ចាប់តាំងពីវាបានកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់នេះជាងមួយទសរត្សរ៍មកហើយនោះរដ្ឋាភិបាលនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍បាននិងកំពុងព្យាយាមទប់ស្កាត់ជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សី តាមរយៈកម្មវិធីឃ្លាំមើល ការត្រួតពិនិត្យហ្មត់ចត់ និងការសម្លាប់បក្សីឆ្លងរោគ។
នៅក្នុងប្រទេសថៃ ដែលមិនមានករណីជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សី និងនៅប្រទេសវៀតណាមដែលមានមនុស្សស្លាប់មួយករណីដោយសារជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សីកាលពីឆ្នាំមុននោះ រដ្ឋាភិបាលក៏ផ្តល់សំណងរហូតដល់៧៥ភាគរយនៃតម្លៃទីផ្សារដល់កសិករណាដែលបក្សីរបស់ខ្លួនឈឺ និងត្រូវសម្លាប់ចោល។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំមុនមនុស្ស១៣នាក់បានស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សី ដែលបានផ្ទុះឡើងដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុតមិនធ្លាប់មាននៅប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍មកនេះប្រជាជនខ្មែរចំនួន៤៩នាក់បានស្លាប់ដោយសារជំងឺនេះ ដែលភាគច្រើនគឺជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនៅតាមជនបទដែលពឹងផ្អែកលើការចិញ្ចឹមសត្វបន្តិចបន្តួច ដូចជា សត្វមាន់ សត្វទា។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក អ៊ុក រ៉ាប៊ុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មដែលក្រសួងរបស់លោកទទួលខុសត្រូវចំពោះការអនុវត្តគម្រោងផ្តល់សំណង បានមានប្រសា សន៍ កាលពីសប្តាហ៍ មុនថា មិនមានគោលនយោបាយផ្តល់សំណងទេ ហើយក៏នឹងមិនមានដែរ។
គោលជំហរប្រឆាំងនឹងការផ្តល់សំណងរបស់ក្រសួងនេះហាក់ដូចជាផ្ទុយពីគំនិត និងអនុសាសន៍របស់អ្នកជំនាញក្នុងវិស័យនេះ។ យោងតាមសៀវភៅឆ្នាំ២០១៣ របស់លោក សាស្ត្រាចារ្យ អៀ សុផល នៅសហរដ្ឋអាមេរិកដែលមានឈ្មោះថា “ការពឹងផ្អែកជំនួយនៅកម្ពុជា” ឲ្យដឹងថា កាលពីឆ្នាំ២០០៥អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលអន្តរជាតិ Veterinaires San Frontieres អង្គការសុខភាពពិភពលោក និងអ្នកសម្របសម្រួលអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សី និងគ្រុនផ្តាសាយមនុស្សសុទ្ធតែបានជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើតប្រព័ន្ធផ្តល់សំណងជាបន្ទាន់សម្រាប់ការសម្លាប់បក្សីចោល។
លោក អៀ សុផល បានសរសេរថា រដ្ឋាភិបាលមិនព្រមផ្តល់សំណងទេដោយសារខ្វះធនធាន។ របាយការណ៍មួយដែលអង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានចេញកាលពីឆ្នាំ២០១១បានសន្និដ្ឋានដែរថា ការផ្តល់សំណងឲ្យកសិករចំពោះបក្សីរបស់ពួកគាត់ដែលត្រូវសម្លាប់ចោលនោះទំនងជាធ្វើឲ្យពួកគេរាយការណ៍អំពីសញ្ញានៃជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សីនៅពេលអនាគតក្នុងចំណោមសត្វបក្សីរបស់ពួកគេ ជាជាងការធ្វើមិនដឹងមិនឮចំពោះបញ្ហានេះ និងការបរិភោគបក្សីងាប់។
លោក ភីតធ័រ វ៉ាន់ម៉ារ៉ែន នាយកប្រចាំប្រទេសនៃអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានបដិសេធមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយថា តើអង្គការសុខភាពពិភពលោកបានស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្កើតកម្មវិធីផ្តល់សំណងណាមួយ ឬ យ៉ាងណានោះទេ ប៉ុន្តែ លោកបញ្ជាក់ថា ទោះ ជាការផ្តល់សំណងហាក់ដូចជា ងាយស្រួលក៏ដោយ ក៏វាមិនមែនជាដំណោះស្រាយ ត្រឹម ត្រូវសម្រាប់គ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ដែរ។
លោក ភីតធ័រ វ៉ាន់ម៉ារ៉ែន មានប្រសាសន៍ ដោយមិនបញ្ជាក់ច្បាស់លាស់ថា “នៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនការផ្តល់សំណងអាចធ្វើទៅបាន ហើយនៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួនមិនអាចធ្វើបានទេ ប៉ុន្តែ ប្រទេសនោះ ត្រូវគិត អំពីគុណសម្បត្តិ និងគុណវិបត្តិ ហើយរដ្ឋាភិបាលប្រទេសកម្ពុជា បានសម្រេច ថា ការផ្តល់សំណងនេះមិនអាចធ្វើទៅបានទេ”។
លោក សុខ ទូច ប្រធាននាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងជំងឺឆ្លងនៃក្រសួងសុខាភិបាលបានមានប្រសាសន៍ថា គុណវិបត្តិដ៏ច្បាស់លាស់មួយក្នុងការផ្តល់សំណង គឺថា វាជំរុញឲ្យអ្នកភូមិរាយការណ៍ពីបក្សីឈឺ និងងាប់ដើម្បីហេតុផលហិរញ្ញវត្ថុជាជាងដោយសារវាជារឿងត្រឹមត្រូវដែលត្រូវធ្វើ។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “វាសំខាន់ដែលប្រជាពលរដ្ឋរាយការណ៍ពីមេ រោគ H5N1 ទៅអាជ្ញាធរឲ្យបានត្រឹមត្រូវ និងមិនត្រូវគិតតែអំពីលុយនោះទេ”។ ប៉ុន្តែ លោកបានបន្ថែមថា លោកគិតថា កសិករគួរទទួលបានសំណងមួយផ្នែកនៃតម្លៃបក្សីដែលត្រូវសម្លាប់ចោលនោះ។
របាយការណ៍មួយចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំមុនមានចំណងជើងថា “សន្តិសុខបក្សីនៅទីធ្លាក្រោយផ្ទះ និង អន្តរាគមន៍ត្រឹមត្រូវរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងការទប់ស្កាត់ជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សី” លើកឡើងថា ការផ្តល់សំណងសម្រាប់បក្សីដែលត្រូវសម្លាប់ចោលអាចធ្វើឲ្យស្ថានភាពនេះកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ដោយការដកចេញនូវការលើកទឹកចិត្តសម្រាប់កសិករឲ្យចំណាយលុយទៅលើវិធានការការពារសន្តិសុខសត្វ។
អ្នកនិពន្ធឈ្មោះ ជេនីហ្វើ ស្ទីល រូអូជីន ហ្សាង និង ថូម៉ាស ម៉ាស មកពីសាកលវិទ្យាល័យរដ្ឋនៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនលើកឡើងថា ដំណោះស្រាយល្អមួយ គឺឲ្យរដ្ឋាភិបាលផ្តល់សំណងប្រសិនបើអ្នកចិញ្ចឹមសត្វនោះអនុវត្តតាមស្តង់ដារអប្បបរមានៃការទប់ស្កាត់ជំងឺនៅពេលបក្សីរបស់ពួកគេត្រូវសម្លាប់ចោល។ ទោះជាយ៉ាងណាកម្មវិធីបែបនេះស្ទើរតែមិនអាចអនុវត្តបាននៅកម្ពុជាដែលបក្សីជាង៩០ភាគរយត្រូវចិញ្ចឹមនៅកសិដ្ឋានក្រោយផ្ទះនៅតំបន់ជនបទ។
លោក អៀ សុផល បានមានប្រសាសន៍ថា មានមូលហេតុដែលរដ្ឋាភិបាលគិតថា មិនអាចផ្តល់សំណងដល់កសិករចិញ្ចឹមបក្សីបាន គឺដោយសារវានឹងធ្វើជាដើមចមមួយដែលពិបាកនឹងធ្វើតាម។
លោកបានសរសេរតាមអ៊ីម៉េលថា “ខ្ញុំគិតថា អាជ្ញាធរមិនចង់ផ្តល់សំណងទេពីព្រោះការធ្វើដូច្នេះធ្វើឲ្យមានដើមចមប្រព្រឹត្តមិនត្រឹមត្រូវ ហើយការធ្វើដូច្នេះផ្តល់គំនិតមិនល្អ ដល់ប្រជាជន”។
លោកបានមានប្រសាសន៍ថា អង្គការសុខភាពពិភពលោក និងអ្នកផ្តល់ជំនួយផ្សេងទៀតយល់ព្រមសម្របសម្រួលលើបញ្ហាផ្តល់សំណងឲ្យតែរដ្ឋាភិបាលអនុវត្តតាមវិធានការផ្សេងៗទៀតក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សីដូចជា កម្មវិធីអប់រំដែលនាំឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថបន្តិចបន្តួច ឬមិនផ្លាស់ប្តូរសោះ។
ទោះជាការផ្តល់សំណងគឺជាថ្នាំរឹងពិបាកលេបក៏ដោយ ក៏ការកើនឡើងច្រើននៃជនរងគ្រោះជាមនុស្សក្នុងឆ្នាំ២០១៣ លើសឆ្នាំមុនៗទាំងអស់នោះ អាចជាមូលហេតុក្នុងការពិចារណាពីជម្រើសទាំងអស់នេះ។
នៅក្នុងខេត្តមួយចំនួនដែលជំងឺនេះបានផ្ទុះឡើង និងមានមនុស្សស្លាប់ដោយសារជំងឺគ្រុនផ្តាសាយបក្សីនោះ ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តបាននិយាយកាល ពីស ប្តាហ៍មុនថា ពួកគេនៅតែសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលអាចផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយរបស់ខ្លួន។
លោក គឹម សាវឿន ប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តកំពង់ចាមបានមានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំមិនដឹងថា តើរដ្ឋាភិបាលមានលុយគ្រប់គ្រាន់ឬអត់ទេ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិ បាលពិតជាមានគោលនយោបាយផ្តល់សំណងដល់ប្រជាជនមែននោះវាគឺជាគំនិតល្អណាស់។ ប្រជាជនអាចទទួលបានសំណងបន្តិចបន្តួចមកវិញដើម្បីរារាំងពួកគាត់មិនឲ្យបរិភោគសត្វមាន់ឈឺ និងវាអាចជួយពួកគាត់មិនឲ្យស្លាប់”។
នៅក្នុងស្រុកស្នួល ខេត្តក្រចេះ លោក ឡេង ឡាល់ អាយុ៤០ឆ្នាំបាននិយាយថា ការផ្តល់សំណងអាចធ្វើឲ្យគាត់រាយការណ៍ពីបក្សីរបស់គាត់ពេលវាឈឺ ឬងាប់ជំនួសឲ្យការចម្អិនវាបរិភោគនៅក្នុងគ្រួសារគាត់។
ដូចកសិករជាច្រើននាក់ដែលចិញ្ចឹមសត្វនៅខាងក្រោយផ្ទះដែរនោះ លោក ឡាល់ បាននិយាយថា គាត់បានឮពីការព្រមានអំពីការបរិភោគបក្សីងាប់ ប៉ុន្តែ គាត់មិនអាចបោះបង់វាចោលបានទេ។ កាលពីសប្តាហ៍មុនកូនប្រុសអាយុ៨ឆ្នាំ និងកូនស្រីអាយុ២ឆ្នាំរបស់គាត់បានស្លាប់ក្នុងរយៈពេលមួយសប្តាហ៍ បន្ទាប់ពីធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយសារមានរោគសញ្ញាគ្រុនផ្តាសាយបក្សីឆ្លងមកមនុស្ស។
ឪពុករូបនេះបានសួរថា “ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលផ្តល់សំណងចំពោះសត្វមាន់របស់ខ្ញុំ ខ្ញុំប្រហែលជារាយការណ៍អំពីរឿងនេះនៅពេលដែលមាន់ទាឈឺ ប៉ុន្តែ តើខ្ញុំអាចរាយការណ៍យ៉ាងម្តេចនៅពេលដែលខ្ញុំមិនបានទទួលអ្វីមកវិញនោះ? គ្រួសាររបស់ខ្ញុំនឹងស្លាប់ដោយសារការអត់ឃ្លាន”៕គឹមហឿន