លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានព្រមានកាលពីថ្ងៃសុក្រថា ប្រសិន បើសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួនមុនដំណាច់ ឱសានវាទរយៈពេល៦០ថ្ងៃសម្រាប់ការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីទេនោះ អាសនៈ ទាំងនោះអាចនឹងប្រគល់ឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា របស់លោកដែលបាន កាន់អំណាចជាយូរមកហើយ។
នេះគឺជាការធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើកទី ២ហើយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុង រយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃមកនេះ ស្តីពីការបាត់បង់អាសនៈសភារបស់ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រសិនបើគណបក្សនេះធ្វើពហិការ ឬតាមមធ្យោ បាយផ្សេងៗទៀតដើម្បីពន្យារពេលចាប់ផ្តើមបង្កើតរដ្ឋាភិបាលថ្មីអាណត្តិទី៥របស់លោក។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍អំឡុងពិធីសំណេះសំណាលរយៈពេលពីរម៉ោង ដែលត្រូវបានចាក់ផ្សាយតាមទូរទស្សន៍ជាមួយអ្នកភូមិនៅក្នុងស្រុក ខ្សាច់កណ្តាល ខេត្តកណ្តាលថា “ វាមានចែងនៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត ហើយ ច្បាប់នេះ [បើកចំហសម្រាប់ការបកស្រាយ] ” ។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ខណៈពេលលោកអង្គុយលើសំពត់តង់ក្រោម ម្លប់ដើមពោធិ៍ បន្ទាប់ពីធ្វើដំណើរតាមឧទ្ធម្ភាគចក្រទៅដល់ខេត្ត នេះថា “ នៅពេលណាគណបក្សបោះបង់អាសនៈ ឬពួកគេបានច្រានចោលអាសនៈ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំ ការបោះឆ្នោត [គ.ជ.ប.] នឹងយកអាសនៈទាំងនោះទៅចែកឲ្យគណបក្សដ៏ទៃទៀត ដែលមានអាសនៈនៅក្នុងសភា ដូច្នេះអាសនៈទាំងអស់នឹងធ្លាក់លើគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជា”។
នៅក្នុងពិធីសំណេះសំណាលរបស់លោកធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីរូបលោក និងមន្ត្រី ជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមួយក្រុមធំ បានជួយស្ទូង ស្រូវប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងមូលដ្ឋាន លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ឆិតបញ្ឆៀង ដល់ការសន្ទនាមួយរវាងរូបលោក និងលោក វ៉ូលហ្គាំង ម៉ូស័រ (Wolfgang Moser) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាល្លឺម៉ង់ កាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ។
លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា លោកមិនបានប្រាប់ឯកអគ្គរដ្ឋទូត អាល្លឺម៉ង់រូបនេះថា អាសនៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងត្រូវប្រគល់ ទៅឲ្យគណបក្សដ៏ទៃទៀតដែលមិនទទួលស្គាល់ការបោះឆ្នោតនោះឡើយ ប៉ុន្តែ គឺត្រូវឲ្យទៅគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោកតែមួយ គត់ស្របតាមច្បាប់របស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត។
កបានមានប្រសាសន៍ថា “ ខ្ញុំបាននិយាយថា គ្មាននរណាម្នាក់មានសិទ្ធិ ដកហូតអាសនៈសភានោះទេ។ ប៉ុន្តែ គណបក្សណាក៏អាចបោះបង់អាសនៈសភា របស់ខ្លួនបានដែរ ហើយ គ.ជ.ប. អាចបែងចែកអាសនៈទាំងនោះបាន”។ លោកក៏បានមានប្រសាសន៍ដែរថា ការទទួលខុសត្រូវចំពោះការបែងចែកអាសនៈ សភាឡើងវិញបែបនេះ គឺជារឿងរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិម្នាក់ឯង។ លោក មានប្រសាសន៍ថា “ ប្រសិនបើពួកគេ [ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ] មិនបោះ បង់អាសនៈចោលទេនោះ តើគេអាចបែងចែកអាសនៈទាំងនោះម៉េចនឹងកើត ?”។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងតែកាន់អំណាច និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានអះអាងពីជ័យជម្នះរៀងៗខ្លួនចាប់តាំងពីដំណើរការបោះឆ្នោតបាន បិទកាលពីថ្ងៃអាទិត្យមក។គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប្រកាសភ្លាមៗ ថា ខ្លួនទទួលបាន៦៨អាសនៈ ហើយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលបាន៥៥អាសនៈ ជា លទ្ធផលបឋមមួយដែលគាំទ្រដោយ គ.ជ.ប. ។ ប៉ុន្តែ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនទទួលស្គាល់តួលេខនោះចាប់តាំងពីពេលនោះមក ហើយកំពុងអះអាងថា ខ្លួនទទួលបានយ៉ាងហោចណាស់៦៣អាសនៈ រីឯគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទទួលបាន៦០អាសនៈ។
គណបក្សប្រឆាំងក៏បានទាមទារឲ្យមានការសើុបអង្កេតលើភាពមិនប្រក្រតី ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងច្រើនមិនអាចបោះឆ្នោតបានកាលពីថ្ងៃ អាទិត្យផងដែរ ខណៈពេលដែលសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងបានបង្ហាញថា ការមិន បានចូលរួមរបស់ខ្លួននៅក្នុងសម័យប្រជុំសភាដំបូង បន្ទាប់ពីការ ប្រកាសលទ្ធផលបោះឆ្នោតជាផ្លូវការ អាចរារាំងការបង្កើតរដ្ឋាភិ បាលថ្មី។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍កាលពីម្សិលមិញថា រឿងនោះនឹងមិនកើត ឡើងឡើយ ហើយថា គណបក្សប្រឆាំងគ្មានជម្រើសផ្សេងក្រៅពីទទួលយកអាសនៈ របស់ខ្លួននៅក្នុងសភាអាណត្តិថ្មីឡើយ ប្រសិនបើមិនដូច្នោះទេ ពួក គេនឹងបាត់បង់អាសនៈទាំងនោះ។ ខណៈពេលដែលរដ្ឋសភាមិនអាចបើកសម័យប្រជំុដោយគ្មានសមាជិកសភាយ៉ាង តិច១២០រូបនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សណាដែល ជំទាស់នឹងការអញ្ជើញរបស់ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី ដែលលោកអាច ធ្វើបាននៅពេលមានសមាជិកសភាគ្រប់កូរ៉ុមនោះ ជាការប្រឆាំងនឹង ព្រះមហាក្សត្រ។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា “ នៅពេលព្រះមហាក្សត្រអញ្ជើញអស់លោក ហើយអស់លោកបដិសេធមិនចូលរួម មានន័យថា អស់លោកប្រឆាំងនឹង ព្រះមហាក្សត្រ។ ព្រះករុណាជីវិតតម្កល់លើត្បូងនឹងអញ្ជើញអស់លោក ប៉ុន្តែ ត្រង់ថា អស់លោកទៅ ឬមិនទៅនៅតែចោទជាបញ្ហា។ អស់លោក ប្រឆាំងនឹងឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានបោះឆ្នោតគាំទ្រឲ្យអស់លោក ធ្វើការនៅរដ្ឋសភា ប៉ុន្តែ អស់លោកនឹងច្រានចោលវា។ ប្រសិនបើអស់ លោកមិនចង់ចូលរួមសម័យប្រជុំទេនោះ លាលែងពីតំណែង ហើយបោះបង់ អាសនៈទាំងនោះទៅ”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ទៀតថា “ វាមានចែងនៅក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត…។ ចំណុចនេះមិនមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ទេ ប៉ុន្តែ វាមានចែង ក្នុងច្បាប់បោះឆ្នោត។ នៅពេលគណបក្សណាមួយបោះបង់អាសនៈ ឬបាន ច្រានចោលអាសនៈ គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតនឹងយកអាសនៈទាំង នោះទៅចែកឲ្យគណបក្សដទៃទៀតដែលមានអាសនៈនៅក្នុងរដ្ឋសភា”។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា រដ្ឋសភា “ ត្រូវមានសមាជិកយ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ១២០រូប” ប៉ុន្តែ គ្មានខជាក់លាក់ណាមួយបញ្ជាក់ពីការជំនួសសមាជិករដ្ឋ សភាដែលបដិសេធមិនទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួននោះឡើយ។ យោងតាមច្បាប់ស្តីពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ គ.ជ.ប. អាចបែងចែកអាសនៈឡើងវិញឲ្យទៅគណបក្សមួយទៀត ប៉ុន្តែ លុះត្រាតែគណបក្ស នោះ “ ប្រកាសបោះបង់” អាសនៈរបស់ខ្លួន ឬប្រសិនបើគណបក្សនោះត្រូវបានលុបចេញពីបញ្ជីគណបក្សនយោបាយដែលត្រូវបានទទួលស្គាល់។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនបានធ្វើដូចនេះទេ ហើយនៅតែត្រូវបានទទួលស្គាល់ថា គណបក្សនយោបាយ។ នៅក្នុងសុន្ទរកថាដ៏វែងរបស់លោក លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានជំរុញឲ្យសហរដ្ឋ អាមេរិកធ្វើតាមការគំរាមកំហែងរបស់ខ្លួនកាលពីប៉ុន្មានសប្តាហ៍ កន្លងទៅដែលថា ជំនួយសម្រាប់កម្ពុជាអាចនឹងត្រូវកាត់ផ្តាច់ ប្រសិនបើការបោះឆ្នោតជាតិមិនអាចជឿទុកចិត្តបាន និងគ្មានការប្រកួត ប្រជែងដោយយុត្តិធម៌។
កាលពីខែមិថុនា ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកបានដាក់ចេញនូវសេចក្តីសម្រេចមួយ ដែលបានអំពាវនាវឲ្យកាត់ផ្តាច់ជំនួយដល់កម្ពុជា ចំពេលមានការ ព្រួយបារម្ភថា ការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃអាទិត្យ កន្លងទៅនេះមិនអាច ជឿទុកចិត្តបាន និងគ្មានការប្រកួតប្រជែងដោយយុត្តិធម៌ ហើយបាន ស្នើឲ្យប្រទេសម្ចាស់ជំនួយផ្សេងៗទៀតកាត់ផ្តាច់ជំនួយតាមខ្លួន ដែរ។ សេចក្តីសម្រេចនោះធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីសេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយ ត្រូវបានស្នើឡើងកាលពីដើមខែកក្កដា ដោយលោក ស្ទីវ ឆាបូត (Steve Chabot) សមាជិកសភាសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលជាប្រធានអនុគណៈកម្មាធិការ រដ្ឋសភាទទួលបន្ទុកតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ឲ្យបើកសវនាការ ស្តីពីការបោះឆ្នោតរបស់កម្ពុជា។
នៅក្នុងសវនាការសភានោះ លោក ស្ទីវ ឆាបូត បានមានប្រសាសន៍ថា ការបញ្ជូន អ្នកសង្កេតការណ៍មកប្រទេសកម្ពុជា នឹងគ្រាន់តែធ្វើឲ្យជ័យជម្នះខុស ច្បាប់របស់លោក ហ៊ុន សែន ស្របច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ហើយបានគាំទ្រ សេចក្តីសម្រេចរបស់ព្រឹទ្ធសភាដែលមានការអំពាវនាវឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក ទប់ស្កាត់រំហូរជំនួយដល់កម្ពុជា។
លោក ហ៊ុន សែន បានឆ្លើយតបទាំងកំហឹងកាលពីថ្ងៃសុក្រ ដោយជំរុញ ឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកកាត់ផ្តាច់ជំនួយរបស់ខ្លួនដល់កម្ពុជា ដោយលោកបាន មានប្រសាសន៍ទៅកាន់អ្នកចូលរួមស្តាប់ថា ចំណាត់ការបែបនេះនឹងធ្វើ ឲ្យប៉ះពាល់ដល់បណ្តាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលប៉ុណ្ណោះ មិនមែន រដ្ឋាភិបាលឡើយ។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា “ ប្រសិនបើអ្នកឯងក្លាហាន កាត់ ផ្តាច់ទៅ”។ លោកបានបន្តថា មន្ត្រីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលបានអំពាវនាវ ឲ្យកាត់ផ្តាច់ជំនួយទាំងនោះ មិនមែនតំណាងឲ្យទស្សនរបស់លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ប្រធានាធិបតីអាមេរិកឡើយ។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា សហរដ្ឋអាមេរិកផ្តល់ជំនួយប្រហែល៥០ លានដុល្លារដល់កម្ពុជាជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយ១លានដុល្លារនៃជំនួយ ទាំងនោះសម្រាប់យោធារបស់កម្ពុជា។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះក៏បានមានប្រសាសន៍ដែរថា ប្រទេសផ្សេង ៗទៀតអាចនឹងចូលជួយ ប្រសិនបើសហរដ្ឋអាមេរិកមិនផ្តល់ជំនួយដល់ កម្ពុជាទេនោះ ដោយលោកបានលើកឡើងពីរថយន្តយោធាដែលប្រទេសចិនបាន បរិច្ចាគកាលពីឆ្នាំ២០១០ជាឧទាហរណ៍។ឆ្នាំនោះអាមេរិកបានផ្អាកការ ដឹកជញ្ជូនរថយន្តយោធាប្រើហើយមួយទឹកមកឲ្យកម្ពុជា បន្ទាប់ពី រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើបត្យាប័នជនជាតិភាគតិចវីហ្គួរ ២០ នាក់ដែលបានសុំសិទ្ធិជ្រកកោននៅទីនេះ ត្រឡប់ទៅប្រទេសចិនវិញជា បន្ទាន់។ ប្រទេសចិនបានឆ្លើយតបនឹងការធ្វើបត្យាប័ន និងការ ផ្អាកផ្តល់ជំនួយរថយន្តរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈការបរិច្ចាគរថ យន្តយោធារបស់ខ្លួនចំនួន២៥០គ្រឿង ហើយបានប្រកាសផ្តល់កញ្ចប់ ជំនួយ និងឥណទានមួយដែលមានទំហំទឹកប្រាក់១,២ពាន់លានដុល្លារដល់ កម្ពុជា។
នៅពេលសុន្ទរកថាដ៏វែងរបស់លោកបានឈានជិតដល់ទីបញ្ចប់កាលពី ថ្ងៃសុក្រ លោក ហ៊ុន សែន បានផ្តោតការចាប់អារម្មណ៍របស់លោកទៅលើ លទ្ធភាពដែលថា បាតុកម្មធ្វើឡើងដោយអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អាចនឹងកើតមានឡើង ដែលលោកបានមានប្រសាសន៍ថាជាសញ្ញាបង្ហាញពីសម័យ កាលអស្ថិរភាព និងការកើនឡើងនូវបទល្មើសនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
លោក ហ៊ុន សែន បានមានប្រសាសន៍ថា បាតុកម្មណាមួយប្រឆាំងនឹងលទ្ធផល នៃការបោះឆ្នោត អាចនឹងត្រូវទប់ទល់ដោយបាតុកម្មគាំទ្រលទ្ធផលនៃការ បោះឆ្នោតជួសមុខឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហើយបានមាន ប្រសាសន៍ថា ស្ថានភាពចលាចលនៅតាមផ្លូវទំនងជានឹងកើតមានឡើង ហើយ បង្ខំឲ្យក្រុមហ៊ុនសហគ្រាសខ្នាតតូចនានាបិទទ្វារ។
លោក ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងពីការវាយប្រយុទ្ធគ្នាក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ ដែលនៅ ពេលនោះកងទ័ពស្មោះត្រង់នឹងលោកបានបណ្តេញព្រះ អង្គម្ចាស់ នរោត្តម រណប្ញទ្ធិ នាយករដ្ឋមន្ត្រីទី១នាពេលនោះចេញពី អំណាច ធ្វើជាឧទាហរណ៍ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ច្បាស់ពីគ្រោះថ្នាក់ នៃការតវ៉ារបស់គណបក្សប្រឆាំងនៅតាមដងផ្លូវ។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីរូបនេះបានព្រមានថា “ បងប្អូនមិនចងចាំ ព្រឹត្តិការណ៍ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៧ទេឬ នៅពេលនោះទាហានបានចូលមកក្នុង រាជធានី ហើយអ្នកដែលលួចរបស់របបចេញពីរោងចក្រ គឺកម្មករកាត់ ដេរ មិនមែនយោធាទេ។ សូមប្រុងប្រយ័ត្ន ពីព្រោះបញ្ហាដដែលនេះអាចនឹង កើតឡើងម្តងទៀត”។
លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តទៀតថា “ ប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងមាន សមត្ថភាពធ្វើការតវ៉ាជំទាស់នឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត តើ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាមិនអាចធ្វើបាតុកម្មគាំទ្រលទ្ធផលបោះឆ្នោតបាន ទេឬ? ភាគីម្ខាងគាំទ្រ ហើយភាគីម្ខាងទៀតជំទាស់។ តើស្ថានភាពនឹងទៅ ជាយ៉ាងណា ហើយនឹងមានអ្វីកើតឡើង?”។
ពេលទាក់ទងតាមទូរស័ព្ទ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបាន អះអាងថា គណបក្សរបស់លោកគ្មានបំណងបោះបង់អាសនៈរបស់ខ្លួនដែលទទួល បានទាំងលំបាកនោះឡើយ ហើយបានស្នើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន អានច្បាប់ ដែលពាក់ព័ន្ធឡើងវិញ។ លោក សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ថា “ការមិនចូលរួមក្នុងសម័យប្រជុំមិន មានន័យថា យើងបោះបង់អាសនៈទាំងនោះជាផ្លូវការទេ។ វាគួរឲ្យអស់ សំណើចណាស់។ចូរស្រមៃមើលថា ប្រសិនបើគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើ បែបនេះ លទ្ធផលចុងបញ្ចប់នឹងគួរឲ្យអស់សំណើរជាខ្លាំង ពីព្រោះគណបក្ស ប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់គ្រងអាសនៈសភាទាំង១២៣តែម្នាក់ឯង ដូច្នេះយើង នឹងវិលត្រឡប់ទៅរកប្រព័ន្ធកុម្មុនីស្តឯកបក្ស”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ Alex Willemyns)
ប្រែសម្រួលដោយ តែម សុខុម