គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមានឥទ្ធិពលយូរមកហើយលើព្រះពុទ្ធសាសនានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយព្រះសង្ឈជាច្រើនអង្គ រួមទាំងសម្តេចសង្ឃ ទេព វង្ស ដែលជាសម្តេចអគ្គមហាសង្ឃរាជត្រូវគេដឹងជាទូទៅថា គាំទ្រគណបក្សកំពុងកាន់អំណាច។
ប៉ុន្តែ តាមការសម្ភាសជាមួយព្រះសង្ឃជាង១២អង្គនៅវត្តសំខាន់ៗចំនួនបួននៅកណ្តាលរាជធានីភ្នំពេញកាលពីម្សិលមិញ ព្រះសង្ឃទាំងនេះបានបង្ហាញពីព្រះទ័យរបស់ខ្លួនបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំងគឺគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅពេលបោះឆ្នោតជាតិនៅខែនេះ។ នៅវត្តឧណ្ណាលោម វត្តបទុម វត្តលង្កា និងវត្តស្រះចក ព្រះសង្ឃដែលត្រូវបានសម្ភាសទាំងនោះបានមានសង្ឃដីកាថា ការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ការចាប់យកដីធ្លី និងអំពើហិង្សាពីសំណាក់នគរបាលបានធ្វើឲ្យព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គគាំទ្រគណបក្សប្រឆាំង។
ព្រះសង្ឃមួយអង្គព្រះជន្ម២៨ព្រះវស្សាគង់នៅវត្តឧណ្ណាលោម បានមានសង្ឃដីកាថា “ ព្រះសង្ឃភាគច្រើនមាននិន្នាការគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឥឡូវនេះ ពីព្រោះព្រះអង្គយល់ដឹងអំពីស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា” ដោយព្រះអង្គពន្យល់ថា ព្រះអង្គពេញចិត្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយសារផែនការរបស់គណបក្សនេះការពារសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងមានការដំឡើងប្រាក់ខែ។“ ប្រជាពលរដ្ឋ និងព្រះសង្ឃបានដឹងហើយថា មេដឹកនាំប្រទេសមិនបានប្រព្រឹត្តមកលើប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានល្អឡើយ ពួកគេធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋទៅវិញ”។
នៅវត្តបទុមកាលពីម្សិលមិញ ព្រះសង្ឃមួយអង្គព្រះជន្ម២១ព្រះវស្សា ដែលបានមានសង្ឃដីកាក្នុងលក្ខខណ្ឌមិនបញ្ចេញឈ្មោះដើម្បីរក្សាភាពសម្ងាត់ខាងនយោបាយរបស់ព្រះអង្គបានមានសង្ឃដីកាថា ព្រះអង្គបានសម្រេចគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបន្ទាប់ពីបានដឹងពីគោលនយោបាយតាមរយៈបណ្តាញផ្សព្វផ្សាយសង្គម និងពីព្រះសង្ឃដែលព្រះអង្គបានសិក្សា និងគង់នៅជាមួយ។
ព្រះអង្គបានមានសង្ឃដីកាថា “ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិស្មោះត្រង់នឹងប្រទេសជាតិ។ ពួកគេនឹងផ្លាស់ប្តូរភាពអយុត្តិធម៌” ដោយបង្ហាញពីអសមត្ថភាពរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនអាចបញ្ឈប់ការចាប់យកដីធ្លី ដែលជាកង្វល់នយោបាយរបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះអង្គមានសង្ឃដីកាទៀតថា “ ពីមុន អាត្មាមិនបានគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ ប៉ុន្តែក្រោយពីមិត្តភក្តិអាត្មាបានបង្រៀនអាត្មាអំពីរឿងនេះមក អាត្មាបានចាប់ផ្តើមគាំទ្រគណបក្សនេះ”។
ព្រះសង្ឃមួយអង្គទៀតព្រះជន្ម២៩ព្រះវស្សា ដែលក៏បានសុំមិនឲ្យបង្ហាញអត្តសញ្ញាណដោយភ័យខ្លាចពីសុវត្ថិភាពរបស់ព្រះអង្គដែរនោះបានមានសង្ឃដីកាថា ព្រះអង្គនឹងបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាលើកដំបូងនៅការបោះឆ្នោតនេះ ពីព្រោះព្រះអង្គជឿថា គណបក្សនេះអាចលុបបំបាត់ភាពអយុត្តិធម៌ដូចជាការចាប់យកដីធ្លី និងវប្បធម៌និទណ្ឌភាពនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការជាដើម។
ព្រះអង្គបានមានសង្ឃដីកាថា “ អាត្មាបានបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាពីរលើកហើយ គឺលើកទី១នៅពេលបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ [កាលពីឆ្នាំមុន] និងមួយលើកទៀតនៅពេលបោះឆ្នោតជាតិកាលពីឆ្នាំ២០០៨”។ ព្រះអង្គបានមានសង្ឃដីកាសំដៅដល់ការបាញ់សម្លាប់សកម្មជនបរិស្ថានពីសំណាក់មន្ត្រីកងរាជអាវុធហត្ថម្នាក់កាលពីឆ្នាំមុន និងការបាញ់សម្លាប់មេដឹកនាំសហជីពសេរីកម្មករនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញកាលពីឆ្នាំ២០០៤ថា “ រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នបានប្រព្រឹត្តមកលើប្រជាពលរដ្ឋមិនល្អទាល់តែសោះ ហើយមិនអាចស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនអ្នកដែលត្រូវបានបាញ់សម្លាប់បានឡើយរួមមានលោក ឈុត វុទ្ធី និងលោក ជា វិជ្ជា ជាដើម”។
ព្រះសង្ឃជាង៥០.០០០អង្គនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា អាចមានឥទ្ធិពលខ្លាំងដល់លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត។ប៉ុន្តែការគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនបានកើតមានគ្រប់ព្រះសង្ឃទាំងអស់ឡើយ។ នៅវត្តឧណ្ណាលោម កាលពីម្សិលមិញ ព្រះសង្ឃមួយអង្គព្រះជន្មជាង៥០ព្រះវស្សាមានកាន់ទូរស័ព្ទស្មាតហ្វូនទំនើបពីរគ្រឿងបានពន្យល់ថា កុដិព្រះសង្ឃនៅជិតព្រះវិហារមានបិទផ្ទាំងផ្សព្វផ្សាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធំៗពីរផ្ទាំង ពីព្រោះកូនសិស្សរបស់ព្រះអង្គបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិរបស់ខ្លួនក្នុងការបិទនៅទីនេះ។
ព្រះសង្ឃព្រះជន្ម៣០ព្រះវស្សាមួយអង្គទៀតមានសង្ឃដីកាក្នុងលក្ខខណ្ឌអនាមិកថា “ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពីព្រោះព្រះសង្ឃទាំងនោះជាមន្ត្រីសង្ឃជាន់ខ្ពស់”។ ព្រះសង្ឃព្រះជន្ម៥០ព្រះវស្សាមួយអង្គដែលគង់នៅក្បែរនោះដែរបានមានសង្ឃដីកាថា ពីមុនព្រះអង្គបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្នុងពេលកន្លងមក ពេលនេះព្រះអង្គមិនទាន់ប្រាកដថា នឹងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាឡើយ។
ព្រះអង្គបានមានសង្ឃដីកាថា “ ឥឡូវនេះ ព្រះសង្ឃជាច្រើនស្រឡាញ់ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប៉ុន្តែវាជាការលំបាកណាស់សម្រាប់ព្រះអង្គក្នុងការមានសង្ឃដីកាអំពីរឿងនេះ”។ នៅវត្តស្រះចកឯណោះវិញ រូបថតលោក ហ៊ុន សែន និងភរិយារបស់លោក គឺលោកស្រី ប៊ុន រ៉ានី ព្យួរនៅលើជញ្ជាំងនៃបន្ទប់មួយរបស់សមាជិកគណៈកម្មាធិការវត្តនេះ។
ប៉ុន្តែ ព្រះសង្ឃក្មេងៗគង់នៅវត្តស្រះចកមិនស្ទាក់ស្ទើរឡើយ នៅពេលព្រះអង្គបង្ហាញការគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយព្រះសង្ឃក្មេងមួយអង្គមានសង្ឃដីកាជាភាសាអង់គ្លេសថា ព្រះអង្គគាំទ្រគណបក្សនេះ “១០០ភាគរយ”។ ព្រះសង្ឃព្រះជន្ម៣០ព្រះវស្សាមួយអង្គគង់នៅវត្តនេះដែរបានសម្តែងការគាំទ្រដោយមានសង្ឃដីកាថា ព្រះអង្គក៏មាននិន្នាការដូចព្រះសង្ឃដែលព្រះអង្គគង់នៅជាមួយដែរ ដោយងាកទៅគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
ព្រះអង្គបានមានសង្ឃដីកាថា “ ព្រះសង្ឃស្ទើរតែ៩៩ភាគរយគង់នៅទីនេះដែលមិនមែនជាមន្ត្រីសង្ឃជាន់ខ្ពស់បោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សផ្សេងៗ [ក្រៅពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា]។ អាត្មាពិតជាចង់ឃើញការផ្លាស់ប្តូរ ពីព្រោះតែបញ្ហាសង្គម ជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ និងការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្ស”។ព្រះអង្គបានមានសង្ឃដីកាបន្ថែមថា “អាត្មាមិនបានបោះឆ្នោតទេកាលពីមុន ពីព្រោះអាត្មាគិតថា វាមិនសំខាន់។ ឥឡូវនេះអាត្មាសម្រេចបោះឆ្នោត ពីព្រោះអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្នកំពុងធ្វើគឺខុស។ អាត្មានឹងបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ សោម សារុន