កាលពីម្សិលមិញ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា គ.ជ.ប. បានចេញផ្សាយលទ្ធផលសវនកម្មផ្ទៃក្នុងនៃបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតរបស់ខ្លួន ហើយបានរកឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋ៩ភាគរយដែលបានចុះឈ្មោះដើម្បីបោះឆ្នោត នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា រកឈ្មោះរបស់ខ្លួនមិនឃើញនៅក្នុងបញ្ជីបោះឆ្នោតឡើយ។
លទ្ធផលសវនកម្មនេះស្រដៀងទៅនឹងការស្ទាបស្ទង់មតិដោយឡែកមួយចំនួនផ្សេងទៀតធ្វើឡើងដោយគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល និងវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ដោយបានរកឃើញថា ក្នុងចំណោមអ្នកបោះឆ្នោត១០នាក់ មានម្នាក់អាចត្រូវបានដកសិទ្ធិចេញពីការបោះឆ្នោតក្នុងខែនេះ។
យោងតាមសវនកម្មរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិររៀបចំការបោះឆ្នោត ដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវ Business and Marketing Research Solutions Asia (BMRS) បានរកឃើញថា ១៣ភាគរយនៃឈ្មោះទាំងអស់នៅក្នុងបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោតត្រូវបានចុះដោយមិនត្រឹមត្រូវ។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍សង្ខេបនៃសវនកម្មនេះ ដែលបានចេញនៅទីស្នាក់ការកណ្ដាលរបស់ខ្លួនក្នុងរាជធានីភ្នំពេញថា “ ទោះបីជាគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតខិតខំប្រឹងប្រែង និងប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងណាក្តី ក៏បញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតមិនអាចត្រឹមត្រូវ១០០ភាគរយដែរ”។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានបន្ថែមថា “ ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាដែលលើកឡើងអំពីបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោត គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត នឹងពិនិត្យមើលដំណោះស្រាយផ្អែកលើបទពិសោធ ការលើកឡើងមួួយចំនួនកន្លងមក និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា ព្រមទាំងសន្និសីទក្រោយការបោះឆ្នោតដែលនឹងធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣”។
សវនកម្មធ្វើឡើងដោយវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យបានរកឃើញថា ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋ១០នាក់ ដែលបានចុះឈ្មោះសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនាថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដា មានលើសពីម្នាក់ដែលទំនងជាអត់មាននៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោត ហើយថា ៩ភាគរយនៃអ្នកបោះឆ្នោតលើកមុនៗត្រូវបានកាត់ចេញពីបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតតាមមូលដ្ឋានដោយមិនត្រឹមត្រូវ។ ការស្ទង់មតិរបស់អង្គការខុមហ្វ្រែល បានប៉ាន់ប្រមាណថា អ្នកបោះឆ្នោត១,២៥លាននាក់អាចនឹងបាត់បង់សិទ្ធិរបស់ខ្លួននៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិនេះ។
គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះលទ្ធផលនៃសវនកម្មទាំងនោះ ហើយមិនពេញចិត្តចំពោះវិធីសាស្ត្រដែលវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ និងអង្គការខុមហ្វ្រែល បានប្រើប្រាស់នោះទេ។ សម្រាប់សវនកម្មរបស់ខ្លួន ក្រុមហ៊ុនស្រាវជ្រាវ BMRS បានប្រើប្រាស់គំរូនៃការស្ទាបស្ទង់មួយធ្វើឡើងទៅលើប្រជាពលរដ្ឋចំនួន២.៤៧២នាក់ទូទាំង២៤ខេត្ត-រាជធានី។ក្រុមហ៊ុននេះបានរកឃើញថា ៩១ភាគរយនៃអ្នកមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត បានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតរួចហើយ។ក្នុងចំណោមនោះមាន៩ភាគរយ ឬស្មើនឹងចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ១៩៨នាក់ រកឈ្មោះរបស់ខ្លួននៅក្នុងបញ្ជីមិនឃើញទេ។
បន្ទាប់ពីទទួលបានព័ត៌មាននេះ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានប្រើប្រាស់អ្វីដែលខ្លួនហៅថា “សមត្ថភាពខ្ពស់” ក្នុងការតាមដានឈ្មោះប្រជាពលរដ្ឋ១៣១នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលត្រូវសម្ភាសទាំងនោះ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហារបស់ពួកគេ ដោយធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះ៩ភាគរយមកនៅត្រឹម៣ភាគរយនៃអ្នកដែលត្រូវបានសម្ភាសនិងដែលឈ្មោះរបស់ខ្លួនមិនអាចរកឃើញ។
របាយការណ៍នេះមិនបានលើកឡើងថាហេតុអ្វីបានជាមានការព្យាយាមស្រដៀងដើម្បីដោះស្រាយភាពមិនប្រក្រតីសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទូទៅនោះទេ។ ថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតមួយកាលពីម្សិលមិញ លោក អឹម សួរស្ដី ប្រធានគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត បានមានប្រសាសន៍សម្រាលពាក់ព័ន្ធនឹងការសន្និដ្ឋានថា អ្នកបោះឆ្នោតចំនួន៩ភាគរយរកឈ្មោះរបស់ខ្លួននៅក្នុងបញ្ជីឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតមិនឃើញ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ មុនពេលយើងនិយាយថា ឈ្មោះរបស់ពួកគាត់បាត់ពីបញ្ជី យើងគួរតែគិតពិចារណាឲ្យបានល្អិតល្អន់។ ឧទាហរណ៍ឈ្មោះ យ៉ន ថេង ជួនកាលគេសរសេរថា យឿន ថេង។ នៅក្នុងបញ្ជីគឺឈ្មោះ យ៉ន ថេង ប៉ុន្តែមានថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើត និងអាសយដ្ឋានដូចគ្នា ហេតុដូច្នេះគឺជាមនុស្សតែមួយ។ យើងមិនអាចនិយាយថា ឈ្មោះនេះបាត់ ហើយបុគ្គលនោះមិនអាចបោះឆ្នោតបានឡើយ”។
លោក អឹម សួរស្ដី បានបន្ថែមថា “ ប្រសិនបើយើងរកឃើញឈ្មោះរបស់ខ្លួន មិនឃើញទេ សូមកុំបោះបង់ចោលអី។ សូមយកឈ្មោះនោះទៅបញ្ជាក់ជាមួយគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ដើម្បីឲ្យដឹងថា តើហេតុអ្វីបានជារកឈ្មោះរបស់ខ្លួនមិនឃើញ ហើយថា តើឈ្មោះនោះបាត់ដោយរបៀបណា”។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក អឹម សួរស្ដី បានលើកឡើងថា ភាពមិនប្រក្រតីបែបនេះមិនអាចដោះស្រាយបានទេសម្រាប់ការបោះឆ្នោតឆ្នាំនេះ ជាការទាមទារមួយដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានលើកឡើងជាច្រើនដងមកហើយនៅក្នុងពេលថ្មីៗនេះ។ លោក អឹម សួរស្ដី បានមានប្រសាសន៍ថា “យើងអាចផ្លាស់ប្ដូរបានសម្រាប់តែការចុះឈ្មោះលើកក្រោយ [សម្រាប់ការបោះឆ្នោតជាតិលើកក្រោយ] ប៉ុណ្ណោះ”។
លោកបានបន្ថែមថា “ មានមួយលានបញ្ហាកើតឡើងនៅក្នុងការបោះឆ្នោតមួយលើកៗ ហើយយើងមិនអាចយកបញ្ហាតូចមួយមកគ្របដណ្ដប់លើបញ្ហាល្អៗរាប់លានដែលយើងបានធ្វើនោះទេ”។ នៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ គណៈកម្មា ធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានផ្ដល់អនុសាសន៍ថា “ សវនកម្មណាមួយលើបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោត គួរតែធ្វើឡើងដោយវិធីសាស្ត្រស្រាវជ្រាវដ៏ហ្មត់ចត់ និងស៊ីជម្រៅ”។
លោកស្រី ឡូរ៉ា ថនតុន (Laura Thornton) នាយិកាវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា បានឆ្លើយតបនឹងអនុសាសន៍នេះថា “ ចំណុចចម្លែកទាក់ទិននឹងរបាយការណ៏សវនកម្មរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត គឺអនុសាសន៏នេះ”។
លោកស្រីបានលើកឡើងនៅក្នុងអ៊ីម៉េលមួយថា “ វិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ បានស្នើសុំពិនិត្យមើលទិន្នន័យបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោតទាំងមូលជាច្រើនលើកច្រើនសាមកហើយ ប៉ុន្តែគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានបដិសេធមិនចែករំលែកដល់យើងឡើយ ឬអង្គការឯករាជ្យផ្សេងៗឡើយ រួមទាំងអង្គការខុមហ្វ្រែលផង ទោះបីជានេះជាការអនុវត្តតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិក្ដី។ហេតុដូច្នេះ តើឲ្យយើងធ្វើតាមអនុសាសន៍របស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានយ៉ាងម៉េច?”។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបត្តិអង្គការខុមហ្វ្រែល បានលើកឡើងថា គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតមានភាពងាយស្រួលក្នុងការស្វែងរកឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតដែលបានបាត់ពីបញ្ជី ពីព្រោះគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតអាចបើកមើលទិន្នន័យកុំព្យូទ័របានទាំងមូល។
លោកបានបន្ថែមថា “ យើងអាចត្រឹមតែពិនិត្យផ្ទៀងផ្ទាត់ឡើងវិញនៅថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់និងខេត្តដោយប្រើកម្មវិធីភីឌីអេហ្វ (PDF) ប៉ុណ្ណោះ”។
លោក គល់ បញ្ញា ក៏បានចោទសួរដែរថា តើគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតរកឃើញឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតដែលមិនមាននៅក្នុងបញ្ជីដោយរបៀបណា ហើយលោកបានលើកឡើងថា វាអាចទៅរួចដែលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានរកឃើញឈ្មោះអ្នកបោះឆ្នោតនៅតាមបណ្ដាខេត្តនានាដែលគេមិនបានរស់នៅ។ លោកបានថ្លែងថា “វាហាក់ដូចជាឈ្មោះខ្មោចអ៊ីចឹង”។
ទាក់ទិននឹងឈ្មោះ១៣ភាគរយដែលត្រូវបានចុះបញ្ជីក្នុងបញ្ជីអ្នកបោះឆ្នោត ដោយមិនត្រឹមត្រូវនោះវិញ លោក គល់ បញ្ញា បានលើកឡើងថា វាតំណាងឲ្យចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលទំនងជានឹងត្រូវគេមិនអនុញ្ញាតឲ្យបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត។ ឆ្លើយតបនឹងការលើកឡើងរបស់លោក អឹម សួរស្្ដី ដែលថា អ្នកបោះឆ្នោតដែលមានថ្ងៃខែឆ្នាំកំណើត និងអាសយដ្ឋានជាន់គ្នា នឹងទទួលបានការអនុញ្ញាតឲ្យបោះឆ្នោតនោះ លោក គល់ បញ្ញា បានមានប្រសាសន៍ថា “ វាជាការបំពានច្បាប់ បោះឆ្នោត”៕
ប្រែសម្រួលដោយ ស៊ា ស៊ុយឈាង