អ្នកស្រី សួស សារី អាយុ៣១ឆ្នាំ ជាកម្មកា រិនីរោងចក្រកាត់ ដែលធ្វើការថែមម៉ោងចំនួនពីរម៉ោងជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដើម្បីរកប្រាក់ឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិតនៅជាយក្រុងភ្នំពេញ។
សម្រាប់អាហារធម្មតាបីពេលក្នុងមួយថ្ងៃគាត់ចំណាយអស់២,៥០ដុល្លារ។ ហើយនៅថ្ងៃខ្លះប្រសិនបើគាត់ចង់បានឆ្ងាញ់មាត់បន្តិចនោះ គាត់បានចំណាយអស់៥ដុល្លារ។ គាត់បានបង់២០ដុល្លារផ្សេងទៀតសម្រាប់ថ្លៃឈ្នួលផ្ទះ និង១៥ដុល្លារសម្រាប់ថ្លៃទឹកនិងភ្លើង។ ផ្ទះជួលដែលគាត់ស្នាក់នៅសព្វថ្ងៃ គឺបន្ទប់ឈើទំហំ២.៥x ២.៥ ម៉ែត្រដោយគ្មានបន្ទប់ទឹកឬក៏ទឹកស្អាត នៅខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ។ អ្នកស្រី សួស សារី និងប្តីរបស់គាត់ដែលជាកម្មករធ្វើការក្រៅម៉ោងមិនមានលទ្ធភាពទិញពូកឬកម្រាលពូក យកដាក់លើគ្រែឈើរបស់ពួកគាត់ទេ។
អ្នកស្រី សួស សារី ដែលជាកម្មការិនីដេរខោនៅរោងចក្រកាត់ដេរ Bright Sky ក្នុងខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យបាននិយាយថា ការចំណាយប្រចាំខែសម្រាប់ខ្លួនគាត់តែម្នាក់ គឺ១៣០ដុល្លារទៅហើយ ប៉ុន្តែប្រាក់ខែគោលនៅក្នុងវិស័យកាត់ដេរ គឺត្រឹមតែ៨០ដុល្លារប៉ុណ្ណោះ ជាហេតុធ្វើឲ្យគាត់គ្មានជម្រើសផ្សេងក្រៅពីធ្វើការថែមម៉ោងឡើយ។
អ្នកស្រី សួស សារី ក៏បានទៅចូលរួមធ្វើកូដកម្មជាមួយកម្មកររោងចក្រកាត់ដេររាប់ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតដែរ ដើម្បីទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលដំឡើងប្រាក់ខែគោលពី៨០ដុល្លារដល់១៦០ដុល្លារក្នុងមួយខែ។ ម្ចាស់រោងចក្របានលើកឡើងថា ខ្លួនមិនអាចធ្វើតាមការទាមទាររបស់កម្មករបានឡើយ ដោយចាត់ទុកថា ការទាមទារនេះខ្ពស់ពេក ហើយប្រសិន បើខ្លួនធ្វើតាម ខ្លួននឹងត្រូវបិទរោងចក្រ។ រីឯរដ្ឋាភិបាលវិញ បានព្យាយាមសម្របសម្រួលដោយព្រមដំឡើងប្រាក់ខែគោលដល់១០០ដុល្លារឲ្យកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរ។
ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកស្រី សួស សារី វិញ ភាព ខុសគ្នារវាងការផ្តល់របស់រដ្ឋាភិបាលនិងការទាមទារកម្មករ គឺវាមិនមែនខុសគ្នាត្រង់តួលេខនេះទេ គឺវាខុសគ្នាត្រង់ចំណុចថា គាត់ចង់បាន សល់ប្រាក់ខ្លះសម្រាប់កូនប្រុសអាយុ៨ឆ្នាំតែម្នាក់គត់របស់គាត់បានចូលសាលារៀន និងបានរៀននៅសាកលវិទ្យាល័យ។
ក្តីស្រមៃរបស់គាត់ គឺចង់ឲ្យកូនរបស់គាត់ក្លាយជាវេជ្ជបណ្ឌិតនៅពេលវាធំឡើង ប៉ុន្តែគាត់ដឹងយ៉ាងច្បាស់ថា ក្តីស្រមៃនេះមិនអាចទៅរួចទេសម្រាប់កូនប្រុសដែលមានម្តាយជាកម្មការិនីរោងចក្រកាត់ដេរ ហេតុដូច្នេះហើយគាត់បានត្រឹមតែសង្ឃឹមថា កូនគាត់ នៅ ថ្ងៃមួយនឹងក្លាយជាគិលានុបដ្ឋាកប៉ុណ្ណោះ។ គាត់បាននិយាយថា “នៅស្រុកកំណើតរបស់ខ្ញុំ គឺខ្វះគ្រូពេទ្យច្រើនណាស់។ ខ្ញុំចង់ឲ្យកូនរបស់ខ្ញុំក្លាយជាគិលានុបដ្ឋាក ព្រោះធ្វើដូច្នេះកូនរបស់ខ្ញុំអាចជួយអ្នកផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងស្រុកកំណើតរបស់ខ្ញុំបាន”។
នៅក្នុងការស្ទង់មតិមួយលើកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរដែលធ្វើឡើងកាលពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០១៣ ដោយក្រុមហ៊ុនធនធានមនុស្ស HR Inc. បានរកឃើញថា វាមានភាពខុសគ្នារវាងកម្មកររោងចក្រកាត់ដេរដូចជា អ្នកស្រី សួស សារី ជាដើម។ ក្រុមហ៊ុន HR Inc. បានលើកឡើងថា ប្រាក់ខែជាមធ្យមសម្រាប់កម្មករផ្នែកផលិត គឺ១៧៨ដុល្លារក្នុងមួយខែ ហើយពួកគេអាចផ្ញើប្រាក់ចំនួន ៥៦ដុល្លារទៅឲ្យក្រុមគ្រួសារខ្លួនដែលនៅតាមខេត្តបាន ក៏ដូចជាអាចសន្សំប្រាក់ខ្លះសម្រាប់ថ្ងៃអនាគតផងដែរ។
លោកស្រី ជីល ថាក់ឃើ (Jill Tucker) ទីប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់សម្រាប់កម្មវិធីរោងចក្រល្អប្រសើរនៅកម្ពុជារបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) បានរិះគន់តួលេខទាំងនេះដោយលើកឡើងថា កម្មករកម្មការិនីរោងចក្រកាត់ដេរមិនបានប្រាក់ខែក្បែរ១៧៨ដុល្លារទេ។
លោកស្រី ថាក់ឃើ បានលើកឡើងនៅក្នុងអ៊ីម៉េលមួយកាលពីថ្ងៃអង្គារថា “តាមបទពិសោធរោងចក្រល្អប្រសើរនៅកម្ពុជាតាមរយៈការពិនិត្យប្រាក់ខែនៅតាមរោងចក្រកាត់ដេរច្រើនជាង៤៧៥រោងចក្រ យើងមើលឃើញថា កម្មករភាគច្រើនទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលចន្លោះពី ១២០ដុល្លារ ទៅ១៣០ដុល្លារ។ ប្រាក់ឈ្នួលនេះរួមមានប្រាក់ខែគោល ប្រាក់ធ្វើការថែមម៉ោងយ៉ាងហោចណាស់១២ម៉ោងក្នុងមួយសប្តាហ៍ និងប្រាក់លើកទឹកចិត្ត ប្រាក់រង្វាន់ និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភផ្សេងៗ” ។
លោក ដេវ វែល (Dave Welsh) ប្រធាន Solidarity Center ប្រចាំកម្ពុជាជាអង្គការតស៊ូមតិផ្នែកការងាររបស់សហរដ្ឋអាមេរិកបានមានប្រសាសន៍ថា បើគិតបីស្ថានភាព និងសសារៈសំខាន់នៃរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាកម្មករសមនឹងទទួលបានការដំឡើងប្រាក់ខែខ្ពស់ជាងនេះឆ្ងាយរួចទៅហើយ។លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “ដោយសារតែកំណើន ចំនួនប្រាក់ចំណេញសម្រាប់យីហោ និងរោងចក្រនានានៅក្នុងវិស័យកាត់ដេរកម្ពុជា និងប្រាក់ចំណូលក្នុងឧស្សាហកម្មនេះមួយចំនួនរាប់ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់រោងចក្រត្រឹមតែ៥០០ វាគឺរឿងគួរឲ្យអស់សំណើចណាស់ក្នុងការពិភាក្សាក្នុងរឿងនេះ។ នៅក្នុងប្រទេសផ្សេងៗទៀតពួកគេសមនឹងទទួលបានប្រាក់ខែច្រើនជាងអ្វីដែលពួកគេទាមទារនៅពេលនេះ”។
នៅក្នុងរបាយការណ៍មួយចេញកាលពីឆ្នាំមុន ក្រុមបញ្ញវន្តមកពីសាកលវិទ្យាល័យ ស្ទែនហ្វដ បានរកឃើញថា ប្រាក់ឈ្នួលពិតប្រាកកដរបស់កម្មករបានធ្លាក់ចុះក្នុងពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះដោយសារតែអតិផរណា។ របាយការណ៍ដែលមានឈ្មោះថា “ការពិនិត្យតាមដានក្នុងទីងងឹត” នេះបានលើកឡើងថា “ប្រាក់ឈ្នួលនៅតាមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ខណៈដែលកម្មករកាត់ដេរនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានាំចេញសម្លៀលបំពាក់មួយចំនួនទៀតនៅក្នុងតំបន់បានឡើងប្រាក់ឈ្នួល រួមទាំងនៅក្នុងប្រទេសចិន ប្រទេសឥណ្ឌូណេស៊ី និងប្រទេសវៀតណាមផងដែរ”។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិការងារ Worker Rights Consortium (WRC) ដែលបានសិក្សាពីជីវភាពរបស់កម្មករនៅក្នុងតំបន់បានលើកឡើងថា បើគិតពីអតិផរ ណាប្រាក់ខែពិតប្រាកដរបស់កម្មករកាត់ដេរបានធ្លាក់ចុះ “ខ្លាំង” ចន្លោះពីឆ្នាំ២០០១ ដល់ឆ្នាំ២០១១។ WRC បានរកឃើញថា នៅត្រឹមឆ្នាំ២០១១ប្រាក់ ឈ្នួលពិតប្រាកដបានធ្លាក់ចុះ២២ភាគរយ។
Asia Floor Wage Alliance ដែលជាសម្ពន្ធអន្តរជាតិនៃក្រុមពាណិជ្ជកម្មនិងសកម្មជនសិទ្ធិការងារ បានលើកឡើងថា ប្រាក់ខែគោលដែលកម្មករគួរតែទ ទួលបានគឺខ្ពស់ជាងឆ្ងាយណាស់ បើប្រៀបធៀបទៅប្រាក់ខែដែលពួកគេកំពុងទាមទារ។ ពួកគេនិយាយថា ប្រាក់ខែ២៨៣ដុល្លារ នឹងធ្វើឲ្យកម្មករអាចរស់នៅដោយសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ និងមានលទ្ធភាពអាចសន្សំប្រាក់សម្រាប់ថែទាំសុខភាព ចូលនិវត្ត ឬសម្រាប់ទំនុកបម្រុងឲ្យកូនៗរបស់ពួកគេបន្តការសិក្សានៅម ហាវិទ្យាល័យ។ ប្រាក់ខែគោល១៦០ដុល្លារបូករួមប្រាក់ឧបត្ថម្ភ និងប្រាក់ធ្វើការបន្ថែមម៉ោងនឹងឈានជិតដល់ប្រាក់ខែដែលត្រូវស្នើឡើងរបស់Asia Floor Wage Alliance ។
កម្មករដូចជា អ្នកស្រី សារី ដែលបានរស់នៅក្នុងភាពក្រីក្រអស់រយៈពេលរាប់ទសវត្សរ៍មកនោះ នឹងអាចធ្វើឲ្យជីវភាពរបស់ក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគាត់ប្រសើរឡើង។ អ្នកស្រីនិយាយថា “ប្រសិនបើយើងទទួលលបានប្រាក់ខែ១៦០ដុល្លារ ខ្ញុំអាចបញ្ជូនកូនប្រុសរបស់ខ្ញុំទៅសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យបានហើយ ដូច្នេះគេអាចសិក្សាធ្វើជាគិលានុបដ្ឋាកបាន”៕ ស៊ុយឈាង និង សុខុម