ក្រសួងយុត្តិធម៌ និងស្ថាប័ននិយតកម្មហិរញ្ញវត្ថុសហរដ្ឋអាមេរិក បានជូនដំណឹងដល់ក្រុមហ៊ុន ប៊ីអេជភី ប៊ីលីតុន (BHP Billiton) ដែលជាក្រុមហ៊ុនរុករករ៉ែដ៏ធំមួយមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអូស្ត្រាលីថា ក្រុមហ៊ុននេះនៅតែស្ថិតក្រោមការចោទប្រកាន់ថា បានសូកប៉ាន់មន្ត្រីនៅក្រៅប្រទេស។ ការចោទប្រកាន់នោះក៏មានការអះអាងថា ក្រុមហ៊ុននេះបង់ប្រាក់មិនសមស្រប ឲ្យមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផងដែរ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានពិនិត្យមើលកិច្ចព្រមព្រៀងឆ្នាំ២០០៦ដោយផ្ទាល់។ កិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានបង្កើតឡើង សម្រាប់ឲ្យក្រុមហ៊ុន ប៊ីអេជភី ប៊ីលីតុន រុករករ៉ែបុកស៊ីត នៅលើដីទំហំ១០០.០០០ ក្នុងខេត្តរតនគិរី។ ក្រុមហ៊ុននេះបានដកខ្លួនចេញពីប្រទេសកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំ២០០៩ នៅពេលគណៈកម្មាធិការមូលបត្រសហរដ្ឋអាមេរិក បានស្នើឲ្យក្រុមហ៊ុននេះផ្តល់ភ័ស្តុតាងពាក់ព័ន្ធនឹងការទូទាត់ដែលប្រហែលជាល្មើសច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយនៅក្រៅប្រទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
ព័ត៌មានទាក់ទងទៅនឹងប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ បានលេចឡើងកាលពីខែមេសា ឆ្នាំ២០១០ ក៏ប៉ុន្តែតាំងពីពេលនោះមក មានវឌ្ឍនភាពបន្តិចបន្តួចត្រូវបានរាយការណ៍។ ក្រុមនគរបាលសហព័ន្ធអូស្ត្រាលី (AFP) បានចាប់ផ្ដើមប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួនផ្ទាល់កាលពីខែកុម្ភៈបន្ទាប់ពីអង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច (OECD) បានរិះគន់នៅក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនទៅលើការអនុវត្តរបស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី លើវិធានប្រឆាំងនឹងការសូកប៉ាន់របស់អង្គការ OECD ដោយបានលើកឡើងនូវគំរូមួយ ដែលជាករណីក្រុមហ៊ុនមិនត្រូវបានបញ្ចេញឈ្មោះ ក៏ប៉ុន្តែគេជឿថា ជាក្រុមហ៊ុន ប៊ីអេជភី ប៊ីលីតុន។
នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃសុក្រ ក្រុមហ៊ុន ប៊ីអេជភី ប៊ីលីតុន បានលើកឡើងថា ខ្លួនបានបញ្ជូនភ័ស្តុតាងឲ្យក្រសួងយុត្តិធម៌សហរដ្ឋអាមេរិកពិនិត្យរួចហើយ ហើយបាននិងកំពុងសហការជាមួយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ផងដែរ។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះមានខ្លឹមសារថា “ជាផ្នែកមួយនៃនីតិវិធីសហរដ្ឋអាមេរិក គណៈកម្មាធិការមូលបត្រសហរដ្ឋអាមេរិក និងក្រសួងយុត្តិធម៌សហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីពេលថ្មីៗនេះបានធ្វើការកត់សម្គាល់ទៅលើក្រុមហ៊ុននេះ ជុំវិញបញ្ហានានា ដែលស្ថាប័នទាំងពីរយល់ឃើញថា ប្រហែលជាអាចបង្កើតមូលដ្ឋាននៃចំណាត់ការផ្នែកច្បាប់ ហើយកិច្ចពិភាក្សាកំពុងតែដំណើរការទៅមុខ”។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះមិនបានបញ្ជាក់ពីប្រទេសកម្ពុជាទេ ក៏ប៉ុន្តែ បានបង្ហាញខ្លឹមសារទាក់ទងនឹងការចោទប្រកាន់នៅប្រទេសចិននិងនៅប្រទេសផ្សេងៗទៀត។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះមានខ្លឹមសារបន្តទៀតថា “បញ្ហានានាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហាទាក់ទិននឹងការរុករករ៉ែ និងការអភិវឌ្ឍដែលបានបញ្ចប់កាលពីពេលកន្លងមក ព្រមទាំងទាក់ទងនឹងបដិសណ្ឋារកិច្ចដែលជាផ្នែកមួយនៃការឧបត្ថម្ភរបស់ក្រុមហ៊ុននេះសម្រាប់ព្រឹត្តិការណ៍ប្រកួតកីឡាអូឡាំពិកនៅទីក្រុងប៉េកាំង ឆ្នាំ២០០៨”។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែលមានខ្លឹមសារបន្តទៀតថា “ស្ថិតក្នុងស្ថានភាពមានពន្លឺនៃការបន្តប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតនេះ នេះមិនមានជាដំណាក់កាលសមស្របសម្រាប់ក្រុមហ៊ុន ប៊ីអេជភី ប៊ីលីតុន ក្នុងការធ្វើសេចក្តីអត្ថាធិប្បាយបន្ថែម ឬក៏ទស្សន៍ទាយលទ្ធផលទេ”។ តួលេខការទូតចេញផ្សាយកាលពីខែមីនា ក្រោមច្បាប់សេរីភាពទទួលបានព័ត៌មាននៃប្រទេសអូស្ត្រាលី បានលាតត្រដាងអំពីការពាក់ព័ន្ធយ៉ាងសកម្មរបស់ស្ថានទូតអូស្ត្រាលីប្រចាំទីក្រុងភ្នំពេញនិងលោក ហ៊ុន សែន នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងរ៉ែបុកស៊ីត ក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី។
នៅពេលលោក ហ៊ុន សែន បានស្ថិតនៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ដើម្បីចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ លោក លឹម គានហោ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម បានប្រាប់រដ្ឋសភាថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានទូរស័ព្ទមកលោក ហើយនិយាយថា ក្រុមហ៊ុន ប៊ីអេជភី ប៊ីលីតុន បានយល់ព្រមផ្ដល់ប្រាក់ទឹកតែចំនួន២,៥លានដុល្លារ។ ពាក្យថា “ប្រាក់ទឹកតែ” ត្រូវបានគេប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយ ដើម្បីសំដៅទៅលើប្រាក់សូកប៉ាន់។
រដ្ឋាភិបាលបានអះអាងថា ប្រាក់ដែលក្រុមហ៊ុន ប៊ីអេជភី ប៊ីលីតុន យល់ព្រមផ្ដល់ឲ្យក្រៅពីប្រាក់១លានដុល្លារ សម្រាប់អាជ្ញាប័ណ្ណរុករករ៉ែបុកស៊ីតទំាងនេះត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុង “មូលនិធិសង្គម”។
កាលពីខែមីនា អង្គភាពព័ត៌មាន និងប្រតិកម្មរហ័សនៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានវាយបកទៅនឹងអ្វីដែលខ្លួនហៅថា សេចក្តីរាយការណ៍មានបំណងអាក្រក់ របស់សារព័ត៌មានអូស្ត្រាលី ដែលលើកឡើងពីការពាក់ព័ន្ធរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងកាលពីឆ្នាំ២០០៦។
ប្រតិកម្មតបនេះបានបញ្ជាក់ថា តួនាទីបែបនេះគឺជាផ្នែកជាប្រចាំមួយនៃការងាររបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយអង្គភាពនេះបានអះអាងថា មានប្រាក់តែ១,៣លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ ដែលធ្លាប់ត្រូវបានបង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាល តាំងពីគម្រោងនេះលែងដំណើរការ។ កាលពីខែមិថុនា ក្រុមនគរបាលសហព័ន្ធអូស្ត្រាលី បានឲ្យដឹងថា កាលពីដំបូង ខ្លួនបានបញ្ឈប់ការស៊ើបអង្កេតករណីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ដោយសារតែអាជ្ញាធរសហរដ្ឋអាមេរិក បានដាក់ចេញនូវប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតរបស់ខ្លួនផ្ទាល់។
ស្ត្រីអ្នកនាំពាក្យក្រុមនគរបាលសហព័ន្ធអូស្ត្រាលី បាននិយាយថា “នៅក្នុងកិច្ចពិភាក្សាជាមួយអាជ្ញាធរ កាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០១៣ ក្រុមនគរបាលសហព័ន្ធអូស្ត្រាលី បានស៊ើបអង្កេតជនជាតិអូស្ត្រាលី ដែលបានកំណត់អត្តសញ្ញាណ អំឡុងប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក”៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា