គណបក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានទទួលលទ្ធផលបោះឆ្នោតដ៏អាក្រក់បំផុតដែលមិនធ្លាប់មាន។ គូប្រឆាំងនយោបាយរបស់គាត់បានទទួលសំឡេងគាំទ្រកាន់តែច្រើន។ ប្រជាជនរបស់គាត់កំពុងតវ៉ានៅតាមផ្លូវ។ ដូច្នេះ ហេតុអ្វីបានជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅតែញញឹម?
ជនផ្តាច់ការដែលកាន់អំណាចយូររូបនេះញញឹមដើរចេញពីកិច្ចប្រជុំបិទទ្វារ រយៈពេលដ៏យូរនៅសប្តាហ៍នេះ ជាមួយគូប្រឆាំងនយោបាយជើងចាស់របស់គាត់គឺ លោក សម រង្ស៊ី ដែលនិយាយថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារបស់លោក ហ៊ុន សែន បានលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតយកជ័យជម្នះបានបន្តិចបន្តួចនៅក្នុងការបោះឆ្នោតកាលពីថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដានោះ។
លោក ហ៊ុន សែន មានហេតុផលក្នុងការសប្បាយរីករាយ។ ទោះជាសមាជិកសភាមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរបស់លោក សម រង្ស៊ី កំពុងគំរាមធ្វើពហិការមិនចូលប្រជុំរដ្ឋសភាថ្មី ដែលគ្រោងចាប់ផ្តើមនៅថ្ងៃច័ន្ទក៏ដោយ ហើយលុះត្រាតែមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យលើការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតជាមុនសិន ទោះបីជាមានអំពើហិង្សាផ្នែកនយោបាយកើតឡើងនាពេលថ្មីៗនេះ ក៏មិនធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ខ្វាយខ្វល់សោះឡើយ។
អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរាប់ពាន់នាក់ បានបែកគ្នាអស់ហើយកាលពីថ្ងៃអង្គារ បន្ទាប់ពីការជួបជុំគ្នារយៈពេលបីថ្ងៃនៅឯសួនសេរីភាពនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។ ហើយបុរសម្នាក់បានស្លាប់ និងមនុស្សជាច្រើននាក់ទៀតរងរបួស នៅពេលដែលនគរបាលបាញ់កាំភ្លើងទៅលើក្រុមអ្នកតវ៉ា ដែលគប់ដុំថ្ម កាលពីយប់ថ្ងៃអាទិត្យ។
អ្នកវិភាគនិយាយថា ភាពស្ងាត់ស្ងៀមរបស់លោក ហ៊ុន សែន បន្ទាប់ពីកិច្ចប្រជុំនៅ សប្តាហ៍នេះបង្ហាញពីទំនុកចិត្តជាថ្មីរបស់លោក នៅក្នុងការបំបែកភាពទាល់ច្រកផ្នែកនយោបាយ និងការបន្តអំណាចជិតបីទសវត្សរ៍របស់គាត់ក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំក្រោយទៀត។
ទោះជាយ៉ាងណា រូបថតញញឹមរបស់គាត់ក៏អាចបង្ហាញពីការផ្លាស់ប្តូរនៅពេលអនាគតសម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ជាអតីតទាហានខ្មែរក្រហមដែលបានប្រើអំណាចរបស់គាត់មកលើ់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
បន្ទាប់ពីអ្នកបោះឆ្នោតខ្មែររាប់លាននាក់បោះបង់ចោលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅក្នុងការបោះឆ្នោត ដែលមជ្ឈដ្ឋានទូទៅចាត់ទុកថាមិនត្រឹមត្រូវនោះ លោក ហ៊ុន សែន ដូចជា មានបំណងបន្ទន់ឥរិយាបថរុះរាយរាក់ទាក់ ដែលគួរឲ្យភ័យខ្លាចរបស់គាត់។
មានប្រវត្តិចេញពីគ្រួសារកសិករ លោក ហ៊ុន សែន មានអាយុត្រឹមតែ៣៣ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ នៅពេលគាត់ឡើងកាន់អំណាចនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៨៥ ហើយឥឡូវនេះកំពុងរួមដំណើរមិនល្អជាមួយជនផ្តាច់ការយូរអង្វែង ដូចជាលោក រ៉ូបឺត ម៉ូហ្គាបេ (Robert Mugabe) នៃប្រទេសស៊ីមបាវ៉េ និងលោក ណឺស៊ុលតង់ ណាហ្សាបាយ៉េវ (Nursultan Nazarbayev) នៃប្រទេសកាហ្សាក់ស្ថាន។
លទ្ធផលបោះឆ្នោតមិនល្អរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា អាចបង្ខំឲ្យគាត់កែប្រែទាំងគណបក្សរបស់គាត់ និងបែបដឹកនាំរបស់គាត់។ គណបក្សរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានឈ្នះឆ្នោតជាផ្លូវការ ដោយទទួលបាន៦៨អាសនៈ ទល់នឹង៥៥អាសនៈរបស់បក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺមានការធ្លាក់ចុះសំឡេងគាំទ្រយ៉ាងច្រើន ដែលនេះបង្ហាញពីការមិនពេញចិត្កកាន់តែខ្លាំងឡើងចំពោះការគ្រប់គ្រងដោយកណ្តាប់ដៃដែករបស់លោក ហ៊ុន សែន ថ្វីបើមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាង៧ភាគរយ នៅឆ្នាំនេះក្តី។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ សាស្ត្រាចារ្យខ្មែរដ៏ឆ្នើមម្នាក់បានមានប្រសាសន៍ថា “ហ៊ុន សែន និង គណបក្សរបស់គាត់ត្រូវតែធ្វើការផ្លាស់ប្តូរឲ្យបានច្រើន និងឆាប់រក្សាកម្លាំងនយោបាយដែលពាក់ព័ន្ធ។ ពួកគេត្រូវធ្វើជាអ្នកបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនធ្វើជាចៅហ្វាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋទេ”។
ប្រទេសចិនបានអបអរសាទរភ្លាមៗ ចំពោះជ័យជម្នះរបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅក្នុងការបោះឆ្នោតនេះ ប៉ុន្តែ សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបមិនបានអបអរសាទរទេ។
ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយរឹងមុំាជាមួយក្រុងប៉េកាំង បានធ្វើឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើមិនដឹងមិនឮទាល់តែសោះ ចំពោះការរិះគន់ពីបស្ចិមប្រទេស ហើយពេញចិត្តចំពោះវិនិយោគទុនចិន។ ផ្ទុយទៅវិញ ប្រទេសកម្ពុជា គឺជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏សំខាន់នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍របស់ប្រទេសចិន ដោយមិនគោរពប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួន ហើយបែរជាគាំទ្រប្រទេសចិន នៅក្នុងកិច្ចចរចាការទូតដ៏តានតឹង អំពីសមុទ្រចិនខាងត្បូង ហើយការទាមទារកាន់កាប់អធិបតេយ្យភាពត្រួតស៊ីគ្នានៅទីនោះ បាននាំឲ្យមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នា ជាមួយវៀតណាម និងហ្វីលីពីន។
លោក ហ៊ុន សែន កោតសរសើរចំពោះការដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាពីភាពចលាចល និងភាពក្រីក្រ ក្រោយរបបខ្មែរក្រហមពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់១៩៧៩ ដែលនៅក្នុងរបបនោះ ប្រជាជនប្រហែល២លាននាក់ ឬមួយភាគបីនៃប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ បានស្លាប់។ ឥឡូវនេះ លោក ហ៊ុន សែន ដែលមានអាយុ៦១ឆ្នាំហើយនោះបានប្តេជ្ញាដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជារហូតដល់លោកមានអាយុ៧០ឆ្នាំ។
ប៉ុន្តែ យុវជនកម្ពុជាដែលមានប្រហែល៧០ភាគរយនៃប្រជាពលរដ្ឋទាំង១៤លាននាក់ មានអាយុក្រោម៣០ឆ្នាំនោះ ផ្តោតទៅលើកង្វល់ថ្មីៗជាច្រើន ដូចជា ការចាប់យកដីធ្លី ជម្លោះការងារ ភាពអត់ការងារធ្វើ និងអំពើពុករលួយដ៏រាលដាល។
ការចរចាដ៏រីករាយរាក់ទាក់របស់លោក ហ៊ុន សែន ជាមួយគណបក្សប្រឆាំងគឺជាការគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល បើគិតពីភាពមិនចេះអធ្យាស្រ័យពីមុនរបស់គាត់ ចំពោះគូប្រឆាំងនយោបាយនិងប្រវត្តិស្អប់ខ្ពើមគ្នាជាមួយលោក សម រង្ស៊ី។
លោក សម រង្ស៊ី អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ បាននិរទេសខ្លួនពីរដង ដើម្បីគេចវេះពីទោសព្រហ្មទណ្ឌ ដែលអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៅអាមេរិកបាននិយាយថា ជារឿងនយោបាយ។
កាលពីឆ្នាំ២០១០ លោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសកំបាំងមុខដាក់ពន្ធនាគារ១២ឆ្នាំ ពីបទបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិសាធារណៈ និងផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីមួយរវាងកម្ពុជា និងវៀតណាម។ លោក សម រង្ស៊ី បានវិលត្រឡប់មកភ្នំពេញវិញ កាលពីខែកក្កដា បន្ទាប់ពីទទួលបានព្រះរាជទានលើកលែងទោសពីព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីមកដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលបានបង្កើតឡើងបន្ទាប់ពីគណបក្សពីរបានរួមបញ្ចូលគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន។
លោក សម រង្ស៊ី មានប្រសាសន៍ថា គេបានលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត២,៣លានសំឡេង របស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលធ្វើឲ្យគណបក្សនេះចាញ់ឆ្នោត កាលពីខែកក្កដា។ ប៉ុន្តែ លោក ហ៊ុន សែន បានច្រានចោលការទាមទាររបស់លោក សម រង្ស៊ី ឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យលើការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតនេះ។
លោក ខាលីល ថេយ័រ អ្នកជំនាញអំពីប្រទេសកម្ពុជានៅសាកលវិទ្យាល័យញូវសៅវេលស៍ ក្នុងទីក្រុង កង់បេរ៉ា នៃប្រទេសអូស្ត្រាលីបានមានប្រសាសន៍ថា “ប្រសិនបើ ហ៊ុន សែន ព្រមព្រៀងឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតពីខាងក្រៅនៅដំណាក់កាលនេះ មានន័យស្មើនឹងការទទួលស្គាល់ថា មិនមានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតនោះទេ”។
កាលពីថ្ងៃអង្គារ អ្នកគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ បានលើកបដាដែលសរសេរថា “សន្លឹកឆ្នោតខ្ញុំនៅឯណា?” និងស្រែកថា “ ប្តូរ! ប្តូរ!”។
ដោយមិនសូវមានសង្ឃឹមថា នឹងមានការស៊ើបអង្កេតនោះ ឥឡូវនេះ លោក សម រង្ស៊ី ត្រូវបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេឲ្យធ្វើយុទ្ធនាការរយៈពេលយូរ ដើម្បីកែប្រែប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។ លោក ថេយ័រ បានមានប្រសាសន៍ថា “គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវទទួលស្គាល់ខ្លួនឯងថា ជាគណបក្សប្រឆាំង សម្រាប់រយៈពេលប្រាំឆ្នាំក្រោយនេះ”។
បើសន្មតថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួននៅក្នុងរដ្ឋសភា ប្រសិទ្ធភាពរបស់គណបក្សនេះនៅក្នុងរដ្ឋសភា អាស្រ័យលើសម្បទានបែបណា ដែលមេដឹកនាំរបស់ខ្លួនទទួលបានពីលោក ហ៊ុន សែន នៅសប្តាហ៍នេះ។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិចង់ឲ្យមានការកែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ជាស្ថាប័នដែលមានសមាសភាពសុទ្ធន័យស្មើនឹងការទទួលស្គាល់ថា មិនមានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោតនោះទេ។
បើសន្មតថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិទទួលយកអាសនៈរបស់ខ្លួនក្នុងរដ្ឋសភា ប្រសិទ្ធភាពរបស់គណបក្សនេះក្នុងរដ្ឋសភា អាស្រ័យលើសម្បទានបែបណា ដែលមេដឹកនាំរបស់ខ្លួនទទួលបានពីលោក ហ៊ុន សែន នៅសប្តាហ៍នេះ។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិចង់ឲ្យមានការកែទម្រង់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ជាស្ថាប័នដែលមានសមាសភាពសុទ្ធតែជាអតីតមន្ត្រីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយចង់បានស្ថានីយទូរទស្សន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បីកុំឲ្យលោក ហ៊ុន សែន គ្រប់គ្រងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងអស់នៅទូទាំងប្រទេសតែម្នាក់ឯង ព្រោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងនោះភាគច្រើនមិនរាយកាណ៍អំពីការតវ៉ាទេ។
អ្នកវិភាគនិយាយថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក៏ចង់បានតំណែងជាប្រធាន ឬអនុប្រធានរដ្ឋសភា និងតំណែងជាប្រធានគណៈកម្មការរបស់រដ្ឋសភា ដែលអ្នកស្មោះត្រង់នឹងលោកហ៊ុន សែន បានកាន់កាប់ជាយូរមកហើយនោះផងដែរ។
លោក អ៊ូ វីរៈ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ថ្លែងថា “បើគ្មានសម្បទានទាំងនោះទេ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងមិនអាចសម្រេចបានជោគជ័យច្រើនឡើយ”។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏ត្រូវតែកែទម្រង់គណបក្សដែលពោរពេញដោយអំពើពុករលួយរបស់លោកផងដែរ។ លោក អ៊ូ វីរៈ បានបន្តថា “ផ្ទៃក្នុង គណបក្សប្រជាជន គឺជាគណបក្សដ៏អាក្រក់បំផុតដោយសារប្រកាន់បក្សពួកនិយម និងទំនាក់ទំនងគ្រួសារតាមរយៈអាពាហ៍ពិពាហ៍ ព្រមទាំងកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដែលគាំទ្រដល់មិត្តភក្តិជិតស្និទ្ធ”។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
លោក អ៊ូ វីរៈថ្លែងថា ប៉ុន្តែ ទោះបីជាលោក ហ៊ុន សែន ប្រហែលជាបន្ថែមមនុស្សថ្មីមួយចំនួនទៅក្នុងគណៈរដ្ឋមន្ត្រីរបស់លោកក៏ដោយ ក៏លោកនឹងមិនធ្វើឲ្យគណបក្សរបស់លោកបាត់បង់ស្ថិរភាពដោយការដកមន្ត្រីមានឥទ្ធិពល ជាច្រើនរបស់ខ្លួននោះដែរ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ដូចនេះគណបក្សនេះនៅតែមិនទទួលយកមនុស្សវ័យក្មេងដែលមានមហិច្ឆតាដដែល”។
លោក កែម ឡី អ្នកវិភាគសង្គមបានមានប្រសាសន៍ថា ការដែលគាត់ចរចាជាមួយគណបក្សប្រឆាំងគ្រប់សំណើទាំងអស់នោះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏កំពុងផ្លាស់ប្តូរដែរ។ លោកបានបន្តថា “លោក ហ៊ុន សែន នៅស្ងៀមស្ងាត់ មានន័យថា គាត់ចេះស្តាប់គេច្រើននៅពេលនេះ។ ហើយគាត់ញញឹម នោះគឺជាសញ្ញាវិជ្ជមានមួយទៅហើយ”។ទោះបីជាដូច្នេះក្តីជនផ្តាច់ការមិនដែលល្បីឈ្មោះ ចំពោះការធ្វើឲ្យគេចាប់អារម្មណ៍នោះទេ។
លោក កែម ឡី បានមានប្រសាសន៍ថា “អំណាចមិនគួរប្រមូលផ្តុំនៅលើមនុស្សតែម្នាក់ទេ។ គាត់ត្រូវតែមានជំនឿលើមនុស្សផ្សេងទៀត។ តាមប្រព័ន្ធរបស់គាត់ គាត់មិនទុកចិត្តនរណាម្នាក់ក្រៅពីខ្លួនគាត់ទេ”៕
រាយការណ៏ដោយ : (Andrew R.C. Marshall
និង ប្រាក់ ចន្ធុល Reuters)
ប្រែសម្រួលដោយ មូល គឹមហឿន