ប្រទេសឡាវជូនដំណឹងដល់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គក្នុងសប្តាហ៍នេះថា ខ្លួននឹងចាប់ផ្តើមសកម្មភាពសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនី ដុន សាហុង (Don Sahong) ដែលជំនាញការផ្នែកបរិស្ថានបានលើកឡើងថា អាចបង្កកត្តាគំរាមកំហែងដល់ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីនៅតំបន់ចរន្តទឹកទន្លេមេគង្គក្រោម និងមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំង លើជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនសែននាក់។
ជំនាញការផ្នែកបរិស្ថានបានលើកឡើងថា ទំបន់វារីអគ្គិសនីដែលស្ថិតនៅមិនដល់មួយគីឡូម៉ែត្រពីព្រំប្រទល់កម្ពុជានេះ នឹងទំនងជានាំឲ្យសត្វផ្សោតដែលកំពុងជិតផុតពូជស្រាប់នៅក្នុងខេត្តក្រចេះ ព្រមទាំងត្រីអណ្តែងយក្សមេគង្គផងដែរ។ អង្គការបរិស្ថាននានា រួមទាំងអង្គការទន្លេអន្តរជាតិ(Inter-national Rivers) និងអង្គការបណ្តាញការពារទន្លេបីអេស (3S Rivers Protection Network) បានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍កាលពីម្សិលមិញថា “ កាលពីម្សិលមិញ ប្រទេសឡាវបានជូនដំណឹងដល់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ និងប្រទេសជាសមាជិកនានា អំពីគោលបំណងនៃការកសាងគម្រោងចរន្តទឹកទន្លេមេគង្គទី២នេះ ពោលគឺគម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីដុន សាហុង (Don Sahong Dam) ដែលអាចផលិតថាមពលអគ្គិសនីបាន២៦០ម៉េហ្គាវ៉ាត់”។
លោកស្រី អាមេ ត្រាដេម (Ame Trandem) នាយិកាអង្គការទន្លេអន្តរជាតិ ប្រចាំតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ បានលើកឡើងថា ពូជសត្វផ្សោតដែលជិតផុតពូជនេះ អាចនឹងទទួលរងនូវផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន ពីកត្តាពីរយ៉ាងដែលបង្កឡើងដោយសកម្មភាពសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ ពោលគឺកត្តាខ្វះត្រី និងសកម្មភាពយកថ្មចេញពីអាងទន្លេ។
លោកស្រីបានមានប្រសាសន៍ថា “ ត្រីផ្សោតពិតជាងាយនឹងរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដូច្នេះ ស្ថានភាពប្រែប្រួលទាំងនេះនឹង … ទំនងជានាំឲ្យមានបញ្ហាខាតបង់យ៉ាងច្រើនលើសត្វទាំងនេះ ជាពិសេស ចំពោះតំបន់នេះ និងអាចចំពោះទន្លេទាំងមូលផង”។
ដុន សាហុង គឺជាទំនប់វារីអគ្គិសនីទី២ដែលប្រទេសឡាវនឹងសាងសង់ បន្ទាប់ពីទំនប់វារីអគ្គិសនី សាយ៉ាបូរី ដែលទទួលរងនូវសម្លេងរិះគន់យ៉ាងច្រើន។ ក៏ប៉ុន្តែ អ្នកស្រី ត្រាដេម បានលើកឡើងបន្តទៀតថា ទំនប់ ដុន សាហុង អាចនឹងមានផលប៉ះពាល់កាន់តែខ្លាំងឡើងលើចំនួនត្រី នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គ ជាពិសេសប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារតែទំនប់នេះស្ថិតនៅកៀកនឹងព្រំដែន។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានលើកឡើងថា លោកមិនបានដឹងអំពីគម្រោងនេះទេ ខណៈដែលមន្ត្រីនៅក្រសួងធនធានទឹក និងឧត្តនិយម និងក្រសួងបរិស្ថាន មិនអាចទាក់ទងសុំការធ្វើអត្ថាធិប្បាយបាន។
គេមិនដឹងទេថា តើសកម្មភាពសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះនឹងចាប់ផ្តើមនៅពេលណានោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងណាវិទ្យុអាស៊ីសេរី (Radio Free Asia) បានដកស្រង់សម្តីរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលមួយរូបដែលសុំនិយាយដោយមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ពីប្រទេសឡាវកាលពីខែសីហាថា គម្រោងនេះត្រូវបានគ្រោងនឹងចាប់ផ្តើមនៅដើមឆ្នាំក្រោយ។
ក្រុមហ៊ុនដែលនឹងទទួលការសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះគឺក្រុមហ៊ុន មេហ្គា ហ្វឺសខបភើរ៉េសិន បឺហាដ (Mega First Corporation Berhad) របស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដែលមិនធ្លាប់កសាងទំនប់វារីអគ្គិសនីណាមួយទេកាលពីមុន។
ទោះបីជាមានក្តីបារម្ភត្រូវបានលើកឡើងក្នុងចំណោមបបណ្តាប្រទេសតាមដងទន្លេមេគង្គ និងជំនាញការផ្នែកបរិស្ថាននានាក៏ដោយ ក៏រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសឡាវ បានលើកឡើងថា ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះនឹងមិនបង្កផលប៉ះពាល់ដល់វិស័យជលផលទេ ដោយសារតែត្រីនឹងអាចបំផ្លាស់ទីតាមចរន្តទឹកហូរផ្សេងៗទៀត នៅជុំវិញតំបន់កោះទាំង៤.០០០កន្លែង នៅភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសឡាវឬក៏ប្រើប្រាស់កន្លែងចិញ្ចឹមត្រីពិសេសដែលនឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងជាផ្នែកមួយនៃគម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីដែលមានកម្ពស់៣០ម៉ែត្រនេះ។
ក៏ប៉ុន្តែ សាកលវិទ្យាល័យ ស៊ីនី (University of Sydney) បានលើកឡើងនៅក្នុងលិខិតបើកចំហររបស់ខ្លួន ដែលផ្ញើចេញពីអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ៣៤នាក់ មកពីទូទាំងសាកលលោក ជូនរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសឡាវ កាលពីឆ្នាំ២០០៧ថា មិនមានភស្តុតាងបញ្ជាក់ថា ត្រីនឹងអាចបំផ្លាស់ទីបានតាមផ្លូវផ្សេងៗទៀតទេ។
លិខិតនេះមានខ្លឹមសារថា “ នៅពេលទំនប់មួយត្រូវបានសាងសង់នៅទីនោះ និងបិទច្រកបំផ្លាស់ទី នោះត្រីប្រហែលជាមិនអាចបំផ្លាស់ទីតាមចរន្តទឹកហូរតាមថ្មបានទេ ហើយប្រហែលជាមិនអាចចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ចូលទៅក្នុងប្រទេសឡាវបានដែរ។ បញ្ហានេះនឹងមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានខ្លាំងទៅលើផ្នែកផលិតកម្មជលផល នៅទូទាំងតំបន់”។
ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រទាំងនេះបានលើកឡើងបន្តថា ទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះ មិនស្ថិតក្នុងចំណាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងបំផុតរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសឡាវ ប្រជាជនឡាវ ឬក៏ប្រទេសជិតខាងនានា រួមទាំងប្រទេសកម្ពុជាផងដែរទេ។
លិខិតនេះមានខ្លឹមសារបន្តទៀតថា“ ផ្អែកលើលទ្ធផលសិក្សាស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ត្រ ដែលពួកយើងផ្ទាល់ អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រផ្សេងៗទៀត និងគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គបានរកឃើញ យើងយល់ឃើញស្របគ្នាថា គម្រោងនេះនឹងមានផលបះពាល់បរិស្ថានខ្លាំង ជាពិសេស ទៅលើត្រី និងផ្នែកជលផល ព្រមទាំងទៅលើវិស័យទេសចរណ៍ និងទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ច និងជីវភាពរស់នៅ ហើយសរុបទៅមានទំហំធំជាងផលចំណេញដែលនឹងទទួលបានពីគម្រោង”។
លោក អៀន ប៊ែដ (Ian Baird) ជំនួយការសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកភូមិសាស្ត្រ នៅសាកលវិទ្យាល័យ វីស្កូស៊ីន-ម៉ាឌីសុន (University of Wisconism-Madison) ដែលបានជួយសម្របសម្រួលក្នុងដំណើរការសរសេរលិខិតនេះ និងបានសិក្សាស្រាវជ្រាវក្នុងតំបន់ដែលមានកោះ៤.០០០កន្លែង បានលើកឡើងថា ការពិនិត្យមើលថា តើទំនប់វារីអគ្គិសនីនេះអាចត្រូវបានសាងសង់នៅលើផ្លូវទឹកមួយផ្សេងទៀត នៅទន្លេមេគង្គ មិនត្រូវបានសិក្សាដោយក្រុមហ៊ុន មេហ្គា ហ្វឺស ខបភើរ៉េសិន បឺហាដទេ។
លោក ប៊ែត បានលើកឡើងនៅក្នុងអ៊ីម៉េលថា “ នៅពេលក្រុមហ៊ុនម៉ាឡេស៊ីនេះ បានបោះទុនវិនិយោគប្រាក់ជាច្រើន ទៅលើប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេត និងរៀបចំផែនការផ្នែកវិស្វកម្ម ពួកគេបានដឹងអំឡុងពេលនៃការធ្វើ[ការវាយតម្លៃហេតុប៉ះពាល់បរិស្ថាន] ថា ផ្លូវទឹកនេះពិតជាមានសារៈសំខាន់សម្រាប់ចលនាបំផ្លាស់ទីរបស់ត្រី ក៏ប៉ុន្តែ បន្ទាប់មក ពួកគេមិនចង់ផ្លាស់ប្តូរផែនការរបស់ពួកគេទេ ដោយសារតែពួកគេបានបោះទុនវិនិយោគប្រាក់ជាច្រើនរួចទៅហើយ”។
លោកស្រី ត្រាដេម លើកឡើងបន្តថាគោលការណ៍ណែនាំ ដែលដាក់ចេញដោយគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ បានបញ្ជាក់ថា ប្រទេសឡាវត្រូវដាក់គម្រោងសាងសង់ទំនប់វារីអគ្គីសនីនោះសម្រាប់កិច្ចពិភាក្សាពិគ្រោះយោបល់ជាមុនសិន ដោយមានការចូលរួមកម្រិតតំបន់ក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត ពីប្រទេសកម្ពុជា។ លោកស្រីបានលើកឡើងបន្ថែមទៀតថា រហូតមកទល់ពេលនេះ ប្រទេសឡាវមិនបានធ្វើដូចនេះទេ។
លោកស្រី ត្រាដេម បានមានប្រសាសន៍ថា “ ប្រសិនបើគណៈកម្មការទន្លេមេគង្គបរាជ័យក្នុងការបញ្ឈប់សកម្មភាពរបស់ប្រទេសឡាវ ពួកគេនឹងទទួលបរាជ័យក្នុងការប្រើប្រាស់អំណាចរបស់ខ្លួន ហើយនឹងបាត់បង់សុពលភាពដែលពួកគេនៅសល់ក្នុងនាមជាស្ថាប័នមួយ”។ គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ គ្រោងនឹងបើកកិច្ចប្រជុំបន្ទាប់នៅដំណាច់ខែក្រោយ៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា