កាលពីម្សិលមិញ សេដ្ឋវិទូ និងក្រុមអ្នកវិភាគបាននិយាយសម្រាលផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានដោយសារការធ្វើកូដកម្មការងារទូទាំងប្រទេសដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានគំរាមធ្វើនោះ ដោយបានលើកហេតុផលថា ទង្វើបែបនេះអាចធ្វើឲ្យធ្លាក់ចុះប្រាក់ចំណូលរបស់ក្រុមហ៊ុននានាក្នុងរយៈពេលខ្លីតែប៉ុណ្ណោះ វាមិនអាចកំញើញដល់វិនិយោគិនបរទេសបាននោះទេ។
លោក សម រង្ស៊ី ដែលបានលើកឡើងពីលទ្ធភាពនៃការធ្វើកូដកម្មអំឡុងសុន្ទរកថាមួយកាលពីថ្ងៃពុធនោះ បានឲ្យដឹងកាលពីម្សិលមិញថា លោកមានបំណងធ្វើកូដកម្មនេះដើម្បីបន្ទុចបង្អាក់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាក្នុងករណីចាំបាច់ និងបង្ខំឲ្យគណបក្សប្រជាជនធ្វើកំណែទម្រង់នយោបាយ និងស៊ើបអង្កេតភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងការបោះឆ្នោតឲ្យបានសមស្រប ។
ប៉ុន្តែ ក្រុមអ្នកតាមដានវិស័យសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានលើកឡើងថា វិនិយោគិនបរទេសដែលអាចមកវិនិយោគនៅកម្ពុជាបានឲ្យដឹងច្បាស់រួចទៅហើយអំពីអស្ថិរភាពនយោបាយនៅក្នុងតំបន់ ហើយនឹងពុំមានការខ្លាចរអាចំពោះការវិនិយោគនៅក្នុងប្រទេសនេះទេ។
លោក ចាយែន មេណុន (Jayant Menon) សេដ្ឋវិទូឈានមុខនៅការិយាល័យធ្វើសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចថ្នាក់តំបន់នៅធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី បានលើកឡើងតាមរយៈអ៊ីម៉េលថា “ការគំរាមធ្វើមហាកូដកម្ម ឬបើទោះជាមានការធ្វើកូដកម្មមែនក៏ដោយ ក៏វាមិនទំនងថា នឹងមានផលប៉ះពាល់គួរឲ្យបារម្ភលើវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសនៅប្រទេសកម្ពុជាឡើយ។ ទោះបីជាការធ្វើកូដកម្មជាទូទៅអាចបញ្ជូនសញ្ញាអវិជ្ជមានទៅសហគមន៍វិនិយោគក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែ ប្រទេសជាច្រើនសុទ្ធតែមានការធ្វើកូដកម្ម ហើយជាទូទៅវាមិនធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បរិយាកាសវិនិយោគខ្លាំងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ទេ”។
លោក ចន ប្រីនដេន (John Brinden) អនុប្រធានធនាគារអេស៊ីលីដា បានលើកឡើងថា ផលប្រយោជន៍នៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានទំហំធំជាងផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានលើស្ថិរភាពនយោបាយ និងប្រាក់ចំណេញសម្រាប់ក្រុមហ៊ុននានា។
ខណៈដែលលទ្ធភាពនៃការធ្វើកូដកម្ម “ប្រហែលជានាំឲ្យវិនិយោគិនធ្វើការកត់សម្គាល់ ហើយអាចមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំងលើការយល់ឃើញរបស់វិនិយោគិនចំពោះប្រទេសកម្ពុជានោះ វានឹងមិនធ្វើឲ្យពួកគេទៅកន្លែងណាផ្សេងទេ”។ លោកបានបន្ថែមថា បើធ្វើការប្រៀបធៀបគ្នា កម្ពុជានៅតែល្អជាងប្រទេសភូមា និងប្រទេសឡាវពាក់ព័ន្ធនឹងប្រាក់ឈ្នួល កម្លាំងពលកម្ម និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ លោកបានថ្លែងថា “ប្រទេសទាំងអស់នោះសុទ្ធតែមានបញ្ហារៀងៗខ្លួន”។
លោក ប៊្រែតតុន ស៊ីយ៉ារ៉ូនី ( Breton Scaironi) ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាអាមេរិក និងជាទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាល បានលើកឡើងថា ខណៈការធ្វើកូដកម្មប្រហែលជាអាចមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានលើកិតិ្តនាមរបស់កម្ពុជាពាក់ព័ន្ធនឹងស្ថិរភាពនោះ វានឹងមិនទទួលបានការយកចិត្តទុកដាក់ពីវិនិយោគិន ដែលមានបទពិសោធច្រើននោះទេ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ វិនិយោគិនពេញចិត្តស្ថិរភាពនយោបាយ រឿងមានតែប៉ុណ្ណឹង។ នេះហើយជាចំណុចល្អដែលធ្វើឲ្យពួកគេចូលមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា”។ លោកបានបន្តថា ខណៈការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ១៩៩៨ ២០០៣ និង២០០៨ សុទ្ធតែបានពាំនាំមកនូវភាពចលាចលជាបណ្តោះអាសន្ននោះ “សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅតែដំណើរការដោយរលូនដដែល”។
លោក កែន លូ អគ្គលេខាធិការសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរកម្ពុជា បានលើកឡើងថា គេនៅមិនទាន់អាចព្យាករអំពីផលប៉ះពាល់នៃការធ្វើកូដកម្មនៅទូទាំងប្រទេសលើវិស័យកាត់ដេរ ដែលជាវិស័យពឹងផ្អែកខ្លាំងលើកម្លាំងពលកម្មទេ។លោកមានប្រសាសន៍ថា “បញ្ហាគឺនៅត្រង់ថា តើកូដកម្មធ្វើឡើងនៅពេលណា ហើយអ្វីដែលរឹតតែសំខាន់នោះគឺថា តើវាមានរយៈពេលយូរប៉ុណ្ណា។ការធ្វើកូដកម្មជាទូទៅឆ្លុះបញ្ចាំងពីបរិយាកាសទំាងមូល ដូច្នេះវិនិយោគិនប្រហែលជាមានការព្រួយបារម្ភ”។
លោក សម រង្ស៊ី បានលើកឡើងថា ខណៈរយៈពេលធ្វើកូដកម្ម ដែលទំនងថា នឹងធ្វើឡើងនៅខែក្រោយ នឹង “អាស្រ័យលើប្រតិ កម្មរបស់រដ្ឋាភិបាល” នោះ ការធ្វើកូដកម្មរយៈពេលវែងគឺអាចជារឿងចាំបាច់ក្នុងការបង្ខំឲ្យគណបក្សប្រជាជនធ្វើកំណែទម្រង់នយោបាយដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងទាមទារបាន “ដោយស្រួល” ។
កំណែទម្រង់បែបនេះរួមមានទាំងការផ្អាកជាបណ្តោះអាសន្ននូវការផ្តល់សម្បទានដីសេដ្ឋកិច្ច និងការបញ្ឈប់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើផងដែរ។ លោក សម រង្ស៊ី បានថ្លែងថា “យើងអាចនឹងចាប់ផ្តើមពីការធ្វើកូដកម្មរយៈពេលមួយថ្ងៃសិន។ រឿងដំបូងដែលយើងចង់ធ្វើគឺបញ្ជូនសារព្រមានឲ្យពួកគេដឹងថា ប្រទេសនេះមិនទទួលយកការធ្វើរដ្ឋប្រហាររដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះទេ… ហើយប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលព្រងើយកន្តើយចំពោះការព្រមាននេះ យើងនឹងធ្វើយូរជាងនេះ ហើយកូដកម្មនឹងអូសបន្លាយ”។
នៅពេលត្រូវបានសួរថា តើលោកមានការព្រួយបារម្ភ ឬអត់ថា ការធ្វើកូដកម្មបែបនេះអាចបង្កផលប៉ះពាល់លើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាទាំងមូលនោះ លោក សម រង្ស៊ី បានឆ្លើយតបថា “វាដូចជាការលេបថ្នាំអ៊ីចឹង។ ឧបមាថាប្រទេសកម្ពុជាប្រៀបដូចជាកុមារម្នាក់ដែលមិនសូវធំធាត់…ហើយឧបមាថា យើងយកវាមកព្យាបាល ដំបូងប្រហែលជាវាមានអារម្មណ៍មិនស្រួលទេ…ប៉ុន្តែ ក្រោយពីនោះមក វានឹងបានធូរបានធូរស្បើយ ហើយនឹងធំធាត់ខ្លាំង”៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា