អំឡុងពេលកំពុងធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងវៀតណាមក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ ខ្មែរក្រហម បានវាយប្រហារខេត្ត អាន កៀង នៃប្រទេសវៀតណាម ដែលស្ថិតនៅជាយដែន និងបាននាំប្រជាជនប្រហែល២០.០០០នាក់ចេញពីខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅប្រទេសនេះ។
លោក ហ្វីលីប ថាយល័រ (Philip Taylor) នរវិទូ (អ្នកជំនាញផ្នែកមនុស្សជាតិ) បានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា ការធ្វើចំណាកស្រុកដែលកើតឡើងយ៉ាងច្រើននៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ និងឆ្នាំ១៩៧៨នេះ នៅតែជារឿងរ៉ាវដែលមិនមានការបកស្រាយទាក់ទងទៅនឹងរបប ប៉ុល ពត។
តើប្រតិបត្តិការនេះគឺជាការពង្រីកទឹកដី ការប្រឆាំងវៀតណាមសារជាថ្មី ឬក៏បេសកកម្មសង្គ្រោះបងប្អូនខ្មែរ?
លោក ថាយល័រ បានលើកឡើងបន្តទៀតថា តាមការពិត ប្រតិបត្តិការនោះមិនស្ថិតក្នុងជម្រើសខាងលើទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “នេះគឺជាករណីលួចនាំរត់ទ្រង់ទ្រាយធំ [ក្នុងរបបមួយ] ដែលមានការព្យាយាមត្រួតត្រា”។
លោក ថាយល័រ បានលើកឡើងបន្ថែមទៀតថា នៅពេលនោះ មានខ្មែរកម្ពុជាក្រោមប្រហែល១០០.០០០នាក់នៅក្នុងខេត្តអានកៀង ហើយខ្មែរក្រហមមិនចង់បណ្ដោយឲ្យប្រជាជនខ្មែរដ៏ច្រើននាក់ទាំងនេះ និងប្រជាជនខ្មែរដែលរស់នៅតាមតំបន់ជាយដែនកម្ពុជា មានស្វ័យភាពទេ។ លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា លើសពីនេះទៅទៀត ខ្មែរក្រហមត្រូវការកម្លាំងកម្មករនៅក្នុងជំរំធ្វើពលកម្មដោយបង្ខំរបស់ខ្លួន ដែលនៅទីនោះមានប្រជាជនកម្ពុជារាប់ម៉ឺននាក់បានបាត់បង់ជីវិត ដោយសារការអត់អាហារបរិភោគ និងជំងឺផ្សេងៗ។
លោក ថាយល័រ បានមានប្រសាសន៍ថា ដូច្នេះខ្មែរក្រហមបាននាំខ្មែរកម្ពុជាក្រោមមកប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើការ ហើយចាត់ទុកពួកគេជាខ្មែរមិនសុទ្ធ ដែលតែងតែទទួលរងនូវការសង្ស័យថា គាំទ្រវៀតណាម ដោយសារតែប្រភពរបស់ពួកគេ។
លោក ថាយល័រ ដែលបាននិងកំពុងសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីខ្មែរកម្ពុជាក្រោមអស់រយៈពេលជិត១៥ឆ្នាំមកហើយនោះ នឹងធ្វើបទបង្ហាញអំពីការនាំខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដោយបង្ខំមកប្រទេសកម្ពុជា ដែលធ្វើឡើងដោយខ្មែរក្រហម។ ការធ្វើបទបង្ហាញនេះនឹងត្រូវបានរៀបចំនៅអង្គការ មេតា ហោស (Meta House) នៅថ្ងៃស្អែក។
លោក ថាយល័រ គឺជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិអូស្ត្រាលី នៅទីក្រុងខេនបឺរ៉ា ហើយលោកកំពុងតែនិពន្ធសៀវភៅមួយក្បាលដែលនិយាយអំពីផលប៉ះពាល់នៃជម្លោះក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ និងឆ្នាំ១៩៨០ ទៅលើជនជាតិខ្មែរភាគតិចនៅប្រទេសវៀតណាម ដែលនេះជាផលប៉ះពាល់នៅតែកើតមានរហូតមកទល់ពេលបច្ចុប្បន្ន។ កម្មវិធីធ្វើបទបង្ហាញនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយបណ្ដាញវិទ្យាសាស្ត្រសង្គម ហៅថា ក្រុមអ្នកសិក្សាមនុស្សសាស្ត្រ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
លោក ថាយល័រ បានសម្ភាសប្រជាជនខ្មែរកម្ពុជាក្រោមជាច្រើនពាន់នាក់ អំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចជាច្រើនលើកច្រើនសាររបស់លោកទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម និងបានចំណាយរយៈពេលប្រាំឆ្នាំសម្រាប់រស់នៅក្នុងប្រទេសនេះ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកបាននិយាយជាមួយខ្មែរកម្ពុជាក្រោមចំនួន១០០នាក់មកពីខេត្តអានកៀង ដែលធ្លាប់ឆ្លងកាត់ដោយផ្ទាល់ក្នុងចលនាលួចនាំរត់ទ្រង់ទ្រាយធំរបស់ខ្មែរក្រហម និងបានពិភាក្សាអំពីសម័យនោះ ជាមួយប្រជាជនខ្មែរកម្ពុជាក្រោម និងមន្ត្រីវៀតណាម។
តាមរយៈការសិក្សាស្រាវជ្រាវរបស់លោក លោក ថាយល័រ បានរកឃើញថា ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមបានស្ថិតក្នុងក្ដីសង្ស័យទាំងនៅប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសវៀតណាម។
លោកបានលើកឡើងបន្ថែមទៀតថា ខណៈដែលខ្មែរកម្ពុជាក្រោមមួយចំនួនប្រហែលជាបានគាំទ្រខ្មែរក្រហម ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមជាច្រើនដែលត្រូវបាននាំមកប្រទេសកម្ពុជា បានគាំទ្រខ្មែរក្រហមដោយមិនស្របតាមឆន្ទៈរបស់ខ្លួន។ ក៏ប៉ុន្តែ លោក ថាយល័រ បានលើកឡើងបន្តទៀតថា នៅពេលដែលខ្មែរកម្ពុជាក្រោមត្រឡប់ទៅខេត្តអានកៀងវិញ បន្ទាប់ពីខ្មែរក្រហមទទួលបរាជ័យក្រោមថ្វីដៃរបស់កងកម្លាំងកម្ពុជា និងវៀតណាមក្នុងឆ្នាំ១៩៧៩ អាជ្ញាធរវៀតណាមបានចាត់ទុកពួកគេជាខ្មែរក្រហមដែលចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា និងជាសត្រូវរបស់ប្រទេសវៀតណាម។
លោកបានលើកឡើងបន្ថែមទៀតថា គំនិតផ្ចាញ់តបធំៗបំផុតដែលកើតឡើងចេញពីប្រជាជនវៀតណាម ដែលបានរំឭកហេតុការណ៍វិនាសកម្មបង្កឡើងដោយខ្មែរក្រហមទៅលើភូមិរបស់ប្រទេសវៀតណាម៖ ពួកគេបានបង្កការលំបាកដល់ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមដែលត្រឡប់ទៅវិញទាំងនោះ ក្នុងការទាមទារសិទ្ធិពលរដ្ឋរបស់ខ្លួន និងទឹកដីដែលខ្លួនធ្លាប់កាន់កាប់កាលពីមុន។
លោក ថាយល័រ បាននិយាយបន្ដទៀតថា ស្របពេលជាមួយនោះដែរ នៅប្រទេសកម្ពុជា ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមជារឿយៗតែងតែទទួលបាននូវការសាកសួរអំពីអត្តសញ្ញាណខ្មែររបស់ខ្លួន និងប្រឈមមុខនឹងការរើសអើង។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ នៅក្នុងការធ្វើដំណើរដ៏ច្រើនរបស់ខ្ញុំនៅជុំវិញតំបន់មេគង្គ ខ្ញុំបានរកឃើញថា ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមមិនមែនគ្រាន់តែទទួលរងគ្រោះនៅប្រទេសវៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែ ថែមទាំងនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ”។
កម្មវិធីធ្វើបទបង្ហាញរបស់អ្នកជំនាញផ្នែកមនុស្សជាតិនៃប្រទេសអូស្ត្រាលីរូបនេះ នឹងចាប់ផ្ដើមនៅម៉ោង៧យប់ស្អែក៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា