នៅថ្ងៃទី១៦ខែឧសភា បន្ទាប់ពីពិដានអគាររោងចក្រដេរស្បែកជើង នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ បានបាក់ធ្លាក់ ហើយបណ្តាលឲ្យមនុស្សពីរនាក់បាត់បង់ជីវិត នៅពេលនោះក៏មានសន្យាថា នឹងនាំអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះហេតុការណ៍នេះទៅផ្តន្ទាទោស និងធ្វើការត្រួតពិនិត្យរោងចក្រទាំងអស់នៅទូទាំងប្រទេស។
លោក អ៊ិត សំហេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតិសម្បទា បានមានប្រសាសន៍ទាក់ទិននឹងករណីបាក់ឡៅតឿនៅរោងចក្រ ក្រុមហ៊ុន វីងស្តា ស៊ូ ខូ អិលធីឌី (Wing Star Shoes Co., Ltd.) ក្នុងស្រុកគងពិសីថា “ យើងនឹងចាត់តាំងគណៈកម្មាធិការមួយ ឲ្យចុះស៊ើបអង្កេតឲ្យបានច្បាស់លាស់ សម្រាប់ករណីនេះ ហើយយើងនឹងចាត់វិធានការផ្នែកច្បាប់ចំពោះអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធ។ ហើយក្រសួងសង្គមកិច្ច អតីតយុទ្ធជន និងយុវនីតសម្បទា និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធនឹងចុះត្រួតពិនិត្យអគារនៅតាមរោងចក្រទាំងអស់”។
បន្ទាប់ពីលោក អុិត សំហេង បានចេញសេចក្តីព្រមានបែបនេះ សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) និងគម្រោងរោងចក្រកាន់តែប្រសើររបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ បានចេញលិខិតមួយច្បាប់ ដើម្បីណែនាំខ្លាំងៗឲ្យរោងចក្រទាំងឡាយអនុវត្តគោលការណ៍ត្រួតពិនិត្យអគាររបស់ខ្លួនដោយស្មារតីស័្មគ្រចិត្ត។ ដើម្បីបំពេញកិច្ចការត្រួតពិនិត្យនេះ អង្គការ ILO បានផ្តល់ឲ្យរោងចក្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នូវព័ត៌មានទំនាក់ទំនង ជាមួយក្រុមហ៊ុនវិស្វកម្មចំនួនប្រាំមួយ។ ក៏ប៉ុន្តែ រយៈពេលជិតបីខែហើយ បន្ទាប់ពីហេតុការណ៍នោះបានកើតឡើង មិនមានម្ចាស់រោងចក្រណាទទួលខុសត្រូវក្នុងផ្លូវច្បាប់ ចំពោះករណីបាក់អគារ ដែលបណ្តាលឲ្យមនុស្សបាត់បង់ជីវិតបែបនេះទេ លើកលែងតែម្ចាស់រោងចក្រ ឬក្រុមហ៊ុនវីងស្តា ដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះសំណង់អគារមិនមានគុណភាពរបស់ខ្លួន។
លើសពីនេះទៅទៀត ក្រុមហ៊ុនវិស្វកម្មបីដែលស្ថិតក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុន មាននៅក្នុងបញ្ជីរបស់អង្គការ ILO បានឲ្យដឹងក្នុងសប្តាហ៍នេះថា ក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនវិស្វកម្មដែលបានទំនាក់ទំនងពួកគេ ជាក់ស្តែងមានមួយភាគតូចប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោមរោងចក្រជាង៤០០រោងចក្រ ដែលនាំទំនិញចេញពីប្រទេសកម្ពុជា កំពុងតែធ្វើការជាមួយខ្លួនក្នុងការធ្វើឲ្យមានភាពប្រសើរឡើងជាងមុននៅរោងចក្រទាំងនោះ។
លោក អាឡាន តាង (Alan Tang) វិស្វករក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់បច្ចេកទេសសំណង់ (Construction Technology Consultants) បានមានប្រសាសន៍ថា “ ការផ្តោតអារម្មណ៍បានធ្លាក់ចុះ។
គច្រើនក្នុងចំណោមម្ចាស់រោងចក្រមិនមានរោងចក្រទេ។ ពួកគេគ្រាន់តែជួលរោងចក្រពីម្ចាស់ក្នុងស្រុកប៉ុណ្ណោះ ហើយពួកគេមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងទៅលើការថែទាំទេ”។ រោងចក្រប្រហែលជា១០បានទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោក តាង អំពីការត្រួតពិនិត្យ ប៉ុន្តែ មានតែបួនប៉ុណ្ណោះដែលធ្វើការយ៉ាងសកម្ម ជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោក ក្នុងការធ្វើឲ្យសំណង់អគារមានភាពល្អប្រសើរឡើង។ យោងតាមលោក តាង បានឲ្យដឹងថា អតិថិជនដែលទិញទំនិញពីរោងចក្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គួរតែខិតខំបន្ថែមទៀត ក្នុងការជំរុញឲ្យរោងចក្រនានាបំពេញកិច្ចការត្រួតពិនិត្យ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ អតិថិជនអាចធ្វើកិច្ចការជាច្រើនទៀត បើធៀបនឹងអតិថិជនដទៃទៀត។ ពួកគេគួរតែជំរុញឲ្យមានការត្រួតពិនិត្យបន្ថែមទៀត”។
ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ផ្នែកវិស្វកម្មអេដវ៉ាន់ស៊ីង (Advancing Engineering Consu-ltants) គឺជាក្រុមហ៊ុនមួយផ្សេងទៀតដែលស្ថិតក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនទាំងប្រាំមួយណែនាំដោយអង្គការ ILO។ លោក ប្រ៊ីសេ ហ្គាបួរី (Bryse Gaboury) សហស្ថាបនិកក្រុមហ៊ុន ពិគ្រោះយោបល់ផ្នែកវិស្វកម្មអេដវ៉ាន់ស៊ីង បានឲ្យដឹងថា រោងចក្រប្រហែល៤០បានទៅទំនងទំនងជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោក តាំងពីអគាររោងចក្របានបាក់ធ្លាក់ នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ។
ក៏ប៉ុន្តែ លោកបានបញ្ជាក់ថា “ មានមិនដល់ប្រាំផង” ដែលបច្ចុប្បន្ន កំពុងអនុវត្តដំណើរត្រួតពិនិត្យនេះ។ លោក ហ្គាបួរី មានប្រសាសន៍ថា “ អ្វីដែលយើងកំពុងឃើញគឺ យើងគ្រាន់តែបានពិនិត្យផ្នែកខាងក្រៅ និងការត្រួតពិនិត្យលម្អិតមួយ ក៏ប៉ុន្តែ មានមនុស្សតិចតួចដែលកំពុងដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះ”។ មូលហេតុសំខាន់ដែលធ្វើឲ្យរោងចក្រនានាមានការស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការអនុវត្តការត្រួតពិនិត្យបែបនេះ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងការចំណាយតែម្តង។
លោក រ៉េន័រ អ៊ីស្រាអេល (Rainer Israel) នាយកក្រុមហ៊ុន អ៊ីលី ខន់សាល់ធីង អ៊ីនជីនញៀរីង មេគង្គ អិលធីឌី (iLi Consulting Engineers Mekong Ltd.) ដែលស្ថិតក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនណែនាំដោយអង្គការ ILO ផងដែរនោះ បានឲ្យដឹងថា ជាមធ្យម សេវាត្រួតពិនិត្យរោងចក្រ ត្រូវការចំណាយប្រាក់ក្នុងចន្លោះពី២០.០០០ដុល្លារទៅ៣០.០០០ដុល្លារ ក៏ប៉ុន្តែទំហំចំណាយនេះអាចនឹងកើនច្រើនដល់១០០.០០០ដុល្លារអាស្រ័យទៅលើទំហំការងារសំណង់ ដែលចាំបាច់ត្រូវធ្វើ។
លោកលើកឡើងបន្ថែមថា រោងចក្រ១០ បានទៅទំនាក់ទំនងក្រុមហ៊ុន អ៊ីលី តាំងពីករណីបាក់អគាររោងចក្របានកើតឡើងក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ ហើយមិនមានក្រុមហ៊ុនណាមួយត្រឡប់ទៅទំនាក់ទំនងជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោកជាលើកទី២ទេ បន្ទាប់ពីក្រុមហ៊ុនទាំងនោះទទួលបានតារាងតម្លៃសេវាកម្មហើយ។
ការត្រួតពិនិត្យគ្រោងអគាររោងចក្រត្រូវការពេលវេលាជាច្រើនសប្តាហ៍។ ដំណាក់កាលដំបូងគឺការត្រួតពិនិត្យផ្នែកខាងក្រៅអគារ ដែលវិស្វករត្រូវវាស់វែងភាពរឹងមាំពិតនៃគ្រោងអគារ ដោយផ្អែកលើអ្វីដែលអាចមើលឃើញ។ បន្ទាប់មកទៀតគឺការវិភាគលម្អិត ដែលតម្រូវឲ្យមានការវាស់វែង និងការវាយតម្លៃសម្ភារអគារ។ ដំណាក់កាលចុងក្រោយពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តផែនការផ្លាស់ប្តូរប្លង់រចនាអគារ ដោយយោងតាមអនុសាសន៍ទទួលបានក្រោយការវិភាគ។
ដោយបានចូលរួមចំណែកប្រហែល៨០ភាគរយក្នុងការនាំចេញរបស់ប្រទេសកម្ពុជាវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង គឺជាកម្លាំងជំរុញដ៏សំខាន់របស់ប្រទេសនេះ ពីព្រោះវិស័យនេះបានស្រូបយកកម្លាំងពលកម្មជាង៦០០.០០០នាក់។ ក្នុងឆមាសដំបូងនៅឆ្នាំ២០១៣ ទំហំនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភណ្ឌ បានកើនឡើង១,៥៦ពាន់លានដុល្លារ ឬក៏៣២ភាគរយ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នា កាលពីឆ្នាំមុន។
ហេតុការណ៍បាក់ពិដានរោងចក្រ វីងស្តា បាននាំឲ្យមានការផ្តោតអារម្មណ៍យ៉ាងច្រើនពីសំណាក់សហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេស ដោយសារតែហេតុការណ៍នេះបានកើត ឡើង ក្នុងរយៈពេលមិនដល់មួយខែផង បន្ទាប់ពីករណីបាក់អគាររោងចក្រ រ៉ាណា ផ្លាហ្សា (Rana Plaza) បានកើតឡើងនៅប្រទេសបង់ក្លាដែស ជាហេតុបណ្តាលឲ្យមនុស្សជាង១.១០០នាក់បាត់បង់ជីវិត។
លោក ហ្គាបួរី បានលើកឡើងបន្តទៀតថា ល្បឿនដែលវិស័យឧស្សាហកម្មនៅប្រទេសកម្ពុជារីកចម្រើនប្រហែលជាបង្កឲ្យមានហានិភ័យកាន់តែច្រើនកើតឡើងនៅក្នុងរោងចក្រក្នុងប្រទេសនេះ។ គ្រោងអគារបណ្តោះអាសន្នដូចជា ឡៅតឿដែលបានបាក់ធ្លាក់នៅរោងចក្រ វីងស្តា គឺមានជាទូទៅនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកបានពន្យល់ថា គ្រោងសំណង់ទាំងនោះត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាគ្រោងសំណង់អចិន្ត្រៃយ៍ ដើម្បីដាក់របស់របរធ្ងន់ៗហួសពីកម្លាំងទប់នៃគ្រោងសំណង់ទាំងនោះ។ លោក ហ្គាបួរី មានប្រសាសន៍ថា “ គ្រោងសំណង់បណ្តោះអាសន្ន និងសំណង់បន្ថែមគឺជាបញ្ហាចម្បង។ គម្រោងសំណង់ទាំងនេះត្រូវបានគេយកទៅប្រើប្រាសក្នុងគោបំណងធ្វើសកម្មភាពផលិតកម្ម”។
លោក អ៊ីស្រាអេល បានលើកឡើងថា ក្នុងចំណោមរោងចក្រនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មិនមានរោងចក្រណាឆ្លងផុតដំណាក់កាលត្រួតពិនិត្យគ្រោងអគារ ដែលធ្វើឡើងដោយវិស្វករអន្តរជាតិទេ ដោយសារតែគ្រោងអគារទាំងនោះ មិនត្រូវបានសាងសង់តាមក្បួនខ្នាតសំណង់ត្រឹមត្រូវទេ។
ក្បួនខ្នាតសំណង់ដែលរួមមានរង្វាស់ស្តង់ដា សម្រាប់ជញ្ជាំង គ្រឹះ ជាន់ និងដំបូល ពិតជាមានសារៈសំខាន់ និងចាំបាច់នៅប្រទេសជាច្រើនផ្សេងៗទៀត ដើម្បីធានាថា វិស្វករ ស្ថាបត្យករ និងក្រុមហ៊ុនសំណង់នានា ធ្វើការសាងសង់អគារដែលមើលទៅមានភាពរឹងមាំគួរឲ្យទុកចិត្ត។
លោក អ៊ីស្រាអេល បានមានប្រសាសន៍ថា “យើងដឹងថា មិនមានរោងចក្រណាក្នុងចំណោមរោងចក្រទាំងនោះអាចគោរពតាមវិធានអន្តរជាតិណាមួយទេ។ ប្រសិនបើអ្នកឲ្យយើងធ្វើការសិក្សា និងវិភាគ លទ្ធផលនឹងបង្ហាញច្បាស់ថា វា [មិន] ស្របតាមស្តង់ដាអន្តរជាតិទេ”។
តំណាងមកពីក្រុមហ៊ុន ណៃគី (Nike) ហ្គេប (Gap) និងក្រុមហ៊ុន អេជអេនអិម (H&M) ជាក្រុមហ៊ុនលំដាប់អន្តរជាតិ ធំៗបី សុទ្ធតែបានបង្ហាញអារម្មណ៍ពេញចិត្តបរិស្ថានសុវត្ថិភាពសម្រាប់កម្មកររបស់ខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែ មិនមានក្រុមហ៊ុនណាផ្តល់ព័ត៌មានច្បាស់លាស់ទាក់ទងនឹងរបៀបដែលពួកគេធ្វើផែនការដើម្បីសម្រេចឲ្យបានគោលដៅនេះទេ។
លោក អេលីន ហាល័រប៊ី (Elin Hallerby) អ្នកនាំពាក្យក្រុមហ៊ុន អេជអេនអិម បានឲ្យដឹងតាមរយៈអីុម៉េលថា “ ក្រុមហ៊ុន អេជអេនអិម ស្វាគមន៍វិធានសាងសង់អគារនៅកម្ពុជា ដែលបញ្ជាក់លក្ខខណ្ឌត្រឹមត្រូវ និងមានការគោរពតាមក្នុងពេលសាងសង់។ យើងក៏ជឿជាក់ផងដែរថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគួរតែនាំមុខក្នុងកិច្ចការទាំងនេះ”។
ក្រុមហ៊ុន អាស៊ីក (ASICS) ជាក្រុមហ៊ុនស្បែកជើងជប៉ុនដែលជាអតិថិជនទិញទំនិញពីក្រុមហ៊ុន វីងស្តា ក៏បានអំពាវនាវឲ្យមានការចូលរួមកាន់តែច្រើនពីរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធានាសុវត្ថិភាពរបស់កម្មករ។ តាំងពីហេតុការណ៍បានកើតឡើងនៅរោងចក្រ វីងស្តា ក្រុមហ៊ុន អាស៊ិក បាននិងកំពុងសហការជាមួយរោងចក្រផ្គត់ផ្គង់របស់ខ្លួនចំនួនប្រាំបួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់ថា អគាររោងចក្រទាំងនេះពិតជាមានសុវត្ថិភាពមែន។
លោក រុ៉ន ភីធើសុន (Ron Pietersen) នាយកគ្រប់គ្រងផ្នែកច្បាប់ និងអនុវត្តគោលការណ៍នៅក្រុមហ៊ុនអាស៊ិក បានលើកឡើងនៅក្នុងអីុម៉េលថា “ ក្នុងដំណាក់កាលនេះ យើងមិនដឹងអំពីការត្រួតពិនិត្យដែលកំពុងតែទទួលរងសម្ពាធពីកត្តាខ្វះខាតមូលនិធិទេ។ ប្រសិនបើនេះគឺជាបញ្ហា យើងនឹងប្រហែលជាត្រូវពិភាក្សាជាមួយរោងចក្រផ្គត់ផ្គង់ ទាក់ទងទៅនឹងរបៀបដែលយើងអាចជួយបានក្នុងការស្វែងរកដំណោះស្រាយ”។
អ្នកស្រី លីហួ តំណាងរោងចក្រវីងស្តា បានលើកឡើងថា ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ បានបញ្ជូនវិស្វករមួយក្រុមទៅពិនិត្យរោងចក្ររបស់អ្នកស្រី បន្ទាប់ពីហេតុការណ៍បាក់ពិដានកើតឡើង។ អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា “ ក្រសួងការងារ និងវិស្វករបានចុះទៅ ហើយពិនិត្យរោងចក្ររបស់យើងរួចហើយ។ អ៊ីចឹង នឹងមិនមានបញ្ហាទៀតទេ។ ករណីបាក់អគារនឹងមិនកើត ឡើងទៀតទេ”។
លោក សំ សុជា មន្ត្រីរដ្ឋបាលករោងចក្រ ថប់ ហ្វម ខេមបូឌា (Top Form Cambodia) ដែល មានម្ចាស់មកពីទីក្រុងហុងកុង និងផលិតអាវក្នុងស្ត្រី សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ឲ្យក្រុមហ៊ុន វិកតូរីយ៉ា សេគ្រីត (Victoria’s Secret) បានសារភាពថា រោងចក្ររបស់លោកមានភាពយឺតយ៉ាវ ក្នុងការទំនាក់ទំនងជាមួយផ្នែកវិស្វកម្ម។ លោក សុជា បានមានប្រសាសន៍ថា “ យើងនឹងចាប់ផ្តើមធ្វើកិច្ចការនេះចាប់ពីពាក់កណ្តាលខែនេះ ប្រសិនបើមិនមានបញ្ហាទាក់ទៅនឹងការបោះឆ្នោតទេនោះ”។ លោកបានលើកឡើងបន្ថែមថា លោកមិនបានដឹងថា តើត្រូវចំណាយប៉ុន្មានទៅលើសេវាត្រួតពិនិត្យទេ។
លោក វ៉ាន់ ស៊ូអៀង ប្រធានសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ដំណើរការនៃការត្រួតពិនិត្យគ្រោងអគារ “ មានភាន់ច្រឡំបន្តិចបន្តួច” ហើយគំនិតនៃការអំពាវនាវឲ្យអតិថិជននៅក្រៅប្រទេសចូលរួមចំណែកក្នុងការចំណាយនេះ “ គឺជារឿងមួយដែលមិនអាចទៅរួច”។
លោកបាននិយាយថា ស្តង់ដាសុវត្ថិភាពនៅប្រទេសកម្ពុជាមានកម្រិតខ្ពស់ ហើយករណីបាក់អគារតែមួយដែលបណ្តាលឲ្យមានមនុស្សស្លាប់ នៅក្នុងវិស័យកាត់ដេរមិនគួរឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីទិដ្ឋភាពរួមនៅក្នុងវិស័យនេះទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ មិនមានបញ្ហាផ្សេងទៀតនៅក្នុងរឿងនេះទេ។ គេកំពុងតែពិនិត្យករណីនេះដោយខ្លួនឯងហើយ។ ប្រសិនបើមានគ្រោះថ្នាក់កើតឡើងបន្ថែមទៀត នោះយើងអាចលើកបញ្ហានេះ ថែមទាំងធ្វើការមានការត្រួតពិនិត្យទៀតផង”។
លោក ភឿង សុភ័ណ្ឌ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បានលើកឡើងថា ក្រសួងនេះបាននិងកំពុងបង្កើតវិធានសាងសង់ អស់រយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងមកហើយ ដោយសិក្សាអំពីវិធានសាងសង់អន្តរជាតិ ក្រោមជំនួយពីសមាគមន៍គ្រប់គ្រងសំណង់កូរ៉េ (CMAK)។
លោកសង្ឃឹមថា វិធាននេះនឹងត្រូវបានអនុវត្តនៅឆ្នាំក្រោយ។ លោកបានថ្លែងថា “ យើងសហការជាមួយសមាគម CMAK ក្នុងការបង្កើតគោលការណ៍គ្រប់គ្រងសំណង់ ពីព្រោះឥឡូវ [យើងចង់សាងសង់] អគារខ្ពស់ៗ អគារធំៗ អគារទំនើបៗ”។
មុនពេលហេតុការណ៍បាក់ពិដាននៅរោងចក្រ វីងស្តា បានកើតឡើង ករណីបាក់អគារផ្សេងៗទៀតក៏បានកើតឡើងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ នេះបើយោងតាមលោក ហ្គាបួរី។ ក៏ប៉ុន្តែ ជាធម្មតា ករណីទាំងនោះមិនមានផលប៉ះពាល់អាក្រក់ទៅលើមនុស្សទេ ហើយហេតុការណ៍ទាំងនេះមិនត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយទេ។ លោកបានថ្លែងថា “ ករណីបាក់អគារតូចៗទាំងនេះនឹងបន្តកើនឡើង។ ប្រសិនបើមានប្រទេសបង់ក្លាដែសមួយផ្សេងទៀតទេ ឬក៏ប្រសិនបើករណីបាក់អគារមិនធំទេប្រហែលជាមិនមានព័ត៌មានធំទេ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថា នឹងមានសម្ពាធចំពោះបញ្ហានេះ”៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា