ប្រទេសកម្ពុជាឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់លេខ១៣៧ក្នុងចំណោម១៨៩ប្រទេស នៅក្នុងរបាយការណ៍ស្ដីពីការធ្វើអាជីវកម្មឆ្នាំ២០១៤របស់ធនាគារពិភពលោក (World Bank, WB) ដែលត្រូវបានចេញផ្សាយកាលពីម្សិលមិញ។ នេះគឺជាករណីធ្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់ដំបូងក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំកន្លងមកនេះ ហើយឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញថា ការធ្វើអាជីវកម្មក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កំពុងស្ថិតក្នុងស្ថានភាពលំបាកជាងមុន។
របាយការណ៍នេះបានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ឲ្យប្រទេសទាំងនេះដោយផ្អែកលើលក្ខខណ្ឌ១០ចំណុចរួមមាន ការចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្ម ការចេញលិខិតអនុញ្ញាតឲ្យសាងសង់ ការទទួលបានថាមពលអគ្គិសនី ការចុះបញ្ជីអចលនវត្ថុ ការទទួលបានឥណទាន ការការពារវិនិយោគិន ការបង់ពន្ធ ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែន ការអនុវត្តតាមកិច្ចសន្យា និងការដោះស្រាយការក្ស័យធនភាព។
របាយការណ៍នេះមានខ្លឹមសារថា “ការចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្ម [នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា] ត្រូវឆ្លងកាត់១១នីតិវិធី ចំណាយពេល១០៤ថ្ងៃ ចំណាយប្រាក់ក្នុងអត្រា១៥០,៦ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលក្នុងបុគ្គលម្នាក់ និងតម្រូវឲ្យមានដើមទុនអប្បបរមាចំនួន២៧,៥ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលក្នុងបុគ្គលម្នាក់”។
លោក ប៊ូ សារឿន មន្ត្រីទំនាក់ទំនងធនាគារពិភពលោក បានឲ្យដឹងកាលពីម្សិលមិញថា បើប្រៀបធៀបទៅនឹងរបាយការណ៍ឆ្នាំ២០១៣ “ការចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្មតម្រូវឲ្យមាននីតិវិធីពីរបន្ថែមទៀត ប្រើពេល១៩ថ្ងៃបន្ថែមទៀត និងចំណាយប្រាក់៥០,១ភាគរយបន្ថែមទៀត”។
ប្រទេសកម្ពុជាបានធ្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់ដោយសារលក្ខខណ្ឌបួនចំណុច ក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌទាំង១០ចំណុចនៅក្នុងរបាយការណ៍ស្ដីពីការធ្វើអាជីវកម្មនេះ រួមមានលក្ខខណ្ឌចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្ម ចេញលិខិតអនុញ្ញាតឲ្យសាងសង់ ចុះបញ្ជីអចលនវត្ថុ និងលក្ខខណ្ឌដោះស្រាយក្ស័យធនភាព។ ក៏ប៉ុន្តែប្រទេសនេះក៏ទទួលបាននូវភាពរីកចម្រើនក្នុងលក្ខខណ្ឌបួនចំណុចផ្សេងទៀតផងដែរ រួមមានលក្ខខណ្ឌទទួលបានឥណទាន បង់ពន្ធ ធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែន និងលក្ខខណ្ឌអនុវត្តកិច្ចសន្យា ខណៈដែលលក្ខខណ្ឌពីរចំណុចផ្សេងទៀត ពោលគឺលក្ខខណ្ឌទទួលបានថាមពលអគ្គិសនី និងលក្ខខណ្ឌការពារវិនិយោគិនមិនមានការប្រែប្រួលទេ។
របាយការណ៍ដដែលក៏បានគូសបញ្ជាក់ផងដែរថា បញ្ហាធ្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់គួរឲ្យកត់សម្គាល់បំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា គឺស្ថិតក្នុងលក្ខខណ្ឌចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្ម។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ប្រទេសនេះឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី១៨១នៅពេលរបាយការណ៍នេះបង្ហាញពីលក្ខខណ្ឌចាប់ផ្ដើមធ្វើអាជីវកម្ម ហើយឥឡូវនេះវាឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី១៨៤ដែលជាចំណាត់ថ្នាក់ទាបបំផុតទាំងប្រាំមួយនៅបាតតារាង ដែលមានទាំងសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យកុងហ្គោ អេរីត្រេ និងប្រទេសភូមាដែលឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ក្រោមប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
យោងតាមរបាយការណ៍នេះបានបង្ហាញថា ប្រទេសកម្ពុជាក៏បានធ្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់នៅក្នុងលក្ខខណ្ឌចុះបញ្ជីអចលនវត្ថុផងដែរ ពោលគឺធ្លាក់ពីចំណាត់ថ្នាក់ទី១១២មកទី១១៨ ចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងលក្ខខណ្ឌចេញលិខិតអនុញ្ញាតឲ្យសាងសង់ធ្លាក់ពីទី១៥៧មក១៦១ ហើយចំណាត់ថ្នាក់ក្នុងផ្នែកដោះស្រាយក្ស័យធនភាពបានធ្លាក់ពីទី១៦១មក១៦៣។ នៅក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌទាំងបួនចំណុចដែលកើតឡើងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា លក្ខខណ្ឌទទួលបានឥណទានកើនឡើងខ្ពស់ជាងគេ ពោលគឺកើនឡើងពីទី៥២សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៣ដល់ទី៤២សម្រាប់ឆ្នាំ២០១៤។
លក្ខខណ្ឌបីចំណុចផ្សេងទៀតក៏បានកើនឡើងផងដែរ ប៉ុន្តែបានតែមួយចំណាត់ថ្នាក់រៀងៗខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។ លក្ខខណ្ឌបង់ពន្ធបានឡើងចំណាត់ថ្នាក់ទី៦៦ដល់ទី៦៥ លក្ខខណ្ឌធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនឡើងចំណាត់ថ្នាក់ពីទី១១៥ដល់ទី១១៤ ហើយលក្ខខណ្ឌអនុវត្តកិច្ចសន្យាឡើងចំណាត់ថ្នាក់ពីទី១៦៣ដល់ទី១៦២ ខណៈដែលលក្ខខណ្ឌទទួលបានថាមពលអគ្គិសនីមិនប្រែប្រួលទេ ពោលគឺឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី១៣៤ដដែល ហើយលក្ខខណ្ឌការពារវិនិយោគិនក៏ឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី៨០ដដែលផងដែរ។
យោងតាមរបាយកាណ៍ស្ដីពីការធ្វើអាជីវកម្មរបស់ធនាគារពិភពលោកបានឲ្យដឹងបន្ថែមទៀតថា ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅចំណាត់ថ្នាក់ឆ្ងាយពីចំណាត់ថ្នាក់របស់ប្រទេសជិតខាងមួយចំនួនក្នុងចំណោមបណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅឡើយ ដូចជាម៉ាឡេស៊ី ដែលឈរនៅចំណាក់ថ្នាក់ទី៦ ក្នុងរបាយការណ៍នេះ ប្រទេសថៃឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី១៨និងប្រទេសវៀតណាមឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី៩៩ ខណៈដែលប្រទេសឡាវឈរនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី១៥៩ក្រោមប្រទេសកម្ពុជា។
ទោះបីជាមិនមានលក្ខខណ្ឌរង្វាស់ណាមួយក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌរង្វាស់ទាំងនេះដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់វាយតម្លៃប្រទេសកម្ពុជាផ្អែកលើបរិស្ថាននយោបាយក៏ដោយ ក៏លោក ម៉ៅ ថូរ៉ា រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម កាលពីម្សិលមិញបានលើកទិដ្ឋភាពមិនល្អនៅប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារសកម្មភាពតវ៉ានាពេលបច្ចុប្បន្នរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងស្ថានភាពមិនប្រាកដប្រជាផ្នែកនយោបាយក្រោយថ្ងៃបោះឆ្នោតកាលពីខែកក្កដា។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “យើងទទួលស្គាល់របាយការណ៍នេះ ព្រោះសកម្មភាពរោងចក្រកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់បានធ្លាក់ចុះជាហេតុបណ្ដាលឲ្យអាជីវកម្មនេះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាធ្លាក់ចុះ…ដោយសារតែបាតុកម្ម [ការបោះឆ្នោត]។ ពាណិជ្ជករបានបាត់បង់ទំនុកចិត្ត ហើយពួកគេស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការទិញទំនិញ ឬផលិតផល ដោយសារតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិធ្វើបាតុកម្ម”។
របាយការណ៍របស់ធនាគារពិភពលោកនេះមិនបានវាស់វែងកម្រិតទំនុកចិត្តអាជីវកម្ម ឬក៏ស្ថានភាពលក់ទេ។ លោក ស្រី ចន្ធី ប្រធានស្ដីទីសមាគមសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា (Cambodian Economic Association) បានលើកឡើងថា លោកសង្ឃឹមថា ការធ្លាក់ចំណាត់នេះគ្រាន់តែកើតឡើងរយៈពេលខ្លីប៉ុណ្ណោះ ពីព្រោះកម្ពុជាមានកត្តាអំណោយផលជាច្រើនទៀតសម្រាប់ផ្ដល់ឲ្យវិនិយោគិន ដូចជា ដី និងកម្លាំងពលកម្មជាដើម។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ប្រទេសកម្ពុជានៅតែមានធនធានជាច្រើនដែលពួកគេអាចវិនិយោគបាន…ឱកាសនៅតែមាន”។
របាយការណ៍ស្ដីពីការធ្វើអាជីវកម្មនេះត្រូវបានចេញផ្សាយបន្ទាប់ពីធនាគារពិភពលោកបានចេញផ្សាយរបាយកាណ៍មួយផ្សេងទៀតបានមួយរយៈពេលខ្លី ពោលគឺកាលពីដើមខែនេះ។ របាយការណ៍នោះបានបង្ហាញថា សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា នឹងនៅតែមានកំណើនថេរក្នុងរយៈពេលពីរបីឆ្នាំខាងមុខ។ របាយការណ៍នេះបានបង្ហាញថា ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (ជីឌីភី) របស់ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានព្យាករថា នឹងកើនឡើង៧ភាគរយ ដោយសារតែវិស័យកសិកម្ម សំណង់ ទេសចរណ៍ និងវិស័យនាំចេញរបស់ប្រទេសនេះមានកម្លាំងខ្លាំង៕ (កង សុធា)