កាលពីម្សិលមិញ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានឲ្យដឹងថា ខ្លួននឹងបន្តផែនការធ្វើបាតុកម្មរយៈពេលបីថ្ងៃ ដែលគណបក្សនេះហៅថា “ការអង្គុយដោយស្ងៀមស្ងាត់” ទោះបីជាសាលារាជធានីភ្នំពេញបានបដិសេធមិនអនុញ្ញាតឲ្យមានសកម្មភាពបែបនេះ ដែលគ្រោងនឹងចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃអាទិត្យនេះក៏ដោយ។
ជំនាញការច្បាប់ និងសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សបានលើកឡើងកាលពីម្សិលមិញថា ការទទួលបានការអនុញ្ញាតជាផ្លូវការដើម្បីឲ្យបាតុកម្មនេះប្រព្រឹត្តទៅដោយស្របច្បាប់ គឺមិនមែនជារឿងចាំបាច់ទេ។
លោក យ៉េង វីរៈ នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ បានលើកឡើងថា ក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់កម្ពុជា គ្មានខណាមួយដែលតម្រូវឲ្យអ្នករៀបចំការតវ៉ាស្វះស្វែងសុំការអនុញ្ញាតពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទេ ប៉ុន្តែត្រូវបានតម្រូវឲ្យជូនដំណឹងទៅអាជ្ញាធរយ៉ាងតិចប្រាំថ្ងៃ មុនការធ្វើសកម្មភាពដែលបានគ្រោងទុក។
លោក វីរៈ បានមានប្រសាសន៍ថា “វាមិនមែនជាប្រព័ន្ធដែលតម្រូវឲ្យមានការអនុញ្ញាតទេ។ វាជាប្រព័ន្ធដែលតម្រូវឲ្យមានការជូនដំណឹង។ ជាទូទៅ ចម្លើយរបស់អាជ្ញាធរទទួលបន្ទុក គឺគួរតែវិជ្ជមានរហូតហ្នឹង”។ លោកបានបន្ថែមថា “អ្នកអាចរៀបចំធ្វើបាតុកម្មនៅកន្លែងណាក៏បាន មានមនុស្សចូលរួមប៉ុន្មាននាក់ក៏បាន នៅពេលណាក៏បាន និងអំឡុងពេលណាក៏បាន។ ប៉ុន្តែ ពិតមែនហើយ អាជ្ញាធរអាចស្នើឲ្យអ្នករៀបចំធ្វើបាតុកម្មសហការគ្នាជាមួយខ្លួន ដើម្បីធានាថា គ្មានការរំខាន និងការកកស្ទះចរាចរណ៍”។
ក្រោយកិច្ចប្រជុំជាមួយសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកាលពីថ្ងៃពុធ លោក ឡុង ឌីម៉ង់ អ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីបញ្ជាក់ថា អាជ្ញាធររាជធានីមិនអាចយល់ព្រមតាមសំណើមួយចំនួនរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដូចជា ការសុំឲ្យមានអ្នកគាំទ្រចំនួន៥.០០០នាក់ស្នាក់នៅលើទីលានប្រជាធិបតេយ្យ រយៈពេលបីថ្ងៃជាប់ៗគ្នាបានឡើយ។
កាលពីម្សិលមិញ ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយថា តើក្រសួងនេះនឹងយល់ព្រមតាមសំណើរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិស្តីពីការធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ដែលពួកគេអះអាងថា មានការលួចបន្លំឬអត់ទេ។
លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ បានព្រមានតាមរយៈសេចក្តីជូនដំណឹងមួយកាលពីថ្ងៃពុធថា អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលផ្តល់ការគាំទ្រដល់ក្រុមអ្នកតវ៉ារបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនថា ដោយផ្ទាល់ឬក៏ដោយប្រយោលទេ គឺនឹងត្រូវបានសន្មតថា រំលោភបំពានលើកិច្ចសន្យាស្តីពីប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន។
គួរបញ្ជាក់ថា ច្បាប់ស្តីពីការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី ដែលមជ្ឈដ្ឋានទូទៅបានរិះគន់យ៉ាងខ្លាំងនោះចែងថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធត្រូវតែ “ឆ្លើយតបដោយវិជ្ជមាន” រាល់សំណើទាំងអស់ លើកលែងតែ “មានព័ត៌មានច្បាស់ថា បាតុកម្មដែលគេបានស្នើនោះ អាចបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ឬធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់សន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ”។
ទោះបីជាយ៉ាងណា លោក ធន សារ៉ាយ ប្រធានអង្គការសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក បានលើកឡើងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិពុំមានកាត្វកិច្ចច្បាប់ក្នុងការសុំការអនុញ្ញាតជាផ្លូវការសម្រាប់ការធ្វើបាតុកម្មទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “នៅពេលពួកគេ [សមាជិកសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា] បានតាក់តែងច្បាប់ [ស្តីពីការធ្វើបាតុកម្ម] ពួកគេមិនបានយកស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញមកធ្វើជាឯកសារយោងសំខាន់ឡើយ។ ជានិច្ចកាល ពួកគេតែងតែបង្រួមវិសាលភាពនៃសេរីភាពដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ”។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងច្បាស់ថា “សិទ្ធិធ្វើកូដកម្ម និងបាតុកម្មអហិង្សាត្រូវអនុវត្តតាមក្របខណ្ឌច្បាប់”។
លោក សុន ឆ័យ ប្រធានក្រុមតំណាងរាស្ត្ររបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបញ្ជាក់ថា គណបក្សនេះនឹងធ្វើបាតុកម្មតាមការគ្រោងទុក មិនថា ខ្លួនទទួលបានការអនុញ្ញាតឬអត់នោះទេ។ លោកបានមានប្រសាសន៍បន្តថា “យើងនឹងតវ៉ាដើម្បីសិទ្ធិរបស់យើង គឺសិទ្ធិផ្អែកលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ មិនមែនលើច្បាប់មិនល្អ ដែលតាក់តែងឡើងដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឡើយ”។
លោក សុក សំអឿន មេធាវីផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សដ៏លេចធ្លោ និងជានាយកប្រតិបត្តិនៃក្រុមអ្នកច្បាប់ការពារសិទ្ធិកម្ពុជាបានលើកឡើងថា តាមរយៈការមិនអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សប្រឆំាងធ្វើបាតុកម្ម សាលារាជធានីនិងក្រសួងមហាផ្ទៃ ប្រហែលជាចង់រក្សាសិទ្ធិរបស់ខ្លួនក្នុងការបំបែកក្រុមបាតុករ នៅពេលសកម្មភាពរបស់ពួកគេត្រូវបានចាត់ទុកថា ខុសច្បាប់។
លោកបានថ្លែងថា “ ប្រសិនបើអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននិយាយថា ទេ អាជ្ញាធរប្រហែលជាអាចប្រើកម្លាំងបង្ក្រាប។ នេះជាវិន័យរបស់ពួកគេ មិនមែនជាផ្នែកនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឬច្បាប់ពាក់ព័ន្ធឡើយ” ដោយលោកបន្ថែមថា តាមរយៈការធ្វើបាតុកម្មដោយគ្មានការអនុញ្ញាតជាផ្លូវការ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលគោរពច្បាប់របស់ខ្លួនឯង។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ដើម្បីសាកល្បងសេរីភាពរបស់យើង ពេលខ្លះយើងត្រូវតែធ្វើការទាមទារ។ បើមិនដូច្នេះទេ សេរីភាពនឹងត្រូវគេកំហិតជាមិនខានឡើយ”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ហ៊ុល រស្មី)
ប្រែសម្រួលដោយ ចេវ ប៊ុននី