អ្នកបោះឆ្នោតនៅក្នុងខេត្តយ៉ាងតិចចំនួនពីរបានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា មន្ត្រីមូលដ្ឋានបានធ្វើដំណើរពីផ្ទះមួយទៅផ្ទះមួយស្នើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគូស និងបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បង ដែលពួកគេអះអាងថា ជាការហាត់សមសម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាតិនាថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា។
បណ្តាអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត និងសមាជិកសភាមកពីគណបក្សប្រឆាំងបានលើកឡើងថា សកម្មភាពរបស់មន្ត្រីមូលដ្ឋានគឺជាការគំរាមកំហែង ហើយក៏ជាការបំពានច្បាប់បោះឆ្នោតដែរ ដែលគួរតែធានាឲ្យបានថា មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលដែលភាគច្រើនជាសមាជិករបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារក្សាអព្យាក្រឹតភាព។ មន្ត្រីមួយរូបមកពីគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត មិនបានឯកភាពឡើយ ដោយលើកឡើងថា ការឲ្យគូសលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងនេះ វាគ្មានអ្វីលើសពីការហាត់សមអ្នកបោះឆ្នោតឡើយ។
ស្ត្រីម្នាក់នៅក្នុងស្រុកកណ្តាលស្ទឹង ខេត្តកណ្តាលបាននិយាយថា មន្ត្រីឃុំសៀមរាបម្នាក់បានទៅជាមួយសកម្មជនគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយក្រុម ដែលបានធ្វើដំណើរពីផ្ទះមួយទៅផ្ទះមួយកាលពីសប្តាហ៍មុន ដោយមានសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងជាច្រើនទៅជាមួយដើម្បីណែនាំប្រជាពលរដ្ឋពីរបៀបបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច។
ជំនួសឲ្យការអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគូសក្នុងប្រអប់លេខរៀងគណបក្សនយោបាយណាមួយក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយទាំងប្រាំបី ដែលមាននៅក្នុងសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បង សកម្មជនបក្សកាន់អំណាច និងមន្ត្រីថ្នាក់ឃុំបានណែនាំស្ត្រីរូបនេះគូសក្នុងប្រអប់លេខរៀងទី៤សម្រាប់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
ស្ត្រីរូបនេះដែលនិយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌអនាមិក ព្រោះខ្លាចមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីមន្ត្រីមូលដ្ឋាននោះបានលើកឡើងថា “ សន្លឹកឆ្នោតមានស្លាកសញ្ញាគណបក្សទាំងអស់ចាប់ពីលេខរៀងទី១រហូតដល់លេខរៀងទី៨ ហើយពួកគេបានប្រាប់ខ្ញុំឲ្យគូសលេខរៀងទី៤ដែលមានសញ្ញារូបទេវតារបស់ [គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា]។ ហើយបន្ទាប់មកពួកគេបានយក [សន្លឹកឆ្នោត] ត្រឡប់ទៅវិញពេលដែលខ្ញុំគូសរួច”។
គាត់និយាយបន្តថា “ មុនពេលខ្ញុំគូសលើសន្លឹកឆ្នោត ខ្ញុំងឿងឆ្ងល់ ហើយក៏សួរពួកគេថា ហេតុអី្វបានជាពួកគេឲ្យខ្ញុំគូសលេខ៤។ ពួកគេនិយាយថា គ្រាន់តែគូសទៅបានហើយ។ យើងគូសលើវា ពីព្រោះយើងបារម្ភពីសន្តិសុខរបស់យើង ប្រសិនបើយើងបដិសេធ”។
បុរសម្នាក់នៅក្នុងស្រុកស្វាយជ្រំ ខេត្តស្វាយរៀង ដែលនិយាយក្នុងលក្ខខណ្ឌអនាមិកដែរ ព្រោះខ្លាចមានការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននោះបាននិយាយថា គាត់ក៏ទទួលបានការណែនាំឲ្យគូសលើសន្លឹកឆ្នោតដូចគ្នានេះដែរ។ បុរសរូបនេះបានលើកឡើងថា អនុប្រធានភូមិរបស់ខ្លួននៅក្នុងឃំុគោកព្រីង បានធ្វើដំណើរពីផ្ទះមួយទៅផ្ទះមួយជាមួយសកម្មជនបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយក្រុមកាលពីថ្ងៃសុក្រ ដោយណែនាំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគូសលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បង ហើយសន្លឹកឆ្នោតនេះក៏ត្រូវបានយកទៅវិញដែរបន្ទាប់ពីគូសរួច។
បុរសរូបនេះបាននិយាយបន្តថា “ ពួកគេបានយកសន្លឹកឆ្នោតដែលមានស្លាកសញ្ញារបស់គណបក្សទាំងអស់ ប៉ុន្តែ ស្លាកសញ្ញាទេវតារបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឃើញច្បាស់ជាងគេ ហើយស្លាកសញ្ញារបស់គណបក្សផ្សេងៗឃើញព្រាលៗ។នៅពេលពួកគេបានចូលតាមផ្ទះនីមួយៗរបស់អ្នកភូមិពួកគេណែនាំឲ្យអ្នកភូមិគូសលេខរៀងទី៤ ហើយបន្ទាប់មកពួកគេក៏យក [សន្លឹកឆ្នោត] នោះត្រឡប់ទៅវិញ”។ បុរសរូបនេះបានបន្ថែមថា “ ប្រពន្ធ និងកូនស្រីរបស់ខ្ញុំបានគូសលើសន្លឹកឆ្នោតនេះ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំបានបដិសេធ ពីព្រោះខ្ញុំដឹងពីរបៀបគូសសម្រាប់ការបោះឆ្នោតហើយ ហើយវាគឺជាការដាក់សម្ពាធ នៅពេលពួកគាត់បង្គាប់ឲ្យគូសលេខរៀងទី៤នោះ”។
ស្ត្រីម្នាក់ទៀតនៅក្នុងស្រុករមាសហែក ខេត្តស្វាយរៀងបាននិយាយថា អាជ្ញាធរថែមទាំងបានអញ្ជើញប្រជាពលរដ្ឋមូលដ្ឋានជាច្រើនក្រុមឲ្យទៅកាន់សាលាឃុំគគីរទៀតផងកាលពីសប្តាហ៍មុន ហើយបានណែនាំពួកគាត់ឲ្យគូសលើលេខរៀងទី៤ ដែលជាប្រអប់របស់បក្សកាន់អំណាចនៅលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បង ជាការអះអាងមួយដែលមេឃុំជាអ្នករៀបចំពិធីនេះឡើងបញ្ជាក់ថាមានពិតមែន។
លោកស្រី ទេព សមុនី មេឃុំគោកព្រីងបានលើកឡើងថា លោកស្រីមានសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បង១.០០០សន្លឹកសម្រាប់បង្រៀនអ្នកបោះឆ្នោតដែលគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប៉ុន្តែ លោកស្រីបានបដិសេធការអះអាងដែលថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងពិធីនេះត្រូវបានបង្គាប់ឲ្យគូស ឬក៏អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានសហការជាមួយសកម្មជនបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដើម្បីធ្វើរឿងនេះ។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “ យើងបានឲ្យសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងទៅអ្នកភូមិរៀនគូស ប៉ុន្តែ យើងមិនបានប្រាប់ពួកគាត់ថា គណបក្សណាដែលពួកគាត់គួរតែគូសនោះឡើយពីព្រោះនេះជាសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់ក្នុងការជ្រើសរើសគណបក្សដែលខ្លួនស្រឡាញ់”។ លោកស្រីបានបន្តថា “ វាមិនមែនជាការបោកប្រាស់ ឬជាការដាក់សម្ពាធលើអ្នកភូមិឡើយ ពីព្រោះនៅពេលពួកគាត់ទៅបោះឆ្នោតនៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោត យើងមិនដឹងថា ពួកគាត់បោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាមួយនោះទេ”។
លោក ទេព នីថា អគ្គលេខាធិការគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានលើកឡើងថា គ្មានអ្វីខុសទេដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានអមដំណើរសកម្មជនបក្សទៅបង្រៀនអ្នកបោះឆ្នោតឲ្យចេះគូសលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងនោះ។ លោក ទេព នីថា ក៏មានប្រសាសន៍ដែរថា លោកមិនបានឃើញអ្វីខុសនោះទេ ចំពោះការគូសលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងដែលប្រជាពលរដ្ឋបានតវ៉ាកាលពីម្សិលមិញនោះ។ លោកបានថ្លែងថា “ ខ្ញុំមិនដឹងថា តើវាដាក់សម្ពាធលើប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងម៉េចទេ។ ពួកគេទៅដើម្បីទាក់ទាញអ្នកគាំទ្រ និងបង្ហាញប្រជាពលរដ្ឋឲ្យពីរបៀបគូសលើសន្លឹកឆ្នោតឲ្យបានត្រឹមត្រូវ”។
លោកមានប្រសាសន៍ថា “ វាខុសប្រសិនបើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទៅជាមួយសមាជិកគណបក្សនយោបាយ ហើយជំរុញអ្នកភូមិឲ្យគូសលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បង។ ប៉ុន្តែវាមិនអីទេ ប្រសិនបើពួកគេឈប់សម្រាក ហើយចុះតាមមូលដ្ឋានដូចមនុស្សធម្មតានោះ”។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល មិនយល់ស្របតាមការវាយតម្លៃនេះឡើយ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ភាពគ្រោះថ្នាក់នៃការគូសសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងគឺថា ហេតុការណ៍បែបនេះដាក់សម្ពាធលើប្រជាពលរដ្ឋច្បាស់ណាស់ឲ្យបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅថ្ងៃបោះឆ្នោតជាតិមកដល់ ជាពិសេសប្រសិនបើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជាប់ពាក់ព័ន្ធ ដែលជាការបំពានច្បាប់បោះឆ្នោត។
លោក គល់ បញ្ញា បានថ្លែងថា “ ប្រសិនបើ [សកម្មជនបក្ស] ចូលរួមជាមួយមេភូមិនោះជាបញ្ហា ពីព្រោះពួកគេគួរតែនៅអព្យាក្រឹត។ច្បាប់បោះឆ្នោតចែងថា ពួកគេ [អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន] ត្រូវតែនៅអព្យាក្រឹត ហើយវាជះឥទ្ធិពលលើអ្នកបោះឆ្នោត ពីព្រោះមេភូមិភាគច្រើនមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយពួកគេជាអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត”។
លោកបានបន្ថែមថា “ មេភូមិមានឥទ្ធិពលខ្លាំង។វាបង្កឲ្យមានបញ្ហាមួយចំនួន និងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋភ័យខ្លាច”។ លោក គល់ បញ្ញា បានមានប្រសាសន៍ថា ខុមហ្វ្រែលទទួលបានពាក្យបណ្តឹងមួយចំនួនពីអ្នកបោះឆ្នោតដែលមានការព្រួយបារម្ភនៅទូទាំងប្រទេស ដូចជានៅក្នុងខេត្តកំពង់ចាមព្រៃវែង និងខេត្តសៀមរាប ជាពិសេសអ្នកដែលគូសលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងតែម្តង។
លោក សុន ឆ័យ ដែលកំពុងឈរឈ្មោះជាបេក្ខជនតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមណ្ឌលភ្នំពេញ បានលើកឡើងថា ការគូសលើសន្លឹកឆ្នោតសាកល្បងនេះ កើតមានជាច្រើនកន្លែង ហើយកំពុងតែត្រូវបានដឹកនាំធ្វើដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ លោកបានថ្លែងថា “ ខណៈពេលពួកគេធ្វើពុតជាបង្រៀនប្រជាពលរដ្ឋអំពីរបៀបបោះឆ្នោត ពួកគេក៏បង្ខំប្រជាពលរដ្ឋឲ្យចងចាំលេខរៀងរបស់ [គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា] ដែរ ហើយបង្ខំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋសន្យានឹងអាជ្ញាធរថា នឹងបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។ នោះជាបញ្ហាដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅគ្រប់ទីកន្លែង។ពួកគេប្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋថា ត្រូវតែបោះឆ្នោតឲ្យលេខ៤។ នេះមិនមែនការបង្រៀនទេ”។
លោក សុន ឆ័យ បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្រៀនប្រជាពលរដ្ឋឲ្យចេះគូសលើស្លឹកឆ្នោតនេះ ប៉ុន្តែ ទទួលបានមកវិញត្រឹមតែលេសប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងការឆ្លើយតប។ លោកបានថ្លែងថា គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតទទូចឲ្យអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន កុំចូលរួមពាក់ព័ន្ធ។ លោក សុន ឆ័យ បានបន្ថែមថា “ គណៈកម្មការបោះឆ្នោតថ្មីនេះមិនសូវអើពើនឹងបណ្តឹងនេះឡើយ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ា សុយឈាង