ជាការគាស់កកាយរឿងជូរចត់ពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទទឹកដីជាមួយប្រទេសវៀតណាម ដែលធ្លាប់បានធ្វើឲ្យខ្លួនជាប់ពន្ធនាគារនោះ លោក រ៉ុង ឈុន មេដឹកនាំសហជីពនិងជាអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាល បានបង្ហាញនូវអ្វីដែលលោកអះអាងថា ជាភ័ស្តុតាងថ្មីសម្រាប់បញ្ជាក់ពីភាពជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិរបស់កម្ពុជាលើកោះដែលមានឈ្មោះជាភាសាវៀតណាមថា ហ្វូកុក និងជាភាសាខ្មែរថា កោះត្រល់។
អំឡុងសន្និសីទសារព័ត៌មានដែលធ្វើឡើងដើម្បីប្រកាសពីការរកឃើញរបស់ខ្លួន លោក រ៉ុង ឈុន បានបង្ហាញសៀវភៅភូមិវិទ្យាថ្នាក់ទី៧មួយក្បាល ដែលលោកអះអាងថា ត្រូវបានបោះពុម្ពនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ និងត្រូវបានចែកឲ្យសិស្សានុសិស្សតាមសាលារដ្ឋ និងដែលមានចំណងជើងថា “ កោះត្រល់”។
លោកបានមានប្រសាសន៍សំដៅលើរដ្ឋាភិបាលគាំទ្រដោយវៀតណាម ដែលបានដឹកនាំប្រទេសនេះអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០ថា “យើងធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មាននៅថ្ងៃនេះ ពីព្រោះយើងបានរកឃើញសៀវភៅភូមិវិទ្យាមួយក្បាលដែលបង្ហាញថា កោះត្រល់គឺជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយយើងទើបតែបាត់បង់វាអំឡុងរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះ”។
លោក រ៉ុង ឈុន បានថ្លែងដោយយកសៀវភៅភូមិវិទ្យានេះជាភ័ស្តុតាងថា លោកនឹងជំរុញឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែនឈប់ចាត់ទុកកោះត្រល់ថា ជាអ្វីដែលបានបាត់បង់រួចទៅហើយ ព្រោះថា វាអាចជំរុញមេដឹកនាំជំនាន់ក្រោយឲ្យទទួលស្គាល់ថា កោះនេះជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រទេសវៀតណាម។
លោកបានបន្តថា “ ជួនកាល មេដឹកនាំមុនៗមិនអាចធ្វើបានមែន ប៉ុន្តែ មេដឹកនាំជំនាន់ក្រោយអាចធ្វើបាន”។ ការជជែកវែកញែកអំពីកោះត្រល់គឺជាបញ្ហាដ៏រសើបមួយសម្រាប់មជ្ឈដ្ឋានទូទៅ ជាពិសេសគឺលោក ហ៊ុន សែន តែម្តង។
អំឡុងការថ្លែងរយៈពេល៥ម៉ោងនិង២០នាទី នៅរដ្ឋសភាជាតិកាលពីខែសីហា លោក ហ៊ុន សែន បានចំណាយពេលជិតមួយម៉ោងបដិសេធការអះអាងដែលថា លោកជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះការប្រគល់កោះនេះទៅឲ្យវៀតណាម។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា សេចក្ដីសម្រេចក្នុងការកំណត់កោះនេះថា ជាទឹកដីវៀតណាម ដើមឡើយគឺធ្វើឡើងដោយលោក ជូឡេ ប្រេវីយេ (Jules Brevier) អ្នករដ្ឋការបារាំងឥណ្ឌូចិននៅក្នុងឆ្នាំ១៩៤៩ គឺរយៈពេលបីឆ្នាំមុនថ្ងៃកំណើតរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះ ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានឆ្លើយតបកាលពីម្សិលមិញថា លោក រ៉ុង ឈុន គឺគ្រាន់តែចង់ឆ្លៀតឱកាសនេះបញ្ឆេះកំហឹងរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាចំពោះប្រទេសវៀតណាមមុនការបោះឆ្នោតជាតិក្នុងខែកក្កដា ប៉ុណ្ណោះ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍ថា “ យើងមិនអាចទទួលយកពាក្យសម្តីរបស់លោក រ៉ុង ឈុន បានទេ ព្រោះគាត់តែងតែញុះញង់ប្រជាជនឲ្យមានជម្លោះរវាងគ្នានឹងគ្នា”។
ខ្លឹមសារសំខាន់នៃសន្និសីទសារព័ត៌មានរបស់លោក រ៉ុង ឈុន កាលពីម្សិលមិញនេះ ធ្វើឲ្យគេនឹកឃើញដល់ឆ្នាំ២០០៥ ពេលលោកធ្វើការរិះគន់ស្រដៀងគ្នានេះពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាកោះត្រល់ ដែលបានធ្វើឲ្យលោករងការប្តឹងផ្ដល់ពីលោក ហ៊ុន សែន ហើយទីបំផុតត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទបរិហារកេរ្តិ៍និងផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេលជិតបីខែ។
លោក រ៉ុង ឈុន ស្ថិតនៅក្នុងចំណោមអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលដែលលេចធ្លោជាងគេ ក្នុងនោះរួមមានទាំងលោក កឹម សុខា ប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងលោក ម៉ម សូណង់ដូ ម្ចាស់ស្ថានីយវិទ្យុសម្បុកឃ្មុំ ដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួននិងផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារចំពោះការរិះគន់សន្ធិសញ្ញាព្រំដែនជាមួយវៀតណាមឆ្នាំ១៩៨៥ ដែលពួកគេអះអាងថា ធ្វើឲ្យទឹកដីខ្មែរធ្លាក់ទៅក្នុងដៃប្រទេសវៀតណាមផងដែរ។
លោក ហ៊ែនរី ឡូខាដ (Henry Locard) ជាអ្នកសិក្សាពីប្រវត្តិសាស្ត្រ បានអះអាងថា ទោះបីជាតាមលក្ខណៈភូមិសាស្ត្រ កោះត្រល់ស្ថិតនៅក្នុងទឹកដីខ្មែរក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែ វាត្រូវបានទទួលស្គាល់ថា ជាផ្នែកនៃទឹកដីរបស់វៀតណាមអំឡុងសម័យអាណានិគមបារាំងទៅហើយ។ ពេលនោះ វាមិនមែនជាសេចក្តីសម្រេចចម្រូងចម្រាសទេ ដោយសារតែកោះនេះជាទូទៅត្រូវកម្ពុជាទុកចោលមិនបានប្រើប្រាស់។
លោក ឡូខាដ បានបន្តថា ការគាស់កកាយរឿងទឹកដីដូច្នេះ គឺជារឿងនយោបាយហួសសម័យទៅហើយ។ លោកបានសំដៅលើជញ្ជាំងដែលត្រូវបានស្ថាបនាអំឡុងឆ្នាំ១២២នៃគ្រិស្ដសករាជដែលការពារអង់គ្លេសរ៉ូម៉ាំងពីពួកកុលសម្ព័ន្ធស្កុតឡែនខាងជើងថា “ វា មិនខុសពីយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនៅក្នុងប្រទេសអង់គ្លេសក្នុងពេលនេះទេ។ គណបក្សនយោបាយនានាកំពុងគាស់កកាយរឿងជញ្ជាំងហាឌ្រាន។ ឲ្យតែដល់ពេលបោះឆ្នោតគឺអ៊ីចឹងហើយ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ហម សុផាណ្ណា