលាចលនៅក្នុងប្រទេស ប្រសិនបើ
គណបក្សរបស់លោកចាញ់ឆ្នោត។
លោកបានបន្តថា “ ខ្ញុំសូមឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគិតឲ្យច្បាស់ឡើងវិញ។ ការផ្លាស់ប្តូរគណបក្សនយោបាយ ឬនាយករដ្ឋមន្ត្រី មិនមែនធម្មតានោះទេ។ ប្រសិនបើបងប្អូនខឹងមេឃុំឬជំទប់របស់បងប្អូន ហើយមិនបោះឆ្នោតឲ្យ ហ៊ុន សែន សម្តេច ជា ស៊ីម ឬ សម្តេច ហេង សំរិន និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះ វានឹងកើតមានចលាចលនៅទូទាំងប្រទេស។ ប្រសិនបើបងប្អូនជ្រើសរើសសមាជិកសភា និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីខុស វានឹងបណ្តាលឲ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញទូទាំងប្រទេស”។
មានប្រតិកម្មចំពោះទស្សនៈរបស់លោក សម រង្ស៊ី ដែលថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បង្កើតលក្ខខណ្ឌសម្រាប់សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅក្នុងប្រទេស លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី មានប្រសាសន៍ថា លោក សម រង្ស៊ី កំពុងតែញុះញង់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋប្រើអំពើហិង្សា។ លោកបានបន្តថា “ សម រង្ស៊ី កំពុងបង្កើតសង្គ្រាមស៊ីវិល ដោយការញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋ។គាត់កំពុងតែបង្កើតសង្គ្រាមចិត្តសាស្ត្ររវាងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា និងកំពុងតែធ្វើឲ្យមានការបែកបាក់គ្នារវាងប្រជាជនខ្មែរ និងរដ្ឋាភិបាល”។
លោកក៏បានបន្ថែមដែរថា ការសម្រេចដកឋានៈសមាជិកសភាគណបក្សប្រឆាំង គឺធ្វើទៅតាមបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុងរបស់រដ្ឋសភា ពីព្រោះសមាជិកសភាមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើជាសមាជិករបស់គណបក្សពីរនៅពេលតែមួយទេ៕
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវ ប៊ុននី