ការធ្វើបាតុកម្មនៅថ្ងៃដំបូង ដែលដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបញ្ចប់កាលពីម្សិលមិញ ដោយមានការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយហិង្សារវាងកងរាជអាវុធហត្ថ នគរបាលប្រឆាំងកុបកម្ម និងអ្នកតវ៉ានៅជិតស្ពានព្រះមុនីវង្ស ដែលបណ្តាលឲ្យមនុស្សម្នាក់ស្លាប់ និងរងរបួសជាច្រើននាក់ទៀត។
(ស៊ីចាន់ណា)
នៅពេលយប់ជ្រៅ យប់មិញនេះ សាកសពឈ្មោះ ម៉ៅ ចាន់ អាយុ២៩ឆ្នាំ ជាឪពុកមានកូនបួននាក់ ស្ថិតនៅចំកណ្តាលផ្លូវនៅកន្លែងដែលគេបាញ់គាត់ស្លាប់នោះ។ ទោះបីជាមុននោះប៉ុន្មានម៉ោង មានមនុស្សស្លាប់ក៏ដោយ ក៏មនុស្សជាច្រើននៅតែឡោមព័ទ្ធសាកសពនោះរហូតដល់យប់ជ្រៅ ដើម្បីរារាំងកងរាជអាវុធហត្ថមិនឲ្យយកសាកសពចេញ ដោយមានការស្រែកដាក់អាជ្ញាធរ និងបុគ្គលិករថយន្តសង្គ្រោះបន្ទាន់ឲ្យចាកចេញពីកន្លែងនោះ។ បុរសម្នាក់ ដែលការពារសាកសពមិនឲ្យនគរបាលយកចេញ បានស្រែកថា “កុំយកសាកសពនេះ។ លោកឯងសម្លាប់គាត់។ យើងមិនត្រូវការលោកឯងជួយទេ”។
អ្នកធ្វើដំណើររាប់ពាន់នាក់ឈរមើលការប្រយុទ្ធគ្នា រវាងយុវជនគប់ដុំថ្មជាមួយកងរាជអាវុធហត្ថ និងនគរបាលប្រឆាំងកុបកម្មដែលប្រដាប់ដោយកាំភ្លើង បាញ់ឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែក និងគ្រាប់បែកផ្សែង។ នៅត្រង់ចំណុចមួយ នគរបាលប្រឆាំងកុបកម្មរាប់រយនាក់ប្រឈមមុខនឹងអ្នកគប់ដុំថ្មជាច្រើននាក់ នៅតាមស្ពានមុនីវង្ស នៅមហាវិថីព្រះមុនីវង្ស និងផ្លូវជាតិលេខ២ ដែលនៅទីនោះផ្លូវត្រូវបានបិទ។
វីដេអូមួយនៅក្នុងយូធ្យូប កាលពីយប់មិញបង្ហាញថា យ៉ាងហោចណាស់យុវជនបីនាក់រងរបួសដោយគ្រាប់កាំភ្លើង និងអ្នករងរបួសជាច្រើននាក់ទៀតដែលកំពុងស្ថិតនៅឯគ្លីនិកមួយកន្លែង។
លោក គង់ រ៉ារាជ អាយុ២៥ឆ្នាំ ជាជនរងគ្រោះម្នាក់ក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះ ដែលនគរបាលបានបាញ់ និងកំពុងសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត្រ កាលពីពាក់កណ្តាលអធ្រាត្រយប់មិញបាននិយាយថា “នគរបាលខឹង ពីព្រោះអ្នកតវ៉ាហៅពួកគេថា ជានគរបាលយួន ហើយនគរបាលចាប់ផ្តើមបាញ់ឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែក និងគប់គ្រាប់បែកផ្សែង។ បន្ទាប់មកពួកគេបានគប់ដុំថ្មដាក់នគរបាលវិញ”។
លោក រ៉ារាជ ដែលបានចូលរួមនៅក្នុងបាតុកម្មនៅជិតស្ពានមុនីវង្ស កាលពីយប់មិញបាននិយាយថា គាត់មិនមែនជាក្រុមយុវជនដែលគប់ដុំថ្មនោះទេ ប៉ុន្តែ បានត្រូវគ្រាប់កាំភ្លើងមួយគ្រាប់ចំកែងដៃ។ គាត់បាននិយាយថា “ខ្ញុំក៏ខឹងនឹងនគរបាលដែរ ប៉ុន្តែខ្ញុំមិនបានធ្វើអ្វីខុសទេ”។
លោក ថូម៉ាស់ គ្រីស្តូហ្វូឡេទី អ្នកថតរូបឯករាជ្យម្នាក់ដែលមានវត្តមាននៅកន្លែងកើតហេតុនេះបាននិយាយថា ក្រុមអ្នកតវ៉ាវ័យក្មេងមួយក្រុមមានគ្នាប្រហែល២៥នាក់ បានគប់ដុំថ្មដាក់កងកម្លាំងសន្តិសុខ នៅម៉ោងប្រហែល៩និង៣០នាទីយប់ ដោយធ្វើឲ្យមានការវាយបកយ៉ាងធ្ងន់ពីកងរាជអាវុធហត្ថ ដែលបានបាញ់គ្រាប់ពិត និងឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែកដាក់វិញ។ លោក ថូម៉ាស់ បាននិយាយថា គាត់កំពុងឈរតែប៉ុន្មានម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះពីយុវជនម្នាក់ដែលបានស្លាប់ដោយសារគ្រាប់កាំភ្លើងត្រូវចំក្បាល។
លោកស្រី មូរ សុខហួរ សមាជិកសភាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានមានប្រសាសន៍ថា អំពើហិង្សានេះគឺជាឧបសគ្គមួយដ៏ធំចំពោះកម្ពុជា និងចំពោះការបន្តចរចារវាងគណបក្សទាំងពីរ។ លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍សំដៅដល់ការចរចាដែលគ្រោងធ្វើនៅថ្ងៃនេះ រវាងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សកាន់អំណាចជុំវិញការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដានេះថា “យើងមានការសោកស្តាយខ្លាំងណាស់ចំពោះរឿងនេះ។ វាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ខ្លាំងណាស់ដល់ប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល។ យើងគិតថា នឹងមានការចរចាដោយសន្តិវិធីនៅថ្ងៃស្អែក”។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ឯក ខៀវ សុភ័គ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ បានអះអាងថា អំពើហិង្សានេះបានកើតឡើងនៅតាមស្ពានមុនីវង្ស ពីព្រោះគេឃើញអ្នកតវ៉ាមួយចំនួនមានកាំភ្លើង។ លោកមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំយល់ថា អ្នកតវ៉ាមួយចំនួនមានកាំភ្លើង។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនទទួលស្គាល់ថា មនុស្សទាំងនោះជាសមាជិករបស់ខ្លួននោះទេ”។
លោកឧត្តមសេនីយ៍ត្រី ខេង ទីតូ អ្នកនាំពាក្យកងរាជអាវុធហត្ថបានមានប្រសាសន៍ថា ការប៉ះទង្គិចគ្នានៅជិតស្ពានមុនីវង្សបង្កឡើងដោយយុវជនប្រើថ្នាំញៀនមួយក្រុម។ លោក ខេង ទីតូ បានមានប្រសាសន៍ថា “ក្រុមយុវជនប្រើប្រាស់ថ្នាំញៀនបានបង្កបញ្ហានេះ។ នគរបាលបានបាញ់ឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែកដើម្បីបំបែកពួកគេ”។ លោកបានបន្ថែមថា លោកមិនដឹងថា តើមានអ្នករងរបួស ដោយសារអ្នកតវ៉ា ឬដោយសារកងរាជអាវុធហត្ថនោះទេ អំឡុងពេលប៉ះទង្គិចគ្នានេះ។
ប៉ុន្មានម៉ោងមុននោះ នៅម៉ោងប្រហែល៤ និង៣០នាទីល្ងាច បន្ទាប់ពីបាតុករបានចាប់ផ្តើមរុះរើរបាំងបន្លាលួស នៅតាមផ្លូវព្រះស៊ីសុវត្ថិ នគរបាលបានបាញ់ទឹក និងឧស្ម័នបង្ហូរទឹកភ្នែកដាក់បាតុករ ដែលបានគប់់ដុំថ្ម និងផ្លែដូងដាក់ពួកគេវិញ។
លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានទៅដល់កន្លែងកើតហេតុប្រហែលមួយម៉ោងក្រោយមក ហើយបានហៅឲ្យបាតុករត្រឡប់ទៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យវិញ ដោយធ្វើឲ្យលែងមានភាពតានតឹងដោយប្រសិទ្ធភាព។
មុនពេលថ្ងៃត្រង់បន្តិច បាតុករបានរុះរើរបាំងបន្លាលួសមួយចំនួននៅតាមចំណុចប្រសពនៃមហាវិថីសុធារស និងស៊ីសុវត្ថិ បន្ទាប់ពីលោកសម រង្ស៊ី ដើរកាត់ប្រឡោះមួយទៅកាន់កន្លែងបួសសួង នៅតាមមាត់ទន្លេ ដែលនៅទីនោះអ្នកគាំទ្ររាប់រយនាក់ បានចូលរួមជាមួយគាត់ និងលោក កឹម សុខា អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
លោក យឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបដិសេធថា អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមិនស្ថិតក្នុងចំណោមមនុស្ស ដែលលោកបានមានប្រសាសន៍ថា ជាក្រុមបង្កហេតុនៅក្នុងការប៉ះទង្គិចគ្នាពេលរសៀលនៅតាមបណ្តោយមាត់ទន្លេនោះទេ។
លោក យឹម សុវណ្ណ បានមានប្រសាសន៍ថា “យើងមិនចង់ទទួលខុសត្រូវចំពោះមនុស្សទាំងនោះ [ដែលបានប៉ះទង្គិចជាមួយនគរបាល] ទេ” ។លោកបានបន្ថែមថា មេដឹកនាំបាតុកម្មរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានប្រាប់អ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួនជាច្រើនដងឲ្យស្ថិតនៅក្នុង ទីលានប្រជាធិបតេយ្យពេញមួយថ្ងៃ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “មនុស្សទាំងនោះគឺជាក្រុមផ្សេងទៀត ដែលមានបំណងធ្វើឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាក្រក់។ ក្រុមមនុស្សទាំងនោះត្រូវតែទទួលខុសត្រូវដោយខ្លួនឯង។ នគរបាលបំពេញភារកិច្ចរបស់ខ្លួន ហើយយើងបំពេញភារកិច្ចរបស់យើង។ នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ យើងគោរពច្បាប់”។
ក្រៅពីអំពើហិង្សានេះ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានបញ្ចប់ការធ្វើបាតុកម្មនៅថ្ងៃទីមួយ នៃការធ្វើបាតុកម្មដែលគ្រោងធ្វើរយៈពេលបីថ្ងៃរបស់ខ្លួន នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ បន្ទាប់ពីម៉ោងប្រាំមួយល្ងាចបន្តិច ប៉ុន្តែ អ្នកគាំទ្ររាប់រយនាក់ នៅតែស្ថិតនៅក្នុងសួននេះ កាលពីយប់មិញ ថ្វីបើក្រសួងមហាផ្ទៃចេញបទបញ្ជាមិនឲ្យធ្វើដូច្នេះក្តី។ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ក៏មិនបានគោរពការណែនាំជាច្រើនទៀតពីរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ដែលបានសរសេរនៅក្នុងលិខិតរបស់ក្រុងសួងមហាផ្ទៃផ្ញើទៅសាលារាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ រួមទាំងមានបទបញ្ជាហាមឃាត់មិនឲ្យគណបក្សប្រឆាំងដើរក្បួន និងឲ្យបញ្ឈប់ទាំងស្រុងនូវការសន្យាបោះតង់របស់ខ្លួន។
បន្ទាប់ពីការចរចាររវាងមន្ត្រីគណបក្សនៅសាលារាជធានី កាលពីរសៀលម្សិលមិញ លោក ខៀវ សុភ័គ បានមានប្រសាសន៍ថា មនុស្សជាច្រើនដែលបានធ្វើដំណើរមកពីខេត្តចូលមករាជធានីភ្នំពេញ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យស្ថិតនៅ ក្រោមដំបូលតង់ធំៗ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅតាមជាយសួននោះ។
លោកឧត្តមសេនីយឯក ខៀវ សុគ័ក មានប្រសាសន៍ដោយបដិសេធមិនឆ្លើយសំណួរបន្ថែមថា “៩០ភាគរយនៃបាតុករគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានទៅផ្ទះវិញហើយ នៅសល់តែ១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះស្នាក់នៅទីនោះ។
លោក ខេង ទីតូ បានមានប្រសាសន៍ថា បាតុករគួរតែអនុញ្ញាតឲ្យនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យវិញនៅថ្ងៃស្អែក ប៉ុន្តែលោកមានប្រសាសន៍ថា កងកម្លាំងសន្តិសុខនៅតែមានវត្តមានជាច្រើននៅទូទាំងរាជធានី។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចមកធ្វើបាតុកម្ម ឬមិនមក វាអាស្រ័យលើពួកគេ។ យើងនឹងនៅតែដាក់នគរបាលនៅកន្លែងដដែល ដើម្បីការពារសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសន្តិសុខ។
នៅពេលថ្ងៃលិច នៅឯទីលានប្រជាធិបតេយ្យលោក សម រង្ស៊ី សន្យាបន្តការធ្វើបាតុកម្មនៅថ្ងៃនេះទៀត ហើយបានមានប្រសាសន៍ថា ទោះបីជាមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះនឹងជួបចរចាជាមួយមន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅព្រឹកនេះក៏ដោយ ក៏ខ្លួននឹងមិនពិភាក្សាអំពីការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលទេ រហូតដល់មានការឆ្លើយតបតាមការទាមទាររបស់ខ្លួនឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យលើភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតនេះសិន។
លោក សម រង្ស៊ី បានមានប្រសាសន៍ខណៈពេលដែលមានភ្លៀងរលឹមបានចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះមកលើក្រុមបាតុកររាប់ពាន់នាក់ ដែលកំពុងនៅក្នុងទីលានប្រជាធិបតេយ្យថា “ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់បងប្អូនទាំងអស់ដែលមានវត្តមានក្នុងថ្ងៃនេះឲ្យប្រមូលបងប្អូន សាច់ញាតិថែមទៀតមកចូលរួមក្នុងការធ្វើបាតុកម្មនៅថ្ងៃស្អែកដើម្បីជំរុញឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចរកយុត្តិធម៌សម្រាប់យើងទាំងអស់គ្នា”។
លោក សម រង្ស៊ី បានថ្លែងបន្ថែមថា “យើងនឹងចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំដើម្បីចរចានៅថ្ងៃស្អែក ហើយយើងនឹងប្រាប់អ្នកទាំងអស់គ្នាអំពីលទ្ធផលនៃអ្វីដែលយើងបានជជែកគ្នា អំពីកិច្ចពិភាក្សានោះ។ ប៉ុន្តែទោះជាយើងចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះក៏ដោយ ក៏យើងនឹងមិនចូលរួមធ្វើការជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែរ”។
ការធ្វើបាតុកម្មកាលពីម្សិលមិញ បានចាប់ផ្ដើមនៅម៉ោងប្រហែល៧ព្រឹក ដោយមានអ្នកគាំទ្រជាង១.០០០នាក់ បានចូលរួមក្នុងការដង្ហែក្បួនដាច់ដោយឡែកពីគ្នានៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលដឹកនាំដោយលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ចេញពីទីស្នាក់ការគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅទួលគោក និងនៅខណ្ឌមានជ័យ ហើយបានបញ្ចូលគ្នានៅ មុនពេលបន្តការហែរក្បួននេះទៅកាន់ទីលានប្រជាធិបតេយ្យ។
ដោយមានភ្លេងអមបន្តិចបន្តួចផងនោះលោក សម រង្ស៊ី បានដើរចេញពីទីស្នាក់ការគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងខណ្ឌមានជ័យ ហើយចាប់ផ្ដើមធ្វើដំណើរដោយថ្មើរជើងឆ្ពោះមករាជធានីភ្នំពេញជាមួយអ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលបានហ្វឹកហាត់ជាមុនរាប់រយនាក់។
ដោយមានរនាំងដែក ព័ទ្ធលួសបន្លា និងនគរបាលបំពាក់ដោយគ្រឿងបរិក្ខាបង្ក្រាបកុបកម្មរាប់រយនាក់បានបិទមហាវិថីព្រះនរោត្តមនោះ ក្រុមបាតុករបានបង្វែរទិសទៅកាន់មហាវិថីព្រះមុនីវង្សវិញ។
អំឡុងពេល ហែរក្បួនរយៈពេល៩០នាទីនេះ លោក សម រង្ស៊ី បានគ្រវីដៃដាក់អ្នកឈរមើលតាមដងផ្លូវ ខណៈដែលអ្នកគាំទ្ររបស់លោកស្រែកថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាអ្នកឈ្នះឆ្នោត ហើយលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវតែចុះចេញពីអំណាច។
ខណៈពេលដែលលោក សម រង្ស៊ី កំពុងដឹកនាំក្រុមបាតុករមកកាន់មហាវិថីព្រះមុនីវង្ស លោក កឹម សុខា បានចាប់ផ្ដើមចេញដំណើរពីទីស្នាក់ការគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅក្នុងខណ្ឌទួលគោក ជាមួយក្រុមអ្នកគាំទ្ររាប់ពាន់នាក់ផងដែរ។ នគរបាលដែលចេញមកឈរជើងតាមបណ្ដោយផ្លូវ ឈរយាមនៅតាមបណ្ដោយមហាវិថីសហព័ន្ធរុស្ស៊ី ទាំងសងខាងដោយបិទរនំាងដែក លួសបន្លា។ នៅពេលជួបនគរបាលចេញមកការពារនោះ លោក កឹម សុខា បានឈប់ស្វាគមន៍នគរបាលទាំងនោះនៅឯជ្រុងម្ខាងនៃរនាំងលួសបន្លានោះ។
នៅក្នុងអ្វីដែលលោក យឹម សុវណ្ណ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានមានប្រសាសន៍ថា ជាការគាប់ជួនដែលក្បួនដង្ហែទាំងពីរបានមកដល់ស្ទើរតែក្នុងពេលតែមួយនៅកែងមហាវិថីព្រះមុនីវង្ស និងមហាវិថីកម្ពុជាក្រោម ដែលអនុញ្ញាតឲ្យលោក សម រង្ស៊ី និងលោក កឹម សុខា ចាប់ដៃគ្នាលើកឡើងលើនៅពេលពួកគាត់បានដឹកនាំក្បួនបាតុករអ្នកគាំទ្រទៅកាន់ទីលានប្រជាធិបតេយ្យ។
នៅពេលពួកគេបានមកដល់ទីលានប្រជាធិបតេយ្យ មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានស្វាគមន៍ដោយអ្នកគាំទ្រជាង៣ម៉ឺននាក់ ដែលបានប្រមូលផ្ដុំគ្នានៅទីនោះពេញនៅតាមផ្លូវនានានៅជុំវិញទីលានប្រជាធិបតេយ្យរហូតដល់រមណីយដ្ឋានវត្តភ្នំ។
លោក កឹម សុខា បានថ្លែងលើកដំបូងថា គោលបំណងនៃការធ្វើបាតុកម្មនេះដែលជាបាតុកម្មធំបំផុតនៅក្នុងប្រទេសចាប់តាំងពីលោក សម រង្ស៊ី ត្រឡប់មកពីការនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសប៉ុន្មានថ្ងៃមុនថ្ងៃបោះឆ្នោតជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា នោះមក។ លោកថ្លែងបន្តថា “យើងមកទីនេះ នៅថ្ងៃនេះដើម្បីជម្រាបបងប្អូនទាំងអស់ថា ជនផ្ដាច់ការនៅក្នុងគណបក្សកំពុងកាន់អំណាចបានលួចសន្លឹកឆ្នោតរបស់យើង។ ដូច្នេះយើងត្រូវតែរួបរួមគ្នាដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌។ប្រសិនបើពួកគេលួចព្រៃឈើយើងអាចដាំឡើងវិញបាន”។ លោកមានប្រសាសន៍បន្តថា “ប៉ុន្តែប្រសិនបើពួកគេលួចជាតិរបស់យើង យើងមិនអាចអនុញ្ញាតឲ្យលួចបានឡើយ”។
លោក សម រង្ស៊ី បានថ្លែងថា បាតុកម្មមិនអាចឈប់បានទេ រហូតទាល់តែគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាធ្វើតាមការទាមទាររបស់គណបក្សប្រឆាំង។ លោកថ្លែងបន្តថា “ប្រសិនបើមិនមានដំណោះស្រាយក្នុងថ្ងៃនេះ ឬថ្ងៃស្អែកទេ យើងនឹងបន្តធ្វើបាតុកម្មរហូត ឬធ្វើទាល់តែយើងរកដំណោះស្រាយបានសមរម្យ”៕
(រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ផាន់ អាណា អូន ភាព ហ៊ុល រស្មី ម៉ិច ដារ៉ា Szombor Peter Colin Meyn Kate Bartlett និង Kevin Doyle)
ប្រែសម្រួលដោយ មូល គឹមហឿន
និង ឃិន ណៃ