សមាជិកសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សដែលត្រូវបានដកសមាជិកភាពពីរដ្ឋសភាកាលពីដើមខែនេះ បានអំពាវនាវឲ្យមន្ត្រីទូតបរទេស និងម្ចាស់ជំនួយអន្តរជាតិឈប់ចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនានា និងឈប់ធ្វើកិច្ចការផ្សេងៗទៀតជាមួយរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។
នៅក្នុងលិខិតមួយដែលសរសេរអំពីភាពអសកម្មរបស់រដ្ឋសភា សមាជិកសភាទាំងនេះបានលើកឡើងថា ដោយសារតែសមាជិកសភា មកពីគណបក្សប្រឆាំងចំនួន២៧រូប និងពីររូបផ្សេងទៀតមកពីគណបក្សហ៊្វុនស៊ីនប៉ិចត្រូវបានបណ្ដេញចេញពីរដ្ឋសភា កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ហេតុដូច្នេះ រដ្ឋាភិបាលសព្វថ្ងៃមិនស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញទៀតទេ។
លិខិតដែលចេញកាលពីម្សិលមិញនេះលើកឡើងថា “ ហេតុដូច្នេះហើយ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសព្វថ្ងៃដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន និងដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ [រដ្ឋសភា] នីតិកាលសព្វថ្ងៃ ក៏បាត់បង់ភាពស្របច្បាប់របស់ខ្លួនផងដែរ”។
លិខិតនេះបានបន្ថែមថា “ ស្ថានទូត ស្ថានបេសកកម្មការទូត និងម្ចាស់ជំនួយអន្តរជាតិទាំងអស់ប្រចាំនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឬក៏នៅក្រៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវបានផ្ដល់យោបល់កុំឲ្យចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងណាមួយជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាសព្វថ្ងៃ រហូតដល់រដ្ឋសភាស្របច្បាប់ថ្មីត្រូវបានបោះឆ្នោតជ្រើសរើស ហើយរដ្ឋាភិបាលថ្មីត្រូវបានបង្កើតឡើង”។
លិខិតនេះបានដកស្រង់មាត្រា៧៦នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលយោងទៅតាមលិខិតនេះបានលើកឡើងថា “ រដ្ឋសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាស្របច្បាប់ លុះត្រាតែមានសមាជិកសភាយ៉ាងតិចចំនួន១២០រូប”។ ទោះជាយ៉ាងណា មាត្រាពិតប្រាកដនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា “ រដ្ឋសភាមានសមាជិកយ៉ាងតិចចំនួន១២០រូប”។ ដោយសារតែការដកសមាជិកភាពរបស់សមាជិកសភាចំនួន២៩រូប ហេតុដូច្នេះសព្វថ្ងៃនៅមានសមាជិកសភាត្រឹមតែ៩៣រូបប៉ុណ្ណោះដែលបង្កើតរដ្ឋសភា។
លោក យឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា លិខិតនេះត្រូវបានបញ្ជូនចេញកាលពីរសៀលម្សិលមិញ ហើយគេនៅមិនទាន់ទទួលបានការឆ្លើយតបណាមួយពីស្ថានទូត ឬក៏ម្ចាស់ជំនួយឡើយ ប៉ុន្តែគេសង្ឃឹមថា នៅពីរសប្ដាហ៍ក្រោយ គេនឹងទទួលបានការគាំទ្រផ្លូវការពីអ្នកដែលទទួលបានលិខិតនេះ។
លោក ចន ស៊ីម៉ុន (John Simmons) អ្នកនាំពាក្យរងនៅស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិក បានលើកឡើងម្ដងទៀតពីជំហររបស់ក្រសួងការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាផ្លូវការមួយកាលពីដើមខែនេះ ដែលមិនគិតពីធម្មនុញ្ញភាពនៃការបណ្ដេញសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងចេញពីរដ្ឋសភានោះ ការសម្រេចចិត្តបែបនេះ គឺវាគ្មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យទៅហើយ។
លោក ស៊ីម៉ុន បានលើកឡើងតាមអុីម៉េលមួយថា “ ភាពស្របច្បាប់នៃការដកសមាជិកភាពរបស់សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងចេញពីរដ្ឋសភា គួរតែត្រូវលើកយកមកពិភាក្សាដេញដោល។ ទោះជាយ៉ាងណា ដូចយើងបានលើកឡើងរួចហើយ ការសម្រេចនេះ គឺវាផ្ទុយទាំងស្រុងទៅនឹងស្មារតីនៃដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យដ៏ល្អប្រសើរ ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងតែព្រួយបារម្ភពីផលប៉ះពាល់ដោយសារទង្វើបែបនេះទៅលើការបោះឆ្នោតជាតិនៅពេលខាងមុខនេះ”។
លោក ប៉ុក ពួន មន្ត្រីព័ត៌មានរបស់គណៈប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា សហភាពអឺរ៉ុបមិនទាន់ទទួលបានលិខិតពីសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងនៅឡើយទេ។
សហភាពអឺរ៉ុបបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីការបណ្ដេញសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងចេញពីរដ្ឋសភានេះទេ ចាប់តាំងពីការសម្រេចនេះត្រូវបានប្រកាសកាលពីជាងពីរសប្ដាហ៍មុនមកនោះ។
លោក ងួន ញ៉ិល អនុប្រធានរដ្ឋសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានប្រសាសន៏ថា មិនថារដ្ឋាភិបាលបរទេសឆ្លើយតបចំពោះការអំពាវនាវរបស់សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងឲ្យបដិសេធភាពស្របច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាល ឬក៏អត់នោះទេ ការសម្រេចរបស់គណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍ដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងនៅតែប្រកាន់ជំហររបស់ខ្លួន។
លោក ងួន ញ៉ិល លើកឡើងថា “ ប្រទេសផ្សេងៗទៀតមិនអាចជួយ [គណបក្សប្រឆាំង] បានឡើយ។ ច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងច្បាប់ផ្សេងៗទៀត គឺជាច្បាប់របស់ប្រទេសយើង។ ប្រទេសផ្សេងមានច្បាប់ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គេ។ ពួកគេមិនអាចយកច្បាប់នៅប្រទេសណាមួយមកអនុវត្តនៅប្រទេសមួយផ្សេងទៀតឡើយ”។
លោកបានបន្ថែមថា ទោះបីជាពួកគេ [សមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំង] ស្នើឲ្យក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញពិនិត្យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយកំពុងប្រមូលស្នាមមេដៃ [ដើម្បីធ្វើញត្តិ] និងបញ្ជូនលិខិតទៅតាមស្ថានទូតក៏ដោយ ក៏វាមិនអាចជួយបានឡើយ”។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិគណៈកម្មាធិការសម្រាប់ការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា បានលើកឡើងថា នៅពេលរដ្ឋាភិបាល និងម្ចាស់ជំនួយបរទេសប្រហែលជាមិនអាចជួយអន្តរាគមន៍ដោយផ្ទាល់នៅក្នុងស្ថានភាពសព្វថ្ងៃ ដោយការនិយាយប្រឆាំងនឹងការបណ្ដេញចេញនេះក៏ដោយ ក៏ពួកគេអាចជួយរារាំងមិនឲ្យរដ្ឋាភិបាលកាន់អំណាចបណ្ដេញសមាជិកសភាដោយសេរីតាមតែអំពើចិត្តដូច្នេះទៀតដែរនៅពេលអនាគត។
លោក គល់ បញ្ញា បានថ្លែងថា “ ខ្ញុំគិតថា យើងត្រូវតែដោះស្រាយបញ្ហានេះឲ្យបានច្បាស់លាស់ បើពុំដូច្នោះទេ នៅថ្ងៃអនាគត គំរូអាក្រក់ៗទាំងនេះនឹងកើតឡើងម្ដងទៀត ដែលគណបក្សមួយព្យាយាមគ្រប់គ្រងរដ្ឋសភា ហើយទាត់សមាជិកសភាផ្សេងៗទៀតចេញ”។
លោកសួរថា “ ខ្ញុំគិតថា បណ្ដាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យនៅលោកខាងលិចបានរកឃើញគោលការណ៍អំពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស។ នៅក្នុងប្រទេសពួកគេ តើអ្នកមានអំណាចចេះតែបណ្ដេញគណបក្សផ្សេងបានដូចនេះឬ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ា ស៊ុយឈាង