ប្រជាជនជាង៥៥.០០០នាក់ បានចូលរួមធ្វើញត្តិតាមបណ្តាញអុិនធើណិតដែលរៀបចំ ដោយអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបារាំងចំនួនពីរ ដែលជំរុញឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប (EU)បើកប្រតិបត្តិការស៊ើបអង្កេតជាបន្ទាន់ ទៅលើក្រុមហ៊ុនចម្ការអំពៅក្នុងស្រុក ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា បានបណ្តេញប្រជាជនខ្មែររាប់រយគ្រួសារដោយខុសច្បាប់។
ភាគីសំខាន់នៅក្នុងវិវាទនេះ គឺជាក្រុមហ៊ុនចម្ការកៅស៊ូចំនួនពីរនៅខេត្តកោះកុង ជាកម្មសិទ្ធិរួមរបស់ក្រុមហ៊ុនថៃ និងក្រុមហ៊ុនតៃវ៉ាន់ ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថា បានលួចដីពីប្រជាកសិករក្នុងមូលដ្ឋាន និងជួនកាលប្រើអំពើហិង្សាទៀតផង។ ក្រុមហ៊ុនចក្រភពអង់គ្លេសឈ្មោះ ថេត អេន លីល (Tate & Lyle) បាននិងកំពុងនាំចូលអំពៅរួចពន្ធ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធ (Everything But Arms, EBA) ហើយប្រជាជននៅខេត្តកោះកុង ចង់បានអត្ថប្រយោជន៍ពីកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ។
អង្គការសមធម៌កម្ពុជា (Equitable Cam-bodia) ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលក្នុងស្រុក បានបង្ហាញការគាំទ្រអង្គការ អេកសិនអេដ (ActionAid) និងអង្គការ Peup les Solidaires ក្នុងការដាក់ចេញនូវញត្តិមួយ ក្នុងនាមប្រជាជនទាំងនោះ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែកញ្ញា ដោយបញ្ជាក់អាសយដ្ឋានផ្ញើទៅកាន់លោក ខារ៉េល ដឺ ហ្គាច់ (Karel de Gucht) សមាជិកគណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប។ ញត្តិនោះមានខ្លឹមសារថា “នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្រុមហ៊ុនអំពៅកំពុងតែបណ្តេញប្រជាជននៅជនបទចេញពីដីរបស់ពួកគេ ដោយប្រើអំពើហិង្សា និងដោយរំលោភសិទ្ធិមនុស្សយ៉ាងខ្លាំងក្លា។ អំពើរំលោភបំពានទាំងនេះកើតឡើង ដោយផលប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្មផ្តល់ដោយគម្រោងផ្តួចផ្តើមចេញពីតំបន់អឺរ៉ុប ដែលមានឈ្មោះថា “ អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធ”។
ញត្តិនេះមានខ្លឹមសារបន្តថា “ខ្ញុំសូមស្នើឲ្យលោកធ្វើអ្វីក៏ដោយ ឲ្យតែលោកអាចធ្វើបាន ដើម្បីឲ្យសហភាពអឺរ៉ុប បើកប្រតិបត្តិការសុើបអង្កេតបន្ទាន់មួយ ទៅលើករណីរំលោភសិទ្ធិទាំងនេះ ដែលមានការពាក់ព័ន្ធនឹងផលប្រយោជន៍ទទួលបានពីគម្រោង អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធសម្រាប់សកម្មភាពផលិតកម្មកសិកម្ម នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងព្យួរការផ្តល់អាទិភាពពន្ធក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងនេះសម្រាប់ផលិតកម្មកសិកម្មនៅប្រទេសកម្ពុជា ប្រសិនបើអំពើរំលោភបំពានទាំងនេះនៅតែបន្តកើតឡើង”។
នៅក្នុងលិខិតឆ្លើយតបទៅអង្គការ Peuples Solidaires និងអង្គការ អេកសិនអេដ ចុះថ្ងៃទី១៧ខែតុលា ការិយាល័យពាណិជ្ជកម្មសហភាពអឺរ៉ុប បានគាំទ្រក្តីកង្វល់និងការងាររបស់អង្គការទាំងពីរនេះ ក៏ប៉ុន្តែ បានលើកឡើងនូវមតិក្នុងន័យការពារគម្រោង អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែសព្វាវុធ សម្រាប់ផលប្រយោជន៍ ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចដែលខ្លួនបានផ្តល់ជូនប្រទេសកម្ពុជា និងមិនបានសន្យាថានឹងអនុវត្តការសុើបអង្កេតដែលត្រូវបានស្នើឡើងទេ។
លិខិតនោះមានខ្លឹមសារថា “ ពិតណាស់ យើងនឹងបន្តផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងខ្លាំងក្លា ចំពោះអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស នៅប្រទេសកម្ពុជា និងជាពិសេសហានិភ័យនៃការរំលោភបំពាន ដែលអាចបង្កឡើង ដោយការអនុវត្តកម្មវិធីផ្តល់អាទិភាពពន្ធរបស់សហភាពអឺរ៉ុប”។ អង្គការសិទ្ធិមនុស្សនានាបាន និងកំពុងស្នើ ឲ្យមានការសុើបអង្កេតអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។ កាលពីខែមីនា សមាជិកសភាសហភាពអឺរ៉ុបមួយក្រុម ដែលមានគ្នា១៣នាក់ បានចូលរួមជាមួយអង្គការទាំងនោះ ក៏ប៉ុន្តែ លោក ដឺ ហ្គាច់ និងលោក ខាធើរីន អាស្តុន (Catherine Ashton) តំណាងជាន់ខ្ពស់ទទួលបន្ទុកផ្នែកការបរទេសរបស់សហភាពអឺរ៉ុប បានលើកឡើងថាលក្ខខណ្ឌសម្រាប់ ការសុើបអង្កេតមិនទាន់ត្រូវបានឆ្លើយតបនៅឡើយទេ។
លោកទាំងពីរបានលើកឡើងនៅក្នុងលិខិតឆ្លើយតបទៅសមាជិកសភាទាំងនោះថា“ គណៈកម្មការអឺរ៉ុបកំពុងពិនិត្យស្ថានភាពនេះដោយយកចិត្តទុកដាក់។ ប្រសិនបើលក្ខខណ្ឌច្បាប់សម្រាប់អនុវត្តនីតិវិធីដកសិទ្ធិ ដែលត្រូវបានកំនត់នៅក្នុងបទបញ្ញតិ្ត [ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទូទៅ] ត្រូវបានបំពេញ គណៈកម្មការនេះនឹងត្រៀមខ្លួនរួចរាល់សម្រាប់ចាត់វិធានការ ប្រសិនបើរឿងនេះទំនងជាការពិត”។
បច្ចុប្បន្ន គណៈកម្មការអឺរ៉ុបទាមទារឲ្យមានការបញ្ជាក់ថា អំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះពិតជា “ធ្ងន់ធ្ងរ និងមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ” មុននឹងខ្លួនធ្វើប្រតិបត្តិការសុើបអង្កេត ដែលអាចដកផលប្រយោជន៍ពាណិជ្ជកម្មចេញពីប្រទេសណាមួយ។ ក្នុងរបាយការណ៍ស្តីពីសម្បទានដីធ្លីក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំមុន លោក សុរិយ៉ា ស៊ូបេឌី (Surya Subedi) អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UN) ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស នៅប្រទេសកម្ពុជា បានលើកឡើងថា អំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សពាក់ព័ន្ធនឹងផ្នែកសម្បទានដីកសិពាណិជ្ជកម្មនៅប្រទេសកម្ពុជា “ ពិតជាធ្ងន់ធ្ងរ និងទូលំទូលាយ”។
លោក អៀង វុទ្ធី នាយកប្រតិបត្តិអង្គការ សមធម៌កម្ពុជា បានលើកឡើងថា តាមគោលការណ៍ណែនាំរបស់សហភាពអឺរ៉ុប របាយការណ៍របស់លោក ស៊ូបេឌី ក្នុងនាមជាអ្នកអង្កេតការសិទ្ធិមនុស្សគួរតែគ្រប់គ្រាន់ សម្រាប់ ជំរុញឲ្យមានការសុើបអង្កេត ដែលអង្គការទាំងនេះបាននិងកំពុងស្នើឡើង។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ពួកគេ [មេដឹកនាំសហភាពអឺរ៉ុប] ត្រូវគោរពគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន ដើម្បីស៊ើបអង្កេតស្ថានភាពនេះ…។ ពួកគេមិនអាចពន្យារពេល ហើយពួកកេក៏មិនអាចយកលេសបានដែរ” លោកបានលើកឡើងបែបនេះ ក្នុងន័យរិះគន់សេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់មេដឹកនាំទាំងនោះថា នឹងមិនស៊ើបអង្កេត ដោយមើលរំលងគោលបំណងរក្សាទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម និងការទូតជាមួយប្រទេសកម្ពុជា។
លោក វុទ្ធី បានលើកឡើងបន្តទៀតថា ញត្តិនេះបង្ហោះតាមអ៊ីម៉េលទៅគណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុប រាល់លើកដែលមានប្រជាជនចូលរួម ហើយអង្គការទាំងពីរនេះសម្រេចបានគោលដៅចំនួនអ្នកចូលរួម៥០.០០០នាក់របស់ខ្លួនហើយ។ លោកបានឲ្យដឹងថា អង្គការរបស់លោកនឹងពិភាក្សាជាមួយអង្គការ អេកសិនអេដ អំពីពេលវេលា ដែលត្រូវបន្តការចូលរួមនេះ។ បច្ចុប្បន្ន ប្រជាជនប្រមាណជា២០០គ្រួសារ កំពុងប្តឹងក្រុមហ៊ុន ថេត អេន លីឡេ នៅចក្រភពអង់គ្លេស រឿងការនាំចូលអំពៅរបស់ក្រុមហ៊ុននេះ។ រឿងក្តីនេះត្រូវបានរំពឹងថា នឹងត្រូវបានជំនុំជម្រះនៅពេលណាមួយនាដើមឆ្នាំក្រោយ៕
ប្រែសម្រួលដោយ កង សុធា