ការធ្វើចំណាកស្រុករបស់ប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនឡើងមកកាន់តំបន់ក្រុង ដោយមិនបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅតាមមណ្ឌលបោះឆ្នោតថ្មីៗរបស់ខ្លួននោះ កំពុងធ្វើឲ្យបណ្តាអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតព្រួយបារម្ភថា អ្នកបោះឆ្នោតជាច្រើននឹងមិនវិលត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដា ឡើយ។
អ្នកទៅបោះឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានចំនួនច្រើនបំផុតនៅឆ្នាំ១៩៩៣ ដែលនៅពេលនោះ៩៣ភាគរយនៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតប្រមាណ៥លាននាក់ បានបង្ហាញវត្តមាននៅតាមការិយាល័យបោះឆ្នោត។ទោះបីជាអ្នកបោះឆ្នោតដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំ២០០៣ និងឆ្នាំ២០០៨មានចំនួនច្រើនជាងក្តី ក៏ចំនួនអ្នកទៅបោះឆ្នោតបានធ្លាក់ចុះមកនៅ៨៣ភាគរយក្នុងឆ្នាំ២០០៣ និង៧៥,៧ភាគរយក្នុងឆ្នាំ២០០៨។
លោក មឿន តុលា ប្រធានកម្មវិធីការងារនៃមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ថ្លែងថា ជាធម្មតាប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនដែលបានផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើមិនចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅកន្លែងស្នាក់នៅថ្មីរបស់ខ្លួនទេដោយសារតែដំណើរការចុះឈ្មោះស្មុគស្មាញដែលតម្រូវឲ្យមានឯកសារសម្គាល់អត្តសញ្ញាណនិងទីលំនៅអចិន្ត្រៃយ៍។
លោកថ្លែងថា “ ច្បាប់នេះបង្កការលំបាកដល់ការចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅកន្លែងថ្មី។ដូច្នេះប្រជាពលរដ្ឋនៅតែត្រូវចុះឈ្មោះនៅតាមខេត្តដែលជាស្រុកកំណើតរបស់ពួកគាត់”។លោកបានបន្តថា ទោះបីជាបណ្តា និយោជកទំនងជានឹងអនុញ្ញាតឲ្យបុគ្គលិករបស់ខ្លួនឈប់សម្រាកបីថ្ងៃសម្រាប់ការធ្វើដំណើរទៅស្រុក ដើម្បីបោះឆ្នោតក្តី ក៏មិនធានាថា ពួកគេប្រាកដជាទៅដែរ។
លោកថ្លែងថា “ បញ្ហាចម្បងត្រង់ថា នៅថ្ងៃបោះឆ្នោតកម្មករនិយោជិតស្ថិតក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនៅឡើយ។ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើនរកប្រាក់ចំណូលបានទាបណាស់ ហើយត្រូវចំណាយច្រើនសម្រាប់ការធ្វើដំណើរទៅខេត្តរបស់ពួកគាត់ដើម្បីបោះឆ្នោត”។
លោកស្រី ឡូរ៉ា ថនតុន (Laura Thornton) ប្រធានប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា នៃវិទ្យាស្ថានជាតិប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក បានមានប្រសាសន៍ថា សវនកម្មលើបញ្ជីឈ្មោះបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំនេះបានរកឃើញថា ១៧,១ភាគរយនៃអ្នកបោះឆ្នោតដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតរួច មិនប្រាកដថាកំពុងរស់នៅកន្លែងដែលពួកគាត់បានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតនោះទេ។
ប្រសិនបើលទ្ធផលនៃសវនកម្មនេះធ្វើឡើងនៅទូទាំងប្រទេស មានន័យថា អ្នកបោះឆ្នោតដែលបានចុះឈ្មោះរួចចំនួន១,៦៥លាននាក់ត្រូវធ្វើដំណើរទៅបោះឆ្នោតនៅថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដា។
លោក គល់ បញ្ញា ប្រធានអង្គការគណៈកម្មាធិការដើម្បីការបោះឆ្នោតដោយសេរីនិងយុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខុមហ្វ្រែល ថ្លែងថា លោកគិតថា ប្រជាពលរដ្ឋនឹងខំប្រឹងប្រែងវិលត្រឡប់ទៅខេត្តរបស់ពួកគាត់វិញ ពីព្រោះពួកគាត់ចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងណាស់លើការបោះឆ្នោតក្នុងឆ្នាំនេះ។លោកបន្តថា “ ខ្ញុំគិតថា នឹងមានប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតកាន់តែច្រើន ពីព្រោះសកម្មភាពធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនាមានភាពខ្លាំងក្លាណាស់”។
ក្រៅពីក្តីបារម្ភអំពីចំនួនអ្នកបោះឆ្នោតដែលនឹងទៅបោះឆ្នោតក្នុងថ្ងៃបោះឆ្នោត បណ្តាអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានខំប្រឹងប្រែងគិតគូរអំពីការប្រែប្រួលទីតាំងភូមិសាស្ត្រក្នុងប្រទេសក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំកន្លងមកនេះទេ នៅពេលបែងចែកចំនួនអាសនៈសភាសម្រាប់ប្រជែងយកទូទាំងប្រទេស។
ទោះបីជាសាលារាជធានីភ្នំពេញប៉ាន់ប្រមាណថា ពេលនេះមានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ២លាននាក់រស់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញក្តី ក៏គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា គ.ជ.ប. លើកឡើងថា ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ មានត្រឹមតែ១,៣លាននាក់ប៉ុណ្ណោះ។
យោងតាមគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតបានឲ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋមិនដល់១លាននាក់ផងទេដែលបានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោតពិតប្រាកដនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមាន១២អាសនៈ។ តួលេខនោះប្រៀបធៀបជាមួយនឹងតួលេខខេត្តកំពង់ចាម ជាខេត្តកំណើតរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលភាគច្រើនជាតំបន់ជនបទដាច់ស្រយាល និងដែលលោក ហ៊ុន ណេង បងប្រុសរបស់លោកធ្វើជាអភិបាលខេត្តនេះរហូតមកទល់នឹងដើមឆ្នាំនេះ ដែលមានអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត១,២៨៥លាននាក់ និងមាន១៨អាសនៈ។
ហើយថ្វីបើមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងប្រទេសក្ដី ក៏ខេត្តនីមួយៗក្នុងចំណោមខេត្តចំនួនប្រាំបួននៅតែមានមួយអាសនៈដដែល។ ដោយស្ទើរតែគ្មានសង្ឃឹមឈ្នះសោះ គណបក្សប្រឆាំងមិនបានប្រើប្រាស់ធនធានសំខាន់ៗធ្វើយុទ្ធនាការឃោសនានៅក្នុងតំបន់ទាំងនេះទេ។
ជាឧទាហរណ៍ ខេត្តព្រះសីហនុ ដែលមានកំពង់ផែនិងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសកើនឡើង មានអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត១២៧.០០០នាក់សម្រាប់អាសនៈតែមួយរបស់ខ្លួន បើប្រៀបធៀបទៅនឹងមធ្យមភាគនៃអ្នកចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត៧៨.៦៦០នាក់ក្នុងមួយអាសនៈៗនៅទូទាំងប្រទេស។
នៅខេត្តរតនគិរី កន្លែងដែលដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចកំពុងប្រែក្លាយខេត្តខ្ពង់រាបមួយនេះទៅជាមជ្ឈមណ្ឌលកសិឧស្សាហកម្មនោះ អ្នកបោះឆ្នោត៨៤.០០០នាក់បានចុះឈ្មោះបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែអាជ្ញាធរខេត្តនេះប៉ាន់ប្រមាណថា ប្រជាពលរដ្ឋមាន១៦០.០០០នាក់ ពោលគឺកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័ស។
នៅក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លង មកនេះ ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានកើនឡើងជាង១៥ភាគរយ ពី១២,៩៣លាននាក់នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៣ ដល់១៤,៨៦លាននាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១២ នេះបើយោងតាមតួលេខរបស់ធនាគារពិភពលោក ហើយអំឡុងពេលនោះ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនធំបានផ្លាស់ប្ដូរទីលំនៅទៅចំណុចកណ្ដាលក្រុង ដើម្បីស្វែងរកការងារធ្វើ។
កាលពីឆ្នាំមុន គណៈកម្មាធិការមួយដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានច្រានចោលការបន្ថែម ឬការបែងចែកឡើងវិញនូវចំនួនអាសនៈសភា១២៣អាសនៈ ថ្វីបើច្បាប់បោះឆ្នោតតម្រូវឲ្យធ្វើបែបនេះ ដើម្បីធ្វើឲ្យប្រាកដថា ការបោះឆ្នោតស្របតាមសមាមាត្រក្តី។
កាលពីម្សិលមិញ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយដោយលើកឡើងថា ចាំបាច់ត្រូវបង្កើនចំនួនអាសនៈសភា។
លោក សម រង្ស៊ី លើកឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះថា “ បីអាណត្តិជាប់ៗគ្នាកន្លងមក (១៩៩៨-២០០៣ ២០០៣-២០០៨ ២០០៨-២០១៣) និងសម្រាប់អាណត្តិបន្ទាប់ (២០១៣-២០១៨) គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាន់អំណាចតែងតែបង្ខំឲ្យអនុវត្តតាមសេចក្ដីសម្រេចរបស់ខ្លួនរក្សាទុកចំនួនអាសនៈសភាឲ្យនៅ១២៣អាសនៈដដែល”។ លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា “ មូលហេតុគឺដោយសារតែពួកគេដឹងថា ប្រសិនបើមានប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតសមាមាត្រនិងរូបមន្តបែងចែកអាសនៈដូចក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ការបង្កើតអាសនៈបន្ថែមណាមួយ ភាគច្រើនគឺនឹងបានមកលើគណបក្សប្រឆាំង”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ផន បុប្ផា)
ប្រែសម្រួលដោយ តែម សុខុម