កាលពីម្សិលមិញ គណៈប្រតិភូមកពី២១ប្រទេសបានពិភាក្សាគ្នាអំពីអនាគតនៃបេតិកភណ្ឌពិភពលោក ដែលកំពុងរងការគំរាមកំហែង អំឡុងថ្ងៃដំបូងនៃសម័យប្រជុំពេញអង្គលើកទី៣៧ របស់គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោក។
ដោយសារជម្លោះប្រដាប់អាវុធ និងកត្តាផ្សេងៗទៀត ដូចជាសម្ពាធសេដ្ឋកិច្ចជាដើម ទីតាំងនៃបេតិកភណ្ឌធម្មជាតិ និងបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌មួយចំនួនដែលស្ថិតនៅក្រោមការការពាររបស់អនុសញ្ញានេះ បានរងការគំរាមកំហែងក្នុងពេលថ្មីៗនេះ។
ប្រទេសម៉ាលី ដែលជម្លោះប្រដាប់អាវុធបានផ្ទុះឡើងកាលពីឆ្នាំមុននោះ ជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្ដែងមួយ។ នៅក្នុងខែកក្កដាឆ្នាំ២០១២ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានចាត់វិធានការលើការបំផ្លិចបំផ្លាញជាប្រព័ន្ធនូវព្រះវិហារក្នុងទីក្រុងទីមបុកទូ និងអក្សរចារឹកសម័យបុរាណ ពីសំណាក់ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធអុីស្លាម។
នៅពេលថ្កោលទោសការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សរបស់ក្រុមឧទ្ទាមនេះ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខក៏បានអំពាវនាវឲ្យគ្រប់ភាគីទាំងអស់ការពារបេតិកភណ្ឌតែមួយគ្មានពីររបស់ប្រទេសនេះផងដែរ។
លោកស្រី អុីរីណា បូកូវ៉ា (Irina Bokova) អគ្គនាយកអង្គការយូណេស្កូ ដែលជួយអនុវត្តអនុសញ្ញានេះ បានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា ប្រទេសម៉ាលីអាចក្លាយជាតេស្តសាកល្បងវិធានការដែលសហគមន៍អន្តរជាតិអាចចាត់ដើម្បីការពារបេតិកភណ្ឌរងការគំរាមកំហែងណាមួយ។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “ វាជារឿងមិនអាចទទួលយកបានទេដែលយើងបណ្តោយឲ្យបេតិកភណ្ឌដែលមានអាយុកាលរាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយ រងការបំផ្លាញនោះ”។
លោកស្រី បូកូវ៉ា បានឲ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ននេះ អង្គការយូណេស្កូ កំពុងពិចារណាថា តើការបំផ្លិចបំផ្លាញបេតិកភណ្ឌពិភពលោកក្នុងប្រទេសម៉ាលី អាចចាត់ទុកថា ជាបទឧក្រិដ្ឋដែលអាចស្ថិតនៅក្រោមការស៊ើបអង្កេតរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្រុងឡាអេ ឬយ៉ាងណា។
លោកស្រី ស៊ូហ្សាន ប្រោន (Susan Brown ) តំណាងអង្គការអភិរក្សសត្វព្រៃ WWF បានថ្លែងទៅកាន់គណៈប្រតិភូកាលពីម្សិលមិញថា បេតិកភណ្ឌធម្មជាតិក៏កំពុងរងការគំរាមកំហែងកាន់តែខ្លាំងឡើងដែរ។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ក្នុងកិច្ចសម្ភាសមួយថា “ ក្នុងនាមជាអង្គការអភិរក្សមួយ យើងយល់ថា ការការពារបេតិកភណ្ឌពិភពលោក គឺជាអាទិភាពភាពចម្បងបំផុត។ ទីតាំងរបស់បេតិកភណ្ឌធម្មជាតិ គឺជាកន្លែងដ៏លេចធ្លោបំផុត និងពិសេសបំផុតក្នុងពិភពលោក ហើយប្រទេសនានាច្រើនតែស្នើសុំឲ្យបញ្ចូលបេតិកភណ្ឌទាំងអស់នោះទៅក្នុងបញ្ជីបេតិកភណ្ឌពិភពលោក… យើងមានការភ្ញាក់ផ្អើលបន្តិចហើយក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ព្រោះតំបន់បេតិកភណ្ឌទាំងនោះលែងជាកន្លែងដែលគេមិនអាចទៅបានទៀតហើយ”។
លោក ម៉ាក ប៉ាទ្រី (Marc Patry) មន្ត្រីកម្មវិធីនៅមជ្ឈមណ្ឌលបេតិកភណ្ឌពិភពលោកនៃអង្គការយូណេស្កូ បានឲ្យដឹងថា មានបេតិកភណ្ឌធម្មជាតិប្រហែល២០០នៅជាង១០០ប្រទេស ហើយគ្រោះគំរាមកំហែងចំពោះបេតិកភណ្ឌទាំងនោះ គឺខុសគ្នាពីតំបន់មួយទៅតំបន់មួយ។
លោកបានថ្លែងថា នៅក្នុងតំបន់ការ៉ាអុីព និងប្រទេសមុិកសុិក “ បេតិកភណ្ឌនានាកំពុងរងសម្ពាធច្រើនណាស់ពីវិស័យទេសចរណ៍។ គ្រប់គ្នាចេះតែចង់សាងសង់រមណីយដ្ឋានល្អបំផុតនៅក្នុង ឬក្បែរបេតិកភណ្ឌទាំងនោះ”។
លោក ប៉ាទ្រី បានមានប្រសាសន៍ថា “ នៅក្នុងទ្វីបអាហ្វ្រិក វាគឺជាគ្រោះគំរាមកំហែងពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍ។ ប្រទេសទាំងនោះ…ប្រហែលជាបានចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌរបស់ខ្លួនមុនពេលដឹងថា ខ្លួនមានធនធានអ្វីខ្លះ។ ឥឡូវនេះទើបរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងនោះបានដឹងថា បេតិកភណ្ឌមួយចំនួនកំពុងស្ថិតនៅចំពីលើធនធានរ៉ែ និងប្រេងយ៉ាងសម្បូរហូរហៀរតែម្តង”។
គណៈកម្មាធិការបេតិកភណ្ឌពិភពលោកគ្រោងវាយតម្លៃស្ថានភាពនៃបេតិកភណ្ឌរងការគំរាមកំហែងមួយចំនួននៅក្នុងថ្ងៃនេះ។ សម័យប្រជុំក្រោមអធិបតីភាពរបស់លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី សុខ អាន នេះនឹងបន្តរហូតដល់ថ្ងៃទី២៧ ខែមិថុនា៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ុំ សុខភុំ