តាំងពីឆ្នាំ២០០៧មក អង្គការ ផេក (Pact)បាននិងកំពុងអនុវត្តសហប្រតិបត្តិការជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្នុងការប្រែក្លាយដីព្រៃទំហំ៦៨.០០០ហិកតា នៅខេត្តឧត្តរមានជ័យឲ្យក្លាយជាដី ដែលអាចបង្កើនប្រាក់ចំណូលសម្រាប់រដ្ឋ ដោយគ្រាន់តែរក្សាដើមឈើក្នុងតំបន់នេះ ឲ្យនៅដូចធម្មតា។
ជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងនេះ អង្គការ ផេក បានចាត់តាំងក្រុមហ៊ុនឈ្មួញកណ្តាលអាមេរិកមួយឈ្មោះ ធើរ៉ា គ្លូបល ខេភីថល(Terra Global Capital) ឲ្យជួយលក់ឥណទានកាបូននៅក្នុងព្រៃតំបន់នេះ ទៅបណ្តាក្រុមហ៊ុននៅបស្ចិមប្រទេស ដែលមានមនសិការស្រឡាញ់បរិស្ថាន។
ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងសងខាង រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំបន្ទាប់ពីការងាររៀបចំបានបញ្ចប់ ស្ថាប័នដៃគូនេះ ចុងបញ្ចប់បានឈានជិតដល់ដំណាក់កាលអនុម័តគម្រោងនេះ ហើយកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅនេះ បានភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយអតិថិជនឯកជនចំនួនពីរ ដែលបានត្រៀមខ្លួនចំណាយប្រាក់ជិតមួយលានដុល្លារ សម្រាប់ទិញឥណទានកាបូនលើកដំបូង ពីខេត្តឧត្តរមានជ័យ។
ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលសម្រេចចិត្តបានមកដល់កាលពីខែមុន ពោលគឺជាពេលវេលាសម្រាប់ចុះហត្ថលេខាលើឯកសារកិច្ចព្រមព្រៀង បញ្ហាក៏បានកើតឡើង។ យោងតាមអង្គការ ផេក បានឲ្យដឹងថា ថ្ងៃទី២០ខែឧសភា ដែលពួកគេបានកំណត់ សម្រាប់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងឥណទានកាបូននេះបានមកដល់ ស្រាប់តែមិនមានការចុះហត្ថលេខាណាមួយកើតឡើង ហើយអតិថិជនទាំងពីរ ដែលក្រុមហ៊ុន ធើរ៉ា គ្លូបល និងអង្គការ ផេក បានខិតខំយកចិត្តទុកដាក់ដោយប្រើប្រាស់ពេលវេលាយ៉ាងយូរនោះ បានដើរចេញយ៉ាងសាមញ្ញទៅវិញ។
បញ្ហាបាត់បង់កិច្ចព្រមព្រៀងឥណទានកាបូន សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា គឺជារឿងខាតបង់មួយធំជាងបញ្ហាខាតបង់កិច្ចព្រមព្រៀង ដែលមានតម្លៃមួយលានដុល្លារទៅទៀត។
អ្នកស្រី សារ៉ា សុីដ (Sarah Sitts) នាយកប្រចាំប្រទេសនៃអង្គការ ផេក បានថ្លែងថា បញ្ហាបរាជ័យក្នុងការលក់ឥណទានកាបូននេះ ប្រហែលជាបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ឱកាស សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងការទាក់ទាញអតិថិជនផ្សេងៗទៀត ឲ្យមកទិញគម្រោងណាមួយ ដែលស្ថិតក្នុងក្តីសង្ឃឹមថា នឹងបង្កើនប្រាក់ចំណូលរាប់សិបលានដុល្លារ ក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំខាងមុខ តាមរយៈកិច្ចការពារអ្វីដែលនៅ
សល់ នៅតំបន់ព្រៃឈើរបស់ប្រទេសនេះ។
អ្នកស្រី ស៊ីដ បានមានប្រសាសន៍ថា “ បញ្ហានេះកំពុងបង្កក្តីបារម្ភ…ពីព្រោះប្រសិនបើអតិថិជនចាប់ផ្តើមសម្លឹងឃើញប្រទេសកម្ពុជា ហើយឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាមិនអាចលក់ឥណទានទាំងនោះ អតិថិជនប្រហែលជាលែងមកប្រទេសកម្ពុជា”។
អ្នកស្រីបានថ្លែងបន្តទៀតថា ក្រុមហ៊ុនទាំងពីរដែលបានពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងទទួលបរាជ័យនេះ បានរង់ចាំអស់រយៈពេលយ៉ាងតិចមួយខែកន្លះ ដើម្បីឲ្យរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ព្រមទទួលការបង់ប្រាក់របស់ខ្លួនរួមគ្នាចំនួន៩១១.០០០ដុល្លារ សម្រាប់ឥណទានទាំងនេះ ប៉ុន្តែ ពួកគេបានដកប្រាក់ទាំងនេះវិញ នៅថ្ងៃទី២០ខែឧសភា ជាពេលដែលពួកគេបានកំណត់កន្លងផុត ដោយមិនមានអ្វីច្បាស់លាស់ពីរដ្ឋាភិបាល។
អ្នកស្រី សុីដ បានមានប្រសាសន៍ថា “ តាមការដឹករបស់អង្គការ ផេក និងក្រុមហ៊ុន ធើរ៉ា គ្លូបល គឺថា យើងមានកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងអស់ដែលចូលជាធរមាន “ សម្រាប់ឲ្យរដ្ឋបាលព្រៃឈើផ្តល់សេចក្តីអនុម័តលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។ អ្នកស្រីបានបន្តថា “ មានតែប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះប៉ុណ្ណោះ ដែលយើងបានចាប់អារម្មណ៍ថា អ្វីៗប្រហែលជាមិនអាចទៅរួចទេ”។
អ្នកដឹកនាំមកពីរដ្ឋាភិបាល លើគម្រោងជួញដូរកាបូននេះ គឺលោក កែវ អូម៉ាលីស អនុប្រធាននាយកដ្ឋានសត្វព្រៃ និងជីវចម្រុះនៃរដ្ឋបាលព្រៃឈើ។
អ្នកស្រី សុីដបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា “ បន្ថែមលើការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយលោក អូម៉ាលីស ខ្ញុំបានសាកសួរលោក ឆេង គឹមសុ៊ន អគ្គនាយករដ្ឋបាលព្រៃឈើទៀត ដើម្បីឲ្យដឹងដំណើរវិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗ អំឡុងកិច្ចប្រជុំកំណែទម្រង់ព្រៃឈើ របស់ក្រុមការងារបច្ចេកទេស កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែឧសភា។
គាត់បាននិយាយថា [រដ្ឋបាលព្រៃឈើ] មិនមែនជាអ្នកសម្រេចចិត្តទេ ហើយគាត់ត្រូវពិគ្រោះយោបល់ជាមួយ [ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ] និងស្ថាប័នផ្សេងៗទៀត”។
លោក គឹមស៊ុន មិនអាចទំនាក់ទំនងធ្វើអត្ថាធិប្បាយបានទេ ហើយ លោក សុក ស៊ីផាណា ទីប្រឹក្សាច្បាប់ក្នុងគម្រោងជួញដូរកាបូននេះ បានបង្វែរសំណួររបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ទៅអង្គការ ផេក វិញ។
ចំណែកឯ លោក អូម៉ាលីស បានអះអាងថា លោកមិនបានដឹងរឿងការខកខានពេលវេលាផុតកំណត់នោះ ឬក៏រឿងដែលក្រុមហ៊ុនទាំងពីរបានចាកចេញ ពីប្រទេសកម្ពុជាទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ ខ្ញុំមិនបានដឹងរឿងនេះទេ ដូច្នេះ ខ្ញុំប្រហែលជាមិនអាចជួយ [អ្នក] ក្នុងរឿងនេះបានទេ”។ លោកបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយច្រើនជាងនេះ។
ក្រុមហ៊ុន ធើរ៉ា គ្លូបល ក៏បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយផងដែរ ដោយលើកឡើងថា នេះជារឿងរសើបនៃកិច្ចការរបស់ខ្លួនដែលកំពុងដំណើរការ ជាមួយរដ្ឋាភិបាល។
ឥណទានកាបូនសម្រាប់លក់ ប្រហែលជាចេញមក ពីបណ្តាញសហគមន៍ព្រៃឈើដែលទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋាភិបាលចំនួន១៣សហគមន៍ នៅខេត្តឧត្តរមានន័យ ហើយរួមគ្នាគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដីទំហំ៦៨.០០០ហិកតា។
ជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលទទួលបានការគាំទ្រ និងមូលនិធិពីអង្គការសហប្រជាជាតិ (United Nations) ហៅថា គម្រោង REDD សម្រាប់កាត់បន្ថយកម្រិតបញ្ចេញសំណល់ឧស្ម័ន ពីសកម្មភាពបំផ្លាញព្រៃឈើ និងសកម្មភាពធ្វើឲ្យបាត់បង់ព្រៃឈើ គម្រោងនេះមានគោលបំណងជំរុញ ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនអន្តរជាតិ ដែលចង់បញ្ចេញសំណល់ឧស្ម័នកាបូន បង់ប្រាក់ដល់ប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់ឧស្ម័នកាបូនមួយតោនៗ ដែលព្រៃឈើទាំងនោះ បានស្រូបចូលក្នុងដើមឈើក្នុងព្រៃ។
ក្នុងចំណោមទឹកប្រាក់រាប់សិបលានដុល្លារ ដែលគម្រោងនេះចង់បង្កើន ក្នុងរយៈពេល៣០ឆ្នាំខាងមុខ មានប្រហែលពាក់កណ្តាលរកបាន ពីការលក់ឥណទានកាបូននេះ ត្រូវបានបង្វិលទៅឲ្យសហគមន៍មូលដ្ឋានវិញ ដើម្បីជួយក្នុងកិច្ចការពារព្រៃឈើរបស់ពួកគេ ហើយបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេបន្ថែមទៀត ក៏ដូចជាដើម្បីលើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាព របស់ប្រជាជនមូលដ្ឋាន ដោយបង្កើតឲ្យមានសាលារៀន មន្ទីរសម្រាកព្យាបាល ផ្លូវថ្នល់ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្សេងៗទៀត។
ក៏ប៉ុន្តែ ការដែលឃើញក្រុមហ៊ុនទាំងពីរដែលបានត្រៀមខ្លួនរួចរាល់សម្រាប់ទិញឥណទានកាបូនខ្លះក្នុងចំណោមឥណទានកាបូនទាំងនេះ ដើរចេញបែបនេះ ប្រហែលជាអាចផ្តល់សញ្ញាដាស់ស្មារតី ក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗទៀត ដែលកំពុងតែគិតពិចារណាអំពីការទិញឥណទានកាបូន ពីប្រទេសកម្ពុជា។
បរាជ័យនេះបានកើតឡើងយ៉ាងលឿនជាងការរំពឹងទុក។ រហូតមកទល់ពេលនេះ អង្គការ ផេក បាននិងកំពុងបង់ប្រាក់ដល់ក្រុមសហគមន៍ព្រៃឈើ ដែលបានបំពេញការងារដើរល្បាត នៅតំបន់គម្រោងដ៏ធំក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ ដោយប្រើប្រាស់មូលនិធិទទួលបានពីម្ចាស់ជំនួយ។ ប៉ុន្តែ មូលនិធិទាំងនេះកំពុងតែជួបការលំបាកខ្លាំងឡើងៗ សម្រាប់ការផ្តល់ឲ្យ ប្រសិនបើគម្រោងចេះតែអូសបន្លាយពេល ដោយមិនមានអតិថិជនពាណិជ្ជកម្មបែបនេះ ហើយទឹកប្រាក់ចំនួន ៩១១.០០០ដុល្លារនេះប្រហែលអស់ទៅហើយ សម្រាប់ការបន្តសកម្មភាពដើរល្បាតព្រៃទាំងនេះ។
អ្នកស្រី សុីដ មានប្រសាសន៍ថា “ យើងកំពុងសង្ឃឹមថា ប្រាក់ទាំងនេះនឹងអាចជួយរក្សាសកម្មភាពទាំងនេះឲ្យបន្តបាន”។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកស្រីបន្តថា “ បច្ចុប្បន្ន យើងកំពុងប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យ ដែលអាចកើតឡើងក្នុងខែបន្ទាប់ ពោលគឺប្រហែលជាមិនអាចបង់ប្រាក់សម្រាប់ការបំពេញកិច្ចការដើរល្បាត និងការថែទាំព្រៃឈើទាំងនេះតទៅទៀតបានទេ”។ អ្នកស្រីបានថ្លែងបន្ថែមទៀតថា “ ការមិនមានលទ្ធភាពផ្តល់ប្រាក់ដល់បុគ្គលិករបស់ខ្ញុំ ក៏កំពុងតែក្លាយជាក្តីកង្វល់មួយផងដែរ”។
លោក ស ថ្លៃ ជាអ្នកដឹកនាំក្រុមសហគមន៍ព្រៃឈើទាំង១៣ដែលបានដើរល្បាតនៅតំបន់គម្រោងនេះ បានដឹងដំណឹងអំពីការខកខានពេលវេលាផុតកំណត់នេះ ពីអង្គការ ផេក។ លោកបានឲ្យដឹងថា “ ខ្ញុំមិនសប្បាយចិត្តទេ ចំពោះការបាត់បង់អតិថិជនទាំងនេះ។
ខ្ញុំមិនដឹងថា ហេតុអ្វីបានពួកគេធ្វើឲ្យបាត់បង់បែបនេះ ក៏ប៉ុន្តែ ខ្ញុំជឿថា រឿងនេះនឹងប៉ះពាល់ដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ក្រុមសហគមន៍ព្រៃឈើដែលធ្វើការងារអភិរក្សព្រៃឈើ សម្រាប់គម្រោងជួញដូរកាបូននៅទីនេះ កំពុងតែប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាថវិកា ដូច្នេះ យើងកាត់បន្ថយសកម្មភាពដើរល្បាតព្រៃ ដែលមានគោលបំណងទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានសកម្មភាពបំផ្លាញព្រៃឈើ ការកាប់ឈើ និងសកម្មភាពទន្ទ្រានព្រៃ”។
ក្រុមហ៊ុន ធើរ៉ា គ្លូបល អង្គការ ផេក និងរដ្ឋាភិបាល នឹងមិនបញ្ចេញរូបភាពតាមផ្កាយរណបដែលបង្ហាញទីតាំងនៃតំបន់គម្រោងនេះទេ ដើម្បីបង្ហាញតំបន់បំផ្លាញព្រៃឈើ។ ទោះបីជាសហគមន៍ព្រៃឈើបានលើកឡើងថា សកម្មភាពកាប់ឈើ មានភាពខ្លាំងក្លាក៏ដោយ សហគមន៍ទាំងនេះក៏បានឲ្យដឹងផងដែរថា សហគមន៍មួយក្នុងចំណោមសហគមន៍ព្រៃឈើទាំង១៣ បានឲ្យគេរានព្រៃអស់ឈើរបស់ខ្លួនជាងពាក់កណ្តាល រួចទៅហើយ។
លោក ថ្លៃ បានមានប្រសាសន៍ថា “ ការកាប់ឈើ និងការទន្ទ្រានដីនៅក្នុងតំបន់ព្រៃការពារ កំពុងតែកើតឡើងកាន់តែច្រើនឡើងៗ ពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ មានប្រជាជនសាមញ្ញកាន់តែច្រើនឡើងៗ មកពីខេត្តផ្សេងៗទៀត ចូលក្នុងតំបន់ព្រៃសម្រាប់ជួញដូរកាបូន ដើម្បីកាប់ឈើ ហើយរានដី ដោយសារតែពួកគាត់មានគោលបំណងដាំដំឡូងមី”។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះទៀត កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ បានរៀបចំបង្កើតតំបន់មូលដ្ឋាន និងយោធភូមិថ្មីៗ នៅក្នុងតំបន់គម្រោង។ តំបន់ទាំងនេះលាតសន្ធឹងតាមបណ្តាយព្រំដែនភាគខាងជើង រវាងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសថៃហើយថែមទាំងឧស្សាហ៍កើតជម្លោះទៀតផង។
យោងតាមអង្គការ ផេក បានឲ្យដឹងថា បន្ទាប់ពីមានទស្សនកិច្ចកាលពីខែកុម្ភៈ ពីសំណាក់ក្រុមហ៊ុន Scientific Certification Systems ជាក្រុមហ៊ុនអាមេរិកមួយ ដែលធ្វើការងារវាយតម្លៃគម្រោងជួញដូរកាបូន ដោយស្មារតី និងជំហំឯករាជ្យ ក្រុមហ៊ុននេះបានព្រមានថា មូលដ្ឋានយោធានេះអាចបង្កបញ្ហា ដល់លទ្ធភាពទទួលស្គាល់គម្រោងនេះទាំងមូល។
ក្រុមសហគមន៍ព្រៃឈើ កាលពីខែមុនបានរៀបចំផែនការជួបពិភាក្សា ជាមួយមន្ត្រីយោធា ក្នុងក្តីសង្ឃឹមថា នឹងអាចបញ្ចុះបញ្ចូលមន្ត្រីទាំងនេះផ្លាស់ប្តូរទីតាំងមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួន ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលបានលុបចោលកិច្ចប្រជុំនេះ នៅនាទីចុងក្រោយ ដោយបានអះអាងថា ពេលវេលាទុកសម្រាប់ជំនួបនេះ ត្រូវយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់រឿងផ្សេងវិញ។
ការដែលរដ្ឋាភិបាលចែកដីនៅក្នុងតំបន់នេះឲ្យក្រុមហ៊ុនកសិពាណិជ្ជកម្មនានា បានបង្កើតហានិភ័យផ្សេងៗទៀត។ ខណៈដែលមិនទាន់មានដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ក្នុងព្រៃសហគមន៍ទាំង១៣ នៅខេត្តឧត្តរមានជ័យ លោក ថ្លៃ បានថ្លែងថា លោកបារម្ភអំចម្ការអំពៅរបស់ក្រុមហ៊ុន ស្ករសអង្គរ (Angkor Sugar) ដែលបច្ចុប្បន្នធ្វើប្រតិបត្តិការនៅក្បែរព្រំប្រទល់តំបន់គម្រោងនេះ។
លោកបានឲ្យដឹងថា ក្រុមហ៊ុននេះបានឆ្ការព្រៃ នៅលើតំបន់សម្បទានរបស់ខ្លួន តាំងពីបានចូលមកក្នុងតំបន់នេះ កាលពីប្រាំឆ្នាំមុន ក៏ប៉ុន្តែ បានដាំអំពៅបន្តិចបន្តួចនៅក្នុងកន្លែងរបស់ពួកគេ។ ក្រុមហ៊ុន ស្ករសអង្គរ ក៏ស្ថិតក្នុងចំណោមបុត្រសម្ព័ន្ធទាំងបីរបស់ក្រុមហ៊ុនថៃឈ្មោះ Mitr Pohl ដែលធ្វើប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មផ្នែកចម្ការជាច្រើននៅក្នុងខេត្តនេះ។
លោក ថ្លៃ បានថ្លែងថា “ ខ្ញុំយល់ស្របដែលរដ្ឋាភិបាលអាចរកប្រាក់បានច្រើន កាន់តែលឿនជាងមុន តាមរយៈផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច ក៏ប៉ុន្តែ ការធ្វើបែបនេះ មានផលប៉ះពាល់អិវជ្ជមានជាច្រើនទៅលើបរិស្ថាន ជីវចម្រុះ… និងបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ”។
លទ្ធផលសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់មជ្ឈមណ្ឌល សិក្សាគោលនយោបាយខ្យល់ស្អាត (Center for Clean Air Policy) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅសហរដ្ឋអាមេរិក បានបង្ហាញថា ឥណទានកាបូនត្រូវតែមានតម្លៃលើសពី១៥ដុល្លារក្នុងមួយតោន ដើម្បីប្រកួតប្រជែងនៅលើទីផ្សារ សំដៅទទួលបានប្រាក់ចំណូលច្រើនពីផលិតផលអំពៅ។ គម្រោងសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះត្រូវបានអនុវត្តក្នុងខេត្តកោះកុង។
តម្លៃឥណទានកាបូនសព្វថ្ងៃនេះ ពោលគឺប្រាំពីរដុល្លារក្នុងមួយតោន មិនអាចផ្តល់ប្រាក់ចំណេញទេ បើធៀបនឹងចំនួនទឹកប្រាក់ខាតបង់ដោយសារសកម្មភាពកាប់ព្រៃឈើ៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា