ក្នុងដំណើរឆ្ពោះទៅរកការបោះឆ្នោតជាតិនាថ្ងៃអាទិត្យនេះ ទាំងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដែលជាគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលជាគណបក្សប្រឆាំង បានផ្សព្វផ្សាយគោលនយោបាយជំរុញទឹកចិត្ត សំខាន់ៗរបស់ខ្លួន ដើម្បីទទួលបានសំឡេងគាំទ្រដ៏ច្រើនបំផុតនៅក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្មនៃប្រទេសកម្ពុជា នោះគឺសំឡេងរបស់កម្មករកម្មការិនីកាត់ដែរ។
កាលពីថ្ងៃទី១ខែឧសភា រដ្ឋាភិបាលបានប្រកាសថា ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាសម្រាប់កម្មករ-កម្មការិនីកាត់ដេរ ត្រូវបានដំឡើងពី៦១ដុល្លារក្នុងមួយខែ ដល់៨០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។ ហើយកាលពីដើមខែនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានរៀបចំក្បួនដង្ហែរទ្រង់ទ្រាយធំមួយ ដែលមានកម្មករកម្មការិនីជាច្រើនចូលរួម ដោយជិះរថយន្តប្រហែល៥០០គ្រឿង និងម៉ូតូប្រហែល២.០០០គ្រឿង កាត់តាមផ្លូវនានាក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានសន្យាថារ នឹងដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមា ដល់១៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ព្រមទាំងកែលម្អរលក្ខខណ្ឌការងារ នៅតាមរោងចក្រទាំងឡាយ។ វិស័យផលិតកម្មដ៏បំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជានេះ មានកម្មករ-កម្មការិនីជាងកន្លះលាននាក់ ជាហេតុបណ្តាលឲ្យវិស័យនេះក្លាយជាប្រភពនៃប្រាក់ចំណូល និងបញ្ហានានា ដូចជា ហេតុការណ៍ដួលសន្លប់ទ្រង់ទ្រាយធំ និងសកម្មភាពប្រមូលផ្តុំគ្នាធ្វើកូដកម្មយ៉ាងច្រើនជាដើម។
លើសពីនេះទៅទៀត ដោយសារវិស័យកាត់ដេរមានកម្លាំងពលកម្មដ៏ច្រើនបែបនេះ និងបានផ្តល់ប្រាក់ចំណូលជាច្រើនពាន់លានដុល្លារ ដែលបានកើនឡើងជិតពីរដង បើគិតតាំងពីឆ្នាំបោះឆ្នោតនីតិកាលមុនពោលគឺឆ្នាំ២០០៨មកនោះ គណបក្សទាំងពីរបាន និងកំពុងរិះរកវិធីយកចិត្តទុកនិងលួងចិត្តកម្មករ-កម្មការិនីដែលមិនពេញចិត្តនឹងស្ថានភាពការងាររបស់ខ្លួន។
នៅក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាច្រើន ដែលត្រូវបានធ្វើឡើងជាមួយកម្មករ-កម្មការិនីកាត់ដែរនៅតាមរោងចក្រនានា ជុំវិញរាជធានីភ្នំពេញ កម្មករ-កម្មការិនីទាំងនោះបានផ្ញើសារចេញយ៉ាងច្បាស់។ កញ្ញា ទិដ្ឋ លក្ខណា អាយុ១៩ឆ្នាំ មកពីខេត្តស្វាយរៀង ធ្វើការនៅរោងចក្រកាត់ដេរចិនមួយឈ្មោះ WKK នៅខណ្ឌមានជ័យរកបានប្រាក់ចំណូលក្នុងចន្លោះ ពី៨០ដុល្លារទៅ១២០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ដោយបូកបញ្ចូលនូវប្រាក់ឈ្នួលសម្រាប់ការងារបន្ថែមម៉ោង។
ក៏ប៉ុន្តែ ប្រាក់ចំណូលនេះមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ។ នាងស្នាក់នៅក្នុងបន្ទប់តូចមួយ ដែលមានគ្នាប្រាំមួយនាក់ផ្សេងទៀត ដើម្បីសន្សំប្រាក់ ដែលនាងរកបានពីការខិតខំធ្វើការ ហើយនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះ នាងនឹងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ កញ្ញា លក្ខណាបាននិយាយថា“ប្រសិនបើខ្ញុំស្នាក់នៅជាមួយមិត្តភក្ត្រពីរនាក់ ខ្ញុំប្រហែលជាមិនមានប្រាក់គ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ចំណាយលើបន្ទប់ និងទឹកភ្លើងទេ។ យើងចង់ចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលឈ្នះឆ្នោតអណត្តិក្រោយ បន្ទាបតម្លៃទំនិញ បង្កើនប្រាក់ឈ្នួល និងបោះបង់ចោលកិច្ចសន្យារយៈពេលខ្លី។ ជីវិតមិនងាយស្រួលទេ សម្រាប់កម្មករកាត់ដែរ។ មិត្តភក្ត្រជាច្រើនរបស់ខ្ញុំ ក៏នឹងបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ”។
ក៏ប៉ុន្តែ កម្មការិនីរូបនេះបានលើកឡើងថា កម្មករ-កម្មការិនីមួយចំនួនដែលធ្វើការនៅក្នុងវិស័យកាត់ដេរ ត្រូវបានប្រាក់ជាបន្ទាន់ ខណៈដែលមួយចំនួនទៀតប្រហែលជាមិនមានលទ្ធភាពទៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួន ដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោតទេ។ ក្នុងតំបន់ឧស្សាហកម្មនៅជាយរាជធានីភ្នំពេញកម្មករ-កម្មការិនី បានឈប់សម្រាកពីការងារដើម្បីទទួលទានអាហារថ្ងៃត្រង់ នៅពេលតែមួយជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ ស្ត្រីវ័យក្មេងជាច្រើនដែលពាក់កន្សែងពណ៌ស្រស់ បាននាំគ្នាដើរចេញពីរោងចក្រនានាទៅអង្គុយជុំគ្នាអង្គុយលើស្មៅនៅក្បែរផ្លូវ ដែលមានធូលីហុយជុំវិញ ហើយចែកនំចៀនស្រួយ ពងទាស្ងោរ និងបាយឲ្យគ្នាហូប។
កម្មករ-កម្មការិនីចំណាយពេលពីរឬបីនាទី ដើម្បីដើរពីរោងចក្រផ្ទះរបស់ខ្លួន ឬក៏ហៅឲ្យចំថា បន្ទប់ថ្ម។ នៅក្នុងបន្ទប់បែបនេះ មានក្តារឈើដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាតុទទួលអាហារនៅពេលថ្ងៃនិងជាគ្រេគេងនៅពេលយប់ផង ហើយបន្ទប់ទាំងនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់ សម្រាប់គោលបំណងជាច្រើន ដូចជា ទទួលសាច់ញាតិឲ្យស្នាក់នៅ គេង ចំអិនអាហារ លាងសម្អាត និងទុកម៉ូតូរបស់ពួកគេ។
ឈរនៅខាងក្រៅផ្ទះរបស់នាង ដោយស្លៀកសម្លៀកបំពាក់គេងយប់លឿងដែលមានរូបបក្សីខឹង (Angry Birds) កញ្ញា ទឹង ផល្លី អាយុ២៣ឆ្នាំ មកពីខេត្តកំពង់ចាម និយាយថា នាងនឹងបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពីព្រោះនាងយល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន មិនបានអភិវឌ្ឍប្រទេស ដូចនៅប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាមទេ។
កញ្ញា ផន រដ្ឋា កម្មការិនីស្នាក់នៅបន្ទប់ក្បែរគ្នា និងបានធ្វើការនៅរោងចក្រអស់រយៈពេលមួយឆ្នាំមកហើយ ក៏យល់ឃើញថា ដល់ពេលត្រូវប្តូររដ្ឋាភិបាលហើយ។ នាងបាននិយាយថា “ ខ្ញុំចង់បានប្រាក់ខែខ្ពស់ជាងបច្ចុប្បន្ន និងចង់ឲ្យមានអំពើពុករលួយតិចជាងមុន។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រាក់ខែច្រើនជាងមុនមិនមែនជាចំណុចចាំបាច់បំផុតរបស់ខ្ញុំទេ ចំណុចដែលសំខាន់បំផុតនោះគឺកុំឲ្យមានអំពើពុករលួយនៅកម្ពុជា”។ (គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានលើកឡើងថា រោងចក្រទាំងឡាយអាចដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលកម្មករ-កម្មការិនីយ៉ាងងាយ ប្រសិនបើអំពើពុករលួយនៅក្នុងវិស័យនេះ ត្រូវបានកាត់បន្ថយ ហើយអត្រាពន្ធលើប្រេងកាត ត្រូវបានទម្លាក់ចុះនោះ)។
កញ្ញា ហុិច ស្រីអូន មកពីខេត្តកំពង់ធំបានលើកឡើងថា លោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏នឹងទទួលបានសន្លឹកឆ្នោតគាំទ្ររបស់នាងផងដែរ។ នាងបានឲ្យដឹងថាថ្លៃឈ្នួលបន្ទប់របស់បានកើនឡើងពី២២ដុល្លារ ដល់២៥ដុល្លារ ក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយខែចុងក្រោយនេះ។ កំណើននេះបានដាក់សម្ពាធផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុបន្ថែម ទៅលើនាង ហើយជាមូលហេតុធ្វើឲ្យនាងធ្លាក់ចូលក្នុងស្ថានភាពកាន់តែលំបាក។
កញ្ញា ស្រីអូន បាននិយាយថា“ ប្រសិនបើទទួលបានប្រាក់ឈ្នួល១៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែ ដូចដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានសន្យានោះ ខ្ញុំនឹងអាចសន្សំប្រាក់បាន សម្រាប់ផ្ញើឲ្យគ្រួសាររបស់ខ្ញុំ និងមានជីវភាពល្អប្រសើរជាងមុន។ ប្រទេសត្រូវការអភិវឌ្ឍន៍។ ផ្លូវថ្នល់ត្រូវតែមានការកែលម្អរ នៅខេត្តកំពង់ធំ ដែលជាស្រុកកំណើតរបស់ខ្ញុំ ទឹកជំនន់គឺជាបញ្ហា។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាប្រសិនបើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោត ពួកគេអាចនឹងដោះស្រាយបញ្ហាទំាងនេះបាន”។
ទោះបីជាមានសំឡេងគាំទ្រយ៉ាងច្រើនលើសលុប សម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ដោយ ក៏មានកម្មករ-កម្មការិនីមួយចំនួនតូចយល់ឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជាមានស្ថិរភាព និងរីកចម្រើន ហើយការផ្លាស់ប្តូរគណបក្សអាចនឹងធ្វើបាត់បង់ស្ថិរភាព និងភាពរីកចម្រើនទាំងនេះ។ អ្នកស្រី ប៉ាង ស្រីលក្ខណ អាយុ៤០ឆ្នាំ មកពីខែកំពង់ធំ បាននិយាយថា“ ខ្ញុំមិនជឿថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចផ្តល់ប្រាក់ឈ្នួល១៥០ដុល្លារទេ ព្រោះខ្ញុំមិនអាច និងទុកចិត្តគណបក្សនេះទេ។បើសិនជាយើងជ្រើសរើសគណបក្សនេះប្រទេសរបស់យើងនឹងក្រឡាប់ចាក់។ នៅពេលនោះយើងគិតយ៉ាងម៉េច? ខ្ញុំនឹងបោះឆ្នោតឲ្យ [គណបក្សប្រជាជន] ដូចមុន”។
តម្លៃផលិតផលកាត់ដេរបានចូលរួមចំណែក៨០ភាគរយនៃតម្លៃនាំចេញសរុប។នៅក្នុងឆមាសដំបូងនៃឆ្នាំនេះ ផលិតផលកាត់ដេរ និងវាយនភណ្ឌដែលត្រូវបាននាំចេញ មានតម្លៃ១,៥៨៨ពាន់លានដុល្លារ ពោលគឺបានកើនឡើង៣២ភាគរយបើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន។មូលហេតុមួយ ដែលបណ្តាលឲ្យមានកំណើននេះគឺថា ថ្លៃដើមកម្លាំងពលកម្មកើនឡើងនៅប្រទេសផលិតសម្លៀកបំពាក់ធំៗដូចជា ប្រទេសចិន និងប្រទេសវៀតណាមជាដើម។
មិនថាយ៉ាងណាទេ កម្មករ-កម្មការិនីនានាយល់ឃើញថា ប្រាក់ចំណូលជាច្រើនដែលរកបានតាមរយៈវិស័យនេះ បាននិងកំពុងហូរចូលក្នុងហោប៉ៅរបស់វិនិយោគិន ដែលយកប្រាក់ចំណេញ ទៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួន ដោយទុកបន្តិចបន្តួចសម្រាប់ប្រជាជនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទោះបីជាសហជីពទាំងអស់ខិតខំជំរុញឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួល នៅក្នុងកិច្ចចរចាជាមួយរដ្ឋាភិបាល កាលពីដើមឆ្នាំនេះក៏ដោយ ក៏សហជីពដែលស្ថិតក្រោមគណបក្សកាន់អំណាចបានបញ្ចប់ការដំឡើងនេះ នៅត្រឹម៩៣ដុល្លារ ខណៈដែលសហជីពឯករាជ និងប្រឆាំងបានស្នើសុំឲ្យមានការដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលនេះ ដល់១៥០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។
លោក សោម អូន ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពការងារកម្ពុជា ដែលគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានអះអាងថា សហជីពចំនួន៦៤ដែលបានរួមគ្នាបង្កើតសហព័ន្ធនេះ មានសមាជិកប្រហែល៨៣ភាគរយក្នុងចំណោមកម្មករ-កម្មការិនីប្រហែល៦៤០.០០០នាក់ ដែលកំពុងធ្វើការនៅវិស័យកាត់ដេរ និងវិស័យពាក់ព័ន្ធក្នុងកម្ពុជា។
លោក សោម អូន បានមានប្រសាសន៍ថា “ ប្រាក់ខែរបស់កម្មករមានចំនួនសមរម្យសម្រាប់ស្ថានភាពហិរញ្ញវត្ថុក្នុងគ្រួសាររបស់ពួកគេហើយ។ [កម្មករកាត់ដេរភាគច្រើន] នឹងបោះឆ្នោតគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពីព្រោះពួកគេមានការងារធ្វើនិងប្រាក់ខែ មេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលរបស់យើងកំពុងខិតខំធ្វើការ ហើយជាក់ស្តែង អំឡុងយុទ្ធនាការឃោសនាការបោះឆ្នោតនេះគ្មានគណបក្សណាទទួលបានសំឡេងគាំទ្រពីកម្មករ-កម្មការិនីកាត់ដែរទេ”។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កិច្ចសម្ភាសជាមួយកម្មករបានលាតត្រដាងឲ្យដឹងថា កម្មករ-កម្មការិនីជាច្រើន មិនដឹងទាល់តែសោះថា តើខ្លួនជាសមាជិកសហជីពមួយណាឲ្យពិតប្រាកដទេ។ សម្រាប់កញ្ញា ចាន់ណា អាយុ ២៣ឆ្នាំ និងកញ្ញា ប៉ែន សំបាន អាយុ ២៦ឆ្នាំ ដែលធ្វើការជាមួយគ្នានៅរោងចក្រ Uni Eastern Sportswear MFG L td. នៅក្នុងខណ្ឌមានជ័យ ឈ្មោះសហជីពរបស់ពួកគេ ឬក៏អក្សរកាត់នៃឈ្មោះសហជីពរបស់ពួកគេ មិនត្រូវបានគណៈគ្រប់គ្រងរោងចក្របង្ហាញឲ្យពួកគេបានដឹងទេ។
ហើយមិនមានករណីខុសគ្នាទេ។ កម្មករ-កម្មការិនីទាំងអស់ត្រូវបានសម្ភាស និយាយថា ពួកគេបានចុះហត្ថលេខាចូលជាសមាជិកសហជីព នៅពេលដែលពួកចូលធ្វើការ ក៏ប៉ុន្តែពួកគេមិនដឹងថា ខ្លួនជាសមាជិកសហជីពណាមួយទេ ឬដឹងពីនិន្នាការនយោបាយនៃសហជីពនោះទេ។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសម្ព័ន្ធសហជីពប្រជាធិបតេយ្យកម្មករកាត់ដែរកម្ពុជាដែលជាស្ថាប័នអាជីពឯករាជតែមួយ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ថា “ បច្ចុប្បន្ន សហជីពមួយចំនួនស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់គណប ក្សនយោបាយ ឬក៏និយោជក។ ពួកគេបោកប្រាស់ [កម្មករ] ដោយចុះឈ្មោះរបស់របស់ពួក ក្នុងបញ្ជីសហជីព ដោយកម្មករមិនបានដឹង។ [សហជីពនោះ] មិនមានកម្មវិធីបង្រៀន ឬក៏អប់រំកម្មករទេ។ និយោជកមិនបានផ្តល់ព័ត៌មានដល់ពួកគេទេ។ មានរោងចក្រច្រើនណាស់ធ្វើបែបនេះ។ វាជាបញ្ហាមួយដែលយើងត្រូវបំបាត់ចោល”។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្ថែមទៀតថា បច្ចុប្បន្ន ចំនួនសមាជិកក្នុងសម្ព័ន្ធសហជីពនេះ បានកើនឡើងពី៧០.០០០នាក់ ដល់ជាង៨៣.៥០០នាក់។
លោក ជា មុន្នី ប្រធានសហជីពសេរីកម្មករកម្ពុជា បានឲ្យដឹងថា តាំងពីត្រូវបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ សហជីពនេះមានសមាជិក៩៨.០០០នាក់ ហើយចំនួននេះកំពុងកើនឡើងប្រហែល១.៥០០នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា “ កម្មករបានផ្តោតអារម្មណ៍ទៅលើគោលនយោបាយរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទាក់ទងនឹងប្រាក់ឈ្នួល១៥០ដុល្លារ។កម្មករពេញចិត្តនឹងការសន្យារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិថា នឹងផ្តល់ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។ គណបក្សនេះអាចធ្វើតាមការសន្យារបស់ខ្លួនបាន ដោយមិនធ្វើឲ្យបាត់បង់វិនិយោគក្នុងវិស័យនេះទេ”។
នៅស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្តាល កម្មការិនីមួយក្រុមមកពីរោងចក្រ C Square Garment Finishing Co., Ltd. ជារោងចក្ររបស់វិនិយោគិនចិន ដែលផលិតខោឃៅប៊ូយ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឲ្យក្រុមហ៊ុន Levi Stra uss & Co. ទើបតែបានចាកចេញពីកន្លែងធ្វើការ និងកំពុងធ្វើដំណើរទៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្លួនកាលពីរសៀលម្សិលមិញ។នៅពេលទំនាក់ទំនងសុំសម្ភាស កម្មការិនីទាំងនេះបានបង្ហាញទឹករាក់ទាក់ លាយឡំងនឹងក្តីបារម្ភខ្លាចមានបញ្ហានយោបាយកើតឡើង។ ពួកគេបានលើកឡើងថា ពួកគេមិនដឹងជាបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សណាមួយទេ ក្នុងថ្ងៃអាទិត្យនេះ ហើយក៏ចាកចេញទៅយ៉ាងលឿន។ ក៏ប៉ុន្តែ ពីរនាក់ក្នុងចំណោមកម្មការិនីទាំងនេះ បានងាកមកវិញបន្តិច មុននឹងបង្ហាញកាយវិការរាំ លាយជាមួយកាយវិការលើកដៃលេខប្រាំពីរ ដែលជាលេខសម្គាល់លេខរៀង របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅលើសន្លឹកឆ្នោតផ្លូវការ៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា